Waarom is een primer onmisbaar?

Primers: de een ziet het als een wondermiddel om op alle ondergronden te kunnen verven, de ander denkt dat het om overbodige kosten gaat die geen verschil opleveren. Om feit van fictie te onderscheiden, leggen we in dit artikel de functie van primers uit. Primers staan immers in voor drie belangrijke aspecten bij het schilderen: ze regelen de zuigkracht, verbeteren de hechting en ze zijn in staat de ondergrond te isoleren van de omgevingsinvloeden.

 

De functies van een primer

Vullen

Alle poreuze materialen hebben een bepaalde zuigkracht. Wanneer je er (zonder primer) verf op aanbrengt, kan de ondergrond het bindmiddel van de verf in zich opnemen. Om dit te voorkomen, gebruik je een primer met een vullend effect.

Minder verf verbruiken

Materialen waarin veel lucht en poriën aanwezig zijn, hebben een enorme zuigkracht. Denk bijvoorbeeld aan cellen­beton of vezelplaat. Indien je op dit soort materiaal onmiddellijk de toplaag zou aanbrengen, dan zal je merken dat er heel veel verf opgezogen wordt door het materiaal. Het verfverbruik zal dan ook drie keer zo hoog zijn, en de kosten zullen bijgevolg torenhoog oplopen.

De oplossing is een absorptie­remmende primer. Dit soort primer heeft een krachtig bind­middel dat ervoor zorgt dat er als het ware een film op de ondergrond gelegd wordt. Na deze primer heb je met je verf een normaal verbruik, en zijn de gebruikelijke twee lagen ruimschoots voldoende.

Glansvlekken vermijden

Soms verberg je met een verf­laag het ongelijke uitzicht van de onder­grond. Denk maar aan hout waar je wat vulmiddel op hebt aangebracht of aan gipskarton­platen met plamuurwerk. Het probleem is hier dat hout en vulmiddel of gipskarton en plamuur niet dezelfde zuigkracht hebben. Het gipskarton zal veel meer van het bindmiddel uit de verf in zich opnemen dan het plamuur. Op de plaats waar het plamuur zit, blijft dus altijd meer bindmiddel in de toplaag zitten.

Het is het bind­middel dat voor de glans zorgt. Een ongelijke verdeling van het bindmiddel zorgt dat ook de glansgraad van de verf niet overal gelijk is. Glanzendere vlekken wisselen af met mattere plekken, zogenaamde glansbontheid.

De primer die je nodig hebt om dit te vermijden, is een zuigkracht-egaliserende primer. Deze soort primer heeft een grote hoeveel­heid aan bindmiddel. Dit zal ervoor zorgen dat je niet meer merkt waar veel en waar minder bindmiddel werd opgezogen.

BIJVOORBEELD ...
- Dekkende grondlaag voor buitenmuren aanbrengen
- Zelfgemaakte mdf-meubels schilderen
- Binnenmuren in gipskarton een kleurtje geven

 

Hechten

Primers kunnen ook nodig zijn om de hecht­kracht van verf te verhogen. Te weinig hechtkracht wil niet onmiddellijk zeggen dat de verf van de muren zal glijden, vaak merk je eerst zelf niet dat er geen primer gebruikt is.

De korrelgrootte

Sommige hechtingsprimers werken op basis van een andere korrelgrootte van het bindmiddel. Verf voor de toplaag bevat enkel grote 'korrels' bindmiddel. Door hun formaat kunnen ze niet erg diep in de poriën van het materiaal dringen. De verflaag ligt dan eigenlijk los op de ondergrond. Primer bevat ook kleinere elementjes bind­middel. Die kleinere deeltjes kunnen dieper in de poriën dringen. De gedroogde primer grijpt veel dieper in het materiaal.

Chemie

In andere gevallen gaan de primers een chemische reactie aan met de ondergrond. Houtprimers bijvoorbeeld reageren met de cellulosevezels om de hechting te verzekeren. Bij volledig gladde opper­vlakken, zoals glas, tegeltjes, gepolierd beton of melamine­deurtjes, moet er zeker een chemische reactie zijn om binding mogelijk te maken. Anders hecht de verf niet.

