Maaltijddistributie in de zorg wordt persoonlijker

Innovaties vangen personeelsgebrek op en spelen in op nieuwe trends

FoodServices peilde bij een aantal leveranciers naar hun visie op de maaltijdverdeling. Zij onderscheiden een aantal opvallende tendensen. Meer keuze en extra eetmomenten bevorderen het herstel en het welbevinden van patiënten en bewoners. Buffetwagens met aangepaste, krachtige accu's zijn daarbij essentieel. Daarnaast garanderen ingenieuze HACCP-systemen een betere kwaliteit. Verder is er meer aandacht voor duurzamere en ergonomische oplossingen. Naar de toekomst toe, zien zij vooral potentie in een doorgedreven automatisering.

Trends beïnvloeden maaltijddistributie

Oplossingen voor klassieke distributie

Stephan Vanlishout van B.PRO: "Veel woonzorgcentra houden vast aan de keuken in warme lijn. Ze verstrekken elke dag vers gekookte maaltijden, de bewoners eten gezamenlijk. Voor het transport van de warme maaltijd naar de eetruimte worden vaak eenvoudige bain-mariewagens ingezet. Een vak in de onderbouw wordt door middel van een eutectische plaat passief gekoeld om desserts en slaatjes mee te nemen. Ziekenhuizen daarentegen zijn vrijwel allemaal ingericht voor maaltijddistributie in koude lijn. Hier zetten we sterk in op het ontwikkelen van koelstations die ervoor zorgen dat de portionering niet in een onvriendelijke koelruimte moet gebeuren, maar bij aangename kamertemperatuur en in daglicht - terwijl de ingrediënten wel degelijk koel blijven."

Duurzamere oplossingen

Christa Hofland van Hofland Grootkeuken: "Wij stellen vast dat onze klanten steeds compactere wagens gebruiken vanwege de ergonomische voordelen en dat ze kiezen voor duurzame oplossingen zoals een uitvoering volledig in rvs. Het distributiesysteem van de productie naar de patiënt of bewoner is altijd modulair, dat wil zeggen flexibel inzetbaar. De onderdelen zijn uitwisselbaar zodat ze kunnen worden aangepast aan verschillende behoeften of omstandigheden. De maaltijdtransportwagens die wij leveren, kunnen voor diverse doeleinden worden gebruikt, wat ruimte en kosten bespaart."

Meer sfeer en beleving

John Braspenning, Jos ten Berg: "De volgende veranderingen binnen de zorgcatering zijn al geruime tijd zichtbaar: verscheidene maaltijdmomenten per dag, vrije keuze voor de bewoner/patiënt, sfeervol servies en aangepaste transportmiddelen. Deze aspecten leveren samen een steeds groter wordende bijdrage aan het welzijn van de patiënt of bewoner. De invloed hiervan op de distributie is groot; denk aan nieuwe eisen in verband met bestek, glazen en porselein. Maar ook aan sfeervollere transportwagens zoals broodbuffetwagens."

Niek van der Rijken, Temp-rite: "De zorg gaat meer in de richting van hospitality, zoals roomserviceconcepten en broodbuffetwagens om zo het moment tussen keuze en consumptie korter te maken. Voeding wordt meer en meer een belangrijk onderdeel van het genezingsproces. Door eten ook in de zorg aantrekkelijker te presenteren, leveren wij hieraan een positieve bijdrage."

Innovaties spelen in op nieuwe behoeften

Opvangen personeelsgebrek

B.PRO: "Alle zorginstellingen worden steeds meer geconfronteerd met een gebrek aan personeel. In grote ziekenhuiskeukens waar de maaltijden voor patiënten op dienbladen worden geportioneerd in de centrale keuken, zien we mogelijkheden om door middel van automatisering met minder handen aan de band de maaltijden te portioneren. Met robots en cobots die ingezet worden naast de medewerkers zijn er vandaag reeds mogelijkheden om de dienbladen en het servies automatisch op de band te zetten, het etiket af te printen, de voorgeportioneerde of voorverpakte componenten op het dienblad te plaatsen en tenslotte het dienblad in de transport- of regeneratiewagen te brengen."

