Meet- en tekengereedschap

Geen houtbewerking zonder meten en tekenen. Precies kunnen meten en aftekenen is essentieel voor precisie bij het ontwerpen, zagen en monteren van houten constructies.

 

Om afstanden te meten

Meetlat

Met een kleinere meetlat uit inox kan je heel nauwkeurig afmetingen overzetten. Meetlatten drukken afstanden vooral uit in centimeter, maar zijn ook voorzien van een millimeterschaal.

Plooimeter

Een plooimeter is een meetlat die uit meerdere scharnierende delen bestaat, waardoor hij compact opgevouwen kan worden. Deze kan aan twee zijden gebruikt worden en laat toe om tot op 1 millimeter nauwkeurig te werken.

Bij de meeste plooimeters heb je afwisselend witte en gele vlakken. Die maken het gemakkelijk om in één oogopslag de afstand per lopende 100 mm te onderscheiden. Aan het uiteinde zit ook een metalen clip die beschermt tegen slijtage. Zo blijft de meter nauwkeurig.

Rolmeter

Een rolmeter is een flexibel meetinstrument met een opgerold lint, dat wordt gebruikt om snel en nauwkeurig lengtes of afstanden te meten. Deze zijn beschikbaar in de maten tot 10 meter.

Om te meten haak je de rolmeter met een metalen clip vast en rol je uit tot de afstand die je wil opmeten. Met een blokkeerknop kan je het oprollen van de meetband stoppen, wat handig is als je vaak dezelfde maat moet aftekenen.

Rolmaat

Een rolmaat is een meetlint voor afstanden groter dan 10 m. Deze wordt vooral gebruikt bij het uitmeten van een bouwplan. Het meetlint bestaat uit een opgerolde platte band op een haspel die met behulp van een handslinger wordt opgerold.

Schuifmaat

Een schuifmaat wordt gebruikt om de dikte, afstand of die diepte te meten met een nauwkeurigheid van één tiende of één twintigste millimeter. Deze gebruik je dus als je écht precies wil zijn.

Laserafstandsmeter

Een digitale afstandsmeter is een elektronisch alternatief op de rolmeter, hier gebeurt het meten met een laserlijn. Afhankelijk van de uitvoering zijn er ook uitgebreidere functies. Zo kan je niet enkel meten, maar ook door berekening oppervlakten en volumes bepalen.

Om hoeken over te zetten

Winkelhaak

Om rechte hoeken over te zetten, gebruik je een winkelhaak. Hiermee controleer je of de hoek 90° is of niet. De winkelhaak is gemaakt uit een aanslagblok met daaraan een lat, die precies in een hoek van 90° staat.

De bevestiging tussen het aanslagblok en het meetgedeelte is afgeschuind, wat het mogelijk maakt om ook hoeken van 45° af te tekenen.

Zweihaak

Een variant op de winkelhaak is de zweihaak. Hiermee kan je gelijk welke hoek – dus niet enkel 90° of 45° – overzetten. De zweihaak wordt losgemaakt met behulp van een vleugelmoer, waarna de hoek wordt ingesteld en de moer opnieuw wordt vastgeschroefd. Daarna teken je de ingestelde hoek gewoon over.

Om te meten en te markeren

Kruishout

Om een lijn af te tekenen die evenwijdig loopt met je werkstuk, gebruik je een kruishout. Dit heeft een markeringspin met een verstelbaar geleidingsblok. Door het blok langs het werkstuk te trekken, trekt de markeringspin op de ingestelde afstand een lijn. 

Slaglijnmolen

Een slaglijnmolen wordt gebruikt om loodrechte lijnen uit te zetten op langere afstanden. In een slaglijnmolen zit een touw dat met krijtpoeder is bedekt. Het poeder kan je zelf aanvullen in het reservoir.

