Isolatiematerialen kiezen: natuurlijke materialen

Aandacht voor het milieu wordt steeds belangrijker. Ook op het vlak van isolatie flirten steeds meer fabrikanten met natuurlijke materialen. Er is natuurlijk glas- en steenwol, maar er zijn nog alternatieven. Qua isolatiewaarde scoren ze goed en ook op ecologisch vlak scheren ze hoge toppen. Bij de productie van deze isolatiematerialen is vaak minder energie vereist en komen er minder schadelijke stoffen aan te pas.  Bovendien zijn ze recycleerbaar en biologisch afbreekbaar. Natuurlijke materialen irriteren ook minder tijdens het plaatsen. We laten je dus graag kennismaken met enkele verrassende alternatieven. 

 

Cellulose

Cellulose-isolatie bestaat uit fijne vlokken, voor 90% gemaakt uit gerecycleerd krantenpapier dat in drie stappen uiteen wordt gerafeld. Om het papier geschikt te maken voor isolatie voegt de fabrikant er vervolgens additieven aan toe. Zo wordt het materiaal brandwerend en schimmelwerend. De cellulose wordt ingeblazen (in hellende en platte daken, houtskeletbouw, tussenvloeren en wanden, binnen- en buitenisolatie van muren …), open geblazen (vooral op zoldervloeren) en gesproeid.

Waarom cellulose-isolatie?

Eigenschappen

• Omdat wordt vertrokken van gerecycleerd materiaal is cellulose-isolatie duurzaam. 
• Cellulose heeft dan ook een interessant prijskaartje.
• Deze vlokken isoleren goed akoestisch en dragen door hun hoge soortelijke warmte bij aan een betere bescherming tegen oververhitting (lambdawaarde tussen de 0,038 en 0,042 W/mK).
• De vlokken zijn sterk brandvertragend, onder meer omdat minerale zouten aan het krantenpapier worden toegevoegd.
• Cellulose-isolatie blijkt door de toeslagstoffen minder aantrekkelijk te zijn voor knaagdieren en insecten. Ook het feit dat de isolatie door zijn structuur en elasticiteit de neiging vertoont gangen opnieuw te dichten vinden knaagdieren niet leuk.
• Minder geschikt voor vochtige omstandigheden.

Plaatsing

Over het algemeen wordt cellulose gespoten en dat vraagt specifieke kennis. Je kan dit bijgevolg niet zelf aanpakken. Het volstaat namelijk niet de compartimenten volledig te vullen: op termijn mag er namelijk ook geen zetting optreden.

Dé reden waarom je aannemer een opleiding moet volgen, is dan ook dat hij leert de cellulose-isolatie met de juiste densiteit in te blazen. Hoeveel kg/m³ precies ingeblazen moet worden, is terug te vinden in een densiteitstabel, op basis van proeven opgesteld door de fabrikant.

Snel geklaard

Het materiaal neemt perfect de vorm aan van het compartiment waarin het correct wordt ingeblazen. De isolatie sluit naad- en kierloos aan zonder materiaalverlies, want snijresten zijn er niet. Meten, snijden, passen, materiaal naar boven dragen: het is allemaal niet nodig. Het isoleren verloopt dan ook zeer snel. Een team van twee man plaatst over het algemeen gemakkelijk 150 m²/dag, ongeacht de dikte of complexiteit.

 

Kurk

Kurk is een veelzijdig, natuurlijk materiaal. Het wordt gewonnen uit de bast van de kurkeik, die vooral in Zuid-Europa en Noord-Afrika groeit. Het ontschorsen brengt de boom niet de minste schade toe en na verloop van tijd groeit de schors opnieuw aan - een duurzame cirkel dus. Kurk kan verwerkt worden tot korrels (geëxpandeerde kurkkorrels) of men maakt er platen van. Het is dus prima geschikt om daken, vloeren en muren mee te isoleren. Het prijskaartje is wat hoger, maar de vele voordelen maken de keuze het overwegen waard. 

Waarom isoleren met kurk?

Eigenschappen

• Kurk is waterafstotend, dampdoorlatend en is tevens goed bestand tegen rot. Hierdoor zijn er op korte of lange termijn geen negatieve effecten op de isolatiewaarde.
• Zeer geschikt als akoestische isolatie. Iedere kubieke centimeter kurk bevat zo’n 40 miljoen cellen, waardoor geluid optimaal geabsorbeerd wordt en lawaai niet weergalmt. Ook trillingen en de daarbij horende geluiden dalen sterk.
• Kurk heeft een middelhoge tot hoge isolatiewaarde (lambdawaarde tussen de 0,033 en 0,040 W/mK).
• Goed bestand tegen ongedierte en zeer brandwerend (B2).
• Het is een erg duurzaam materiaal. Geëxpandeerde kurk is 100% hernieuwbaar. Er worden bijna geen minerale en fossiele grondstoffen verbruikt en het materiaal bevat geen stoffen die nadelige effecten hebben op de luchtkwaliteit. Geëxpandeerde kurk wordt tevens al meer dan 100 jaar gebruikt als isolatiemateriaal. Testen bewezen dat een gebruikte geëxpandeerde kurkplaat na een halve eeuw nog steeds even goed isoleert dan een net geproduceerde kurkplaat.
  

