Beitels

##video:zdbbe1708u02:center:p100##

Een beitel is een handgereedschap met een scherpe, metalen snijkant aan het uiteinde, gebruikt voor het snijden, bewerken of vormen van materialen zoals hout, steen of metaal. Het wordt vaak gebruikt in combinatie met een hamer om precieze uitsparingen of vormen te maken.

 

Hoe zit een beitel in elkaar?

De beitel is een lang stalen gereedschap met aan één zijde een scherpe snede. Het handvat heet de hecht, het metalen gedeelte is het beitelblad. Het blad is aan de buitenkanten en vooraan afgeschuind. Aan de afgeschuinde voorkant (de vouw) wordt een scherpe rand (de snede) geslepen. 

De snede is altijd onder een bepaalde hoek geslepen. Een hoek van 25° graden dient voor bewerkingen in zacht hout, 30° graden voor bewerkingen in hardere houtsoorten.

Verstevigd handvat

Sommige beitels hebben aan het handvat een metalen versteviging achteraan. Daar kan je met een houten hamer wel op slaan, maar beter niet met een metalen hamer. Met een metalen hamerkop zou je na verloop van tijd bramen krijgen en loop je het risico dat je hamer op het handvat ketst, waarbij je dan wel eens op je handen durft slaan. Een houten hamerkop beschadigt het handvat niet: het handvat van een beitel staat bol, terwijl de houten hamer een vlak oppervlak om mee te slaan.

Soorten beitels

Houtbeitel of steekbeitel

Houtbeitels zijn geschikt om te snijden in hout. Deze komen meestal in een set met verschillende breedtes. Je kan zo diverse breedtes gaan uitsteken.

Om met een houtbeitel te werken, houd je de beitel stevig vast bij het handvat en plaats je de scherpe snijkant op het hout waar je wilt snijden of vormen. Met een houten hamer kan je voorzichtig op het uiteinde van de beitel te slaan. Werk steeds in de richting van de houtnerf voor een nette snede.

Gatbeitel

Een gatbeitel is een scherpe, smalle beitel speciaal ontworpen om nauwkeurige gaten of sleuven in hout te maken, bijvoorbeeld voor houtverbindingen zoals pen-en-gatverbindingen.

Guts

Een guts is een houtbeitel met een (geslepen) hol blad. Hierbinnen zijn er twee soorten: 

• een steekguts: geslepen aan de holle binnenkant om gaten te steken;
• een vermetguts: geslepen aan de bolle buitenkant om gleuven te snijden in hout.

Koudbeitel

Een koudbeitel kan je gebruiken voor brute werken in steen, met behulp van een moker. De beitel is gemaakt uit gesmeed gereedschapsstaal en dit uit één stuk voor de stevigheid. Met de koudbeitel kan je stenen afkappen of gaten in muren maken om bijvoorbeeld elektrische leidingen door te kunnen trekken.

Voegbeitel

De voegbeitel is in principe niets anders dan een gewone koudbeitel, alleen is de vouw veel breder. Een voegbeitel gebruik je om voegen uit te hakken of tegels te verwijderen. Voor bewerkingen met deze beitel heb je eveneens een moker nodig. Dat maakt het makkelijker om muurvoegen uit te hakken of tegels uit te breken.

Beitels slijpen

Is de beitel zwaar gehavend met bramen? Dan moet je die slijpen op een slijpmolen. Hier volg je de hoek zoals die eerder was geslepen. Bramen aan een geslepen beitel verwijder je met een wetsteen. Hou de beitel vast in de ene hand, laat de beitel op zijn vouwvlak rusten op de steen. Maak een roterende beweging waarbij je de volledige steen gebruikt. Keer de beitel om en leg hem ook eens vlak zodat je de andere kant kan bewerken.