Om ermee te werken, trek je het touw zo strak mogelijk van het ene afgetekende punt naar het andere. Vervolgens licht je het touw eventjes op om het dan te laten vallen. Het krijtkoord laat zo een loodrechte lijn krijtpoeder achter.

Loodrecht en waterpas

Schietlood

Een schietlood is een instrument bestaande uit een loodgewicht aan een touw, dat wordt gebruikt om verticaal af te tekenen of om de verticale uitlijning van objecten te controleren.

Waterpas

Een waterpas is een meetinstrument waarmee je de horizontale of verticale uitlijning van een oppervlak kunt controleren. Een waterpas bestaat uit een licht gebogen buisje, gevuld met een gekleurde vloeistof waarin een luchtbel zit – samen vormt dit de zogenaamde libel. Hoe groter de libel is, hoe preciezer je waterpas.

De waterpas werkt volgens een simpele wet: watermassa volgt altijd de zwaartekracht. Wanneer je een waterpas dus perfect horizontaal houdt, zal de luchtbel zich midden in de libel bevinden. Het midden wordt gepreciseerd door twee lijnen.

Slangwaterpas

Een slangwaterpas is een lang, doorzichtig kunststof slangetje gevuld met water, dat wordt gebruikt om gelijke hoogteverschillen over langere afstanden nauwkeurig te meten volgens het principe van communicerende vaten.

Kruislijnlaser

Als elektronisch alternatief op de waterpas bestaan er ook zelfnivellerende kruislijnlasers. Hiermee projecteer je lijnen die je helpen bij uitlijnwerkzaamheden. Er bestaan ook kruislijnlasers met een hellingsfunctie waarmee je schuine lijnen kan projecteren.

Om af te tekenen

Timmermanspotlood

Een timmermanspotlood is een stevig potlood met een brede, scherpe punt, speciaal ontworpen voor het maken van duidelijke markeringen op hout en andere materialen tijdens het timmerwerk. Een timmermanspotlood is ietwat ovaal en heeft een brede, platte grafietstift.

Metserspotlood

Een trede hoger op de hardheidsschaal zijn de metserspotloden te vinden. De hardheid van 10H maakt ze uiterst geschikt om op steen, beton en andere ruwe materialen te markeren. Deze hebben meestal een groene kleur.

Gewoon potlood

Uiteraard kan je op hout ook met een gewoon potlood tekenen, dit kan je namelijk heel scherp slijpen. Zorg dan wel dat je een potlood met hard grafiettype hebt – bij voorkeur hardheid n°4. Dat is namelijk steviger, en je hoeft het niet constant bij te scherpen.

Timmermanspen

Een timmermanspen is uitgerust met een lang en fijn mondstuk dat de mogelijkheid biedt om aantekeningen te maken op minder toegankelijke plekken zoals boorgaten. De timmermanspen schrijft ook op verschillende materialen, van aluminium en staal tot beton, glas en hout. Dat maakt het een universeel inzetbare tool.

Kraspen

Een kraspen wordt gebruikt om af te tekenen op metalen. Deze heeft een zeer fijne punt van gehard staal die toelaat om markeringen te maken in zowat alle gangbare metalen. Indien de punt versleten is, valt deze gemakkelijk te vervangen.

Vetkrijt

Voor het markeren van verschillende – zowel natte als droge – houtsoorten is vetkrijt op basis van paraffine een van de meest aangewezen types. In tegenstelling tot potlood laat deze dikkere markeringen na. Hiervan bestaat er ook een goedkopere versie zonder papieren bescherming. Die wordt vaak gebruikt in een krijthouder.

Waskrijt

Waskrijt kan ook gebruikt worden voor het markeren van metaaloppervlakken, steen en beton.

Viltstift

Viltstiften hebben een dikke afschrijfpunt, dus zo nauwkeurig als met een potlood kan je ook hiermee niet werken. Aan de andere kant werkt deze wel op ondergronden waar een potlood geen vat op heeft.