Met kokosvezel
Kokosvezels kunnen eventueel in combinatie met geëxpandeerde kurkplaten gebruikt worden om de kwaliteit van de geluidsisolatie te optimaliseren. Een verstandige combinatie tussen verschillende materialen verbreedt de waaier aan geïsoleerde geluidsfrequenties waardoor er meer geluiden gedempt worden.

Plaatsing

Afhankelijk van de toepassing is het belangrijk de juiste kurkplaat te kiezen. Voor niet-belaste toepassingen als spouw- en dakisolatie is de laagste densiteit de beste keuze. Hoe lager de densiteit van het materiaal, hoe beter de isolatiewaarde. Het spreekt voor zich dat voor toepassingen als vloerisolatie en bepaalde platte daken met een hogere densiteit gewerkt moet worden.

Voor zichtbare gevelisolatie is het van belang om met een specifiek geproduceerde kurkplaat te werken die geen minuscule houtpartikels bevat. Het plaatmateriaal is gemakkelijk te verwerken. Het is licht en makkelijk te verzagen. Bevestigen kan mechanisch of door verlijming.  Tot slot kan geëxpandeerde kurk ook in korrelvorm gebruikt worden om holten in houten verdiepingsvloeren uit te vullen.

 

Hennep

Hennep is een sterke, snelgroeiende plant die door de vezelachtige structuur van de houtachtige plantdelen gemakkelijk tot isolatie omgezet kan worden. De plant groeit tot bijna 4 meter hoogte in 100 tot 120 dagen en is gemakkelijk te telen op alle types grond zonder de bodem uit te putten.

Bovendien zuivert ze de lucht door grote hoeveelheden CO₂ om te zetten tijdens de groei. Hennepisolatie is op rol, als isolatiedeken, vlokken, blokken of half-harde isolatieplaten verkrijgbaar. De producten zijn toepasbaar voor het isoleren van daken, vloeren, wanden en gevels. Het natuurlijke materiaal wordt soms aangevuld met steunvezels van polyester of zetmeel en brandvertragende middelen. 

Waarom isoleren met hennep?

Eigenschappen

• Ecologisch materiaal van teelt tot recyclage. Extra aspect daarbij is de lange levensduur (onder meer door de mechanische vormvastheid).
• Goede thermische en akoestische prestaties (lambdawaarde tussen 0,040 en 0,045 W/mK).
• Hoge faseverschuiving voor optimaal comfort in de zomer.
• Natuurlijk en gezond product (niet-allergeen, irriteert niet, vrij van VOS, luchtzuiverend, schimmelwerend).
• Eenvoudig te verwerken en veelzijdig (beschikbaar in rollen, platen, blokken of vlokken). 
• Hennep op zich is behoorlijk brandbaar. Fabrikanten verhogen de brandwerendheid met behulp van bijvoorbeeld kalk, ammoniumfosfaat of soda.
• Sterke vochtregulerende werking voor een aangenaam en gezond binnenklimaat. Hennepisolatie is daarom erg geschikt als je dampopen bouwt met gebruik van een dampopen of een dampremmende folie.
• De vochtopname is evenzeer een nadeel van hennep omdat het op die manier kwetsbaarder is voor nattigheid. Je gebruikt het dus beter niet in vochtige plekken zoals bijvoorbeeld een kelder.

Plaatsing

Dit materiaal kan je gebruiken voor het thermisch (en akoestisch) isoleren van hellende daken, houten vloeren, plafonds, muren en gevels. Het is minder bruikbaar in bijvoorbeeld kelders of spouwmuren. 

Hennepisolatie is licht, makkelijk op maat te snijden en eenvoudig te plaatsen. De inherente structuur zorgt dat het materiaal mooi aansluit waardoor koudebruggen vermeden worden. Het is een aangenaam werkje, want hennepisolatie is stofarm, geurloos en irriteert niet aan de longen of huid.

 

Bijzondere materialen

Fabrikanten zijn voortdurend op zoek naar isolatie die beter presteert, veiligheid bevordert en zacht is voor het milieu. Daarom duiken af en toe verrassende materialen op. We lichten er enkele toe.

Schapenwol

De wol is afkomstig van schapen en dus een 100% natuurlijk materiaal. Ruwe wol wordt door middel van een speciaal productieproces schoongemaakt, vervilt en omgezet tot bruikbare isolatie. 

Eigenschappen

• Uitstekende thermische, akoestische en vochtregulerende eigenschappen (met een lambdawaarde tussen de 0,035 tot 0,043 W/mK).
• Schapenwol werkt luchtzuiverend omdat het voor een groot deel uit keratine bestaat, wat schadelijke stoffen opneemt. 
• Brand- en schimmelwerend. Sommige fabrikanten voegen een insecticide toe om de wol onaantrekkelijk te maken voor insecten.
• Gemakkelijk te verwerken en niet-irriterend.
• De ecologische score verlaagt wel door de hogere CO₂-uitstoot bij het fokken van de schapen en de mate waarin het proces diervriendelijk is.
• Schapenwolisolatie is duur.

