Vijlen en raspen

Vijlen en raspen zijn handgereedschappen met een ruwe, getextureerde oppervlakte die gebruikt worden om materialen zoals hout, metaal of kunststof te vormen, glad te maken of bij te werken. Vijlen hebben fijne, gelijkmatige tanden voor een gladder resultaat, terwijl raspen grovere tanden hebben voor sneller werk bij harder materiaal.

 

Vijlen

Eigenschappen

Een vijl bestaat uit een vijlblad en een handgreep. Het vijlblad beschikt over een vertanding of groeven (de kap). Tijdens het vijlen zetten de tanden zich in het materiaal dat je bewerkt en nemen ze er kleine stukjes van weg. Het vijlblad is gemaakt van gehard gereedschapsstaal. Dit is staal met toevoegingen van andere metalen. Zo is het staal van de vijl steeds harder dan het werkstuk. De handgreep van een vijl is doorgaans van rubber of kunststof gemaakt.

Er bestaan vijlen die ontworpen zijn om er alleen hout mee te bewerken, maar de doorsnee vijlen zijn voor zowel metaal- als houtbewerking. 

Soorten vijlen

Vijlen kan je opdelen naargelang van de vorm en de soorten snijgroeven of tanden van het vijlblad:

• Rechthoekige vijl: voor het fijn vijlen, polijsten en ontbramen
• Ronde vijl: te gebruiken voor het afwerken van gaten en uitsparingen
• Halfronde vijl: combineert functies van de rechthoekige en de ronde vijl
• Driehoekige vijl: voor het precies uitvijlen van hoeken en V-vormen 

Naargelang van de stand van de groeven of tanden op het vijlblad, kan je er een ruwere of fijnere afwerking mee creëren.

• Bastaard: de tanden staan het verst uiteen en zorgen dat je er heel grof werkt.
• Halfzoet: de structuur van het blad is hier noch grof noch fijn, ideaal om enigszins veel materiaal weg te werken met de nodige voorzichtigheid.
• Zoet: de tanden staan hier het dichtst bij elkaar en zorgen daardoor voor een heel fijne afwerking.

Er is ook nog een ander verschil in de groeven op het vijlblad: ofwel staan ze in één richting ingeslepen, ofwel kruislings. Kruislings levert meer kapping in het vijlblad op, en zorgt dus voor een fijnere afwerking.

Raspen

Eigenschappen

Een rasp bestaat ook uit een metalen blad en een handvat uit kunststof. De rasp heeft zeer grove tanden waarmee je vlug hout kan wegschrapen, met als gevolg dat je wel met een ruw oppervlak overblijft. Hoe meer tanden je rasp heeft, hoe fijner de afwerking zal zijn.

Waar vijlen hoofdzakelijk worden gebruikt bij hout, metaal en kunststof, kan je een rasp ook gebruiken voor bewerkingen op zachte steensoorten, gipskartonplaten of gipsblokken.

Soorten raspen

• Platte rasp: om materiaal weg te werken.
• Ronde en halfronde rasp: om bijvoorbeeld geulen en holle bewerkingen te maken.

Net zoals bij de vijl, heb je drie soorten types qua uitvoering: bastaard, halfzoet of zoet, waarmee je respectievelijk voor grovere naar fijnere afwerking aan de slag kan.

Schaafrasp

Daarnaast heb je ook een schaafrasp. Deze ziet eruit als een blokschaaf en beschikt over een blad zeer kleine schaven, verkrijgbaar in bastaard-, halfzoete en zoete uitvoeringen. Om gipskartonplaten op maat te maken, wordt er soms ook gebruikgemaakt van een schraper, het kleine broertje van de schaafrasp.