Ook tweecomponentenprimer is gebaseerd op een chemische reactie. Hier zijn het de twee componenten die een chemische reactie met elkaar aangaan, om de goede hechting te verzekeren.

Moeilijke ondergronden

Op een poederende ondergrond is hechting erg moeilijk. Die is zelf niet stabiel genoeg om de verf goed vast te houden. Zo'n ondergrond moet je behandelen met een fixeermiddel.

Ook een vochtige ondergrond kan geen verf vasthouden. Het water tussen de poriën zit als het ware op de plaats waar de verf of de primer zou moeten hechten. Pleisterwerk moet je dus zeker lang genoeg laten drogen (drie maanden per centimeter). Vochtig blijvende muren kan je nooit verven, of toch zeker niet voor je het onderliggende vochtprobleem hebt laten oplossen. Het enige wat je kan doen, is ze bedekken met een speciale coating.

BIJVOORBEELD ...
- Tegels schilderen in keuken of badkamer
- Vergeeld pvc-schrijnwerk herschilderen
- Deurtjes van melamine­kasten in de keuken een nieuwe kleur geven

 

Isoleren

Een derde reden om te primeren is om de ondergrond (of een bepaalde vervuiling) volledig af te scheiden van de omgeving. Men spreekt in zo'n geval van een isolerende primer.

Anticorrosie

Wanneer je metalen werkstukken wilt schilderen, zorg je er met een laag primer voor dat het metaal niet kan oxideren. Zonder primer bestaat de kans namelijk dat water onder de verffilm raakt en het metaal aantast. Een anticorrosieprimer zal dat beletten.

Er zijn grosso modo twee soorten metaalprimers: voor ferrometalen (ijzerhoudend) en voor non-ferrometalen (aluminium, zink, koper). Er bestaan ook eenpotsystemen voor de antiroest­behandeling. In plaats van een primer en twee afwerkingslagen moet je drie lagen van het alles-in-eenproduct aanbrengen. Werk uitsparen doe je dus niet, maar het kan eenvoudiger werken zijn.

Vlekken dekken

Enkele soorten vlekken hebben de eigenschap dat ze steeds opnieuw door de verflaag naar de oppervlakte komen. Het meest typisch zijn roetvlekken, nicotine­verkleuring en uitgedroogde vlekken van vochtschade. De vuildeeltjes lossen namelijk op in de natte verf, en ze komen bij het drogen opnieuw aan de oppervlakte te liggen. Bij het overschilderen van die vlekken moet je ervoor zorgen dat die vuildeeltjes als het ware worden ingekapseld door een isolerende primer.

Houtbescherming

Ook hout moet soms afgescheiden worden van de omgeving. Met name tuin- en buitenhout staat soms onder zware druk: vocht en uv-stralen kunnen een negatieve invloed hebben op de levensduur van het hout. Hier is de grens tussen hout­beschermer, voorbe­handelings­middel en primer erg dun. Voor een curatieve behande­ling tegen insecten, houtrot of iets dergelijks breng je het aange­paste product hoe dan ook aan vóór de laag primer.

BIJVOORBEELD ...
- Roestige tuinmeubelen beschermen
- Visuele schade van een waterlek wegwerken
- Terugkerende vlekken op het plafond vermijden

 

Overige tips

• Bij bepaalde felle kleuren (rood, geel, oranje ...) wordt aangeraden een gekleurde primer als grondlaag te gebruiken. De kleur zal dan beter dekken. Zo'n gekleurde primer kan ook handig zijn om kleurverschillen weg te werken, als de ondergrond al in verschillende kleuren geschilderd was.
• Vernis of beits aanbrengen op hout? Dan is er geen primer nodig. Bij erg zuigende houtsoorten kan je wel een eerste laag verdunnen met wat oplosmiddel of wat water (afhankelijk van de soort vernis/lazuur).
• Primer aanbrengen doe je op dezelfde manier als schilderen. Afhankelijk van de oppervlakte gebruik je een borstel of een rol. Ook spuitwerk kan. Eventueel moet je de primer dan wel wat verdunnen.
• Zorg dat de primer en de toplaag op elkaar zijn afgestemd. Blijf het best binnen één merk en zorg dat ze allebei of water- of solventgedragen zijn.