Plaatsing

Schapenwol is goed geschikt voor dampopen bebouwing. Je kan het makkelijk zelf plaatsen, de dekens of rollen kunnen gewoon afgescheurd worden. Schapenwol wordt toegepast voor vloerisolatie (met uitzondering van erg vochtige kruipkelders), dakisolatie en wandisolatie. Het is eveneens goed voor isolatie bij houtskeletbouw. Door de vochtabsorberende eigenschappen  blijven de omliggende houten structuren goed geconserveerd.

 

Houtvezel

Houtvezelisolatie wordt gemaakt van hout uit duurzaam beheerde bossen. De vezels worden behandeld en gemengd met additieven en bindmiddel tot een houtpap ontstaat. Die pap wordt tot platen geperst en in een oven uitgedroogd. Je hebt keuze tussen stabiele en flexibele houtwolplaten. De platen zijn soms uitgerust met tand-en-groef, waardoor ze makkelijk te plaatsen zijn.

Eigenschappen

• Duurzame productie en cradle-to-cradleprincipe is toepasbaar.
• Houtvezelisolatie wordt vaak ingezet voor daken in woningen met een volledige houtskeletbouw.
• Sterke akoestische en isolerende prestaties (lambdawaarde tussen de 0,038 en 0,042 W/mK).
• Isolatie op basis van houtvezels heeft verder ook een groot vochtregulerend vermogen, wat het een goede dampopen oplossing maakt.
• Hoge warmteopslagcapaciteit (in de zomer minder warm binnen)
• Gunstig prijskaartje

Plaatsing

Deze klus klaar je gemakkelijk zelf. De stabiele houtwolplaten kan je gebruiken als onderdak of als afwerking en isolatie voor vloeren, wanden, plafonds en platte daken. De flexibele houtvezel platen zijn geschikt als dakisolatie, vloerisolatie en voor isolatie van muren. Snijd of zaag de platen op maat en breng ze aan tussen kepers of andere constructiebalken.

 

Gerecycleerd katoen - Jeans

Katoenisolatie is ontwikkeld uit ingezameld, gerecycleerd en gerecupereerd textiel dat op het einde van zijn levensduur was. Het gaat voornamelijk om jeansstof die getrieerd, uitgerafeld en hergebruikt wordt. De materie wordt soms beschermd met schimmelwerende additieven.

Eigenschappen

• Cradle-to-cradle, dus erg duurzaam.
• Goede akoestische en thermische prestaties met uitstekende faseverschuiving.
• Klasse A+ voor uitstoot van VOS (Vluchtige Volatiele Stoffen).
• Licht van gewicht en niet irriterend, dus gemakkelijk te verwerken.
• Het product regelt de luchtvochtigheid in de woning op een natuurlijke manier en behoudt daarbij zijn initiële dikte. 
• Minder sterke score op het vlak van brandveiligheid
  

Plaatsing

Katoenisolatie is erg licht en laat zich daardoor gemakkelijk plaatsen. Je kan het product eenvoudig versnijden, zonder irritatie aan de ogen, huid of slijmvliezen. Het materiaal past zich flexibel aan aan de draagstructuur waardoor koudebruggen vermeden worden. Katoenisolatie is verkrijgbaar op rol, als vlokken of als plaatmateriaal. 

 

Schelpen

Schelpen zijn een oeroud, 100% natuurlijk isolatiemateriaal voor toepassing in kruipkelders. De schelpen worden gewonnen uit de zeebodem, waarbij toegezien wordt op afwisseling van het wingebied. Zo blijven ecosystemen beschermd. De gewonnen schelpen worden gewassen en kunnen zo gestort worden onder je woning. 

Eigenschappen

• 100% natuurlijk en ecologisch.
• Schelpen zorgen door hun vorm (er zit lucht in de holtes) voor een isolerende werking en ze garanderen dat capillair vocht niet kan doordringen in de vloerafwerking. Let wel, je hebt een dikke laag nodig, waarbij de onderste (vochtige) 10 centimeter niet isoleert. Daarbovenop moet dus minimum 30 cm komen om van isolatie te kunnen spreken.
• Duurzaam want schelpen rotten niet, zijn vormvast en komen niet los.
• Brand- en ongediertewerend. Neutraliseert geurtjes.
• Geschikt voor elk type grond.
• Zeer zwaar dus niet geschikt voor onstabiele bodem.
• Verliest werking wanneer volledig onder water (dus bij een onderlopende kelder vormen schelpen geen oplossing).
• Kruipruimte is na het gieten van de schelpen minder toegankelijk.
• Duur.

Plaatsing

De schelpen worden in verschillende lagen gegoten door de leverancier of je kan zelf aan de slag door bigbags te bestellen. Eens de vloer bedekt wordt, is het een onhandig werkje. De schelpen zijn heel zwaar en je duwt een laag schelpen niet zomaar opzij. 

 

Met dank aan Isohemp, Isoproc, Kurkfabriek Van Avermaet, Soprema en Unilin