Nieuwe concepten

Jos ten Berg: "Wij hebben in 2023/2024 nieuwe systemen ontwikkeld om in te spelen op de recente trends. Zo ontwikkelden we onze nieuwste EVO Touch broodbuffetwagen met intuïtieve aandrijving om de ergonomie voor de medewerkers te verhogen. Dankzij de sterkere accu’s kunnen ze met hogere frequentie ingezet worden. Verder zijn er nieuwe serviezen ontwikkeld die inspelen op de veranderende behoeften, denk hierbij aan nieuwe kleuren, vormen en decors. Om te zorgen dat de 'oude' witte serviezen niet verloren gaan, bieden we met ons 'Join The Better World'-programma een platform om ze een verlengde levensduur te geven."

Temp-rite: "We hebben momenteel een aantal systemen op de markt die nieuwe concepten ondersteunen, zoals roomservice. De Temp-Active Advantage kan bijvoorbeeld warme maaltijden meer dan 1 uur boven de 60° C houden. Verder kunnen onze nieuwe broodbuffetwagens dankzij de nieuwe batterijtechniek tot 7 rondes per dag maken en extra eetmomenten creëren. We hebben sinds kort ook een model met extra accu's, wat het nu mogelijk maakt om bijvoorbeeld een koffiemachine autonoom te laten werken tijdens de koffieronde. Natuurlijk zijn onze wagens nog steeds uit te rusten met onze revolutionaire intuïtieve Touch-Rite rijondersteuning."

Digitalisering en automatisering steeds belangrijker

Meer persoonlijke aandacht

B.PRO: "Gebrek aan personeel is een thema in elk ziekenhuis en woonzorgcentrum. Waar mogelijk wordt gezocht naar oplossingen om processen te automatiseren en personeel te sparen. In de maaltijddistributie zien we hier vooral mogelijkheden in de portioneerkeuken en de spoelkeuken."

Hofland Grootkeuken: "Robotica en automatisering spelen een steeds belangrijkere rol in de zorgsector. Gezien vanuit de maaltijddistributiesystemen is de digitalisering van volgsystemen cruciaal. Denk aan HACCP, regenereerprocessen, logistieke processen. Maar denk daarnaast ook aan bijvoorbeeld geautomatiseerde transportsystemen en communicatie met automatische deuren en liften. Het doel is niet om menselijke zorgverleners te vervangen, maar om ze ten volle te ondersteunen en om de zorgervaring voor patiënten te verbeteren door meer handen aan het bed. Innovaties in robotica maken de zorg juist efficiënter én persoonlijker."

Jos ten Berg: "De vraag naar HACCP-data en technische data is inderdaad hoger dan voorheen. Onze wagens zijn dan ook met slimme software uitgerust, zodat optimaal gebruik ook hand in hand gaat met verantwoord gebruik. Verder - en dat vinden we mooi om te zien - spelen juist meer en meer zorginstellingen met het idee om de fysieke aandacht terug te brengen in plaats van gebruik te maken van digitale processen, zoals bijvoorbeeld het bestellen van eten en drinken vanuit een webapplicatie door de patiënt/bewoner zelf."

De toekomst is al begonnen

Temp-rite: "Rekening houdend met de arbeidsmarkt en de schaarste aan personeel zal een deel van het transport opgevangen worden door robots, die de wagens zonder begeleiding zullen verplaatsen naar de afdelingen. Een uitdaging hierbij is om ervoor te zorgen dat de wagens voldoende ruimte hebben om zelfstandig te rijden en niet continu te moeten stoppen wanneer een obstakel wordt gedetecteerd, zoals een persoon of materiaal. Andere nieuwigheid: naar de toekomst zien we de introductie van batterijen bij regeneratiewagens en actieve warmhoud- of koude transportwagens waarbij - zoals nu al bij broodbuffetwagens - de systemen automatisch overschakelen van netstroom naar batterij en vice versa. Bovendien zijn onze wagens uitgerust met een HACCP-systeem dat via Wifi/Bluetooth gelezen kan worden om de administratie te automatiseren."

Criteria bij de keuze

Jos ten Berg: "Voor welk maaltijddistributiesysteem een zorginstelling het beste kiest, hangt af van een aantal factoren. Allereerst is er het beschikbare budget. Daarna zijn er de overige criteria, zoals het aantal maaltijd- en drankenrondes per dag, de diversiteit van de aangeboden gerechten en dranken en de afmetingen van het servies en het glaswerk. Dan is er nog de capaciteit en het aantal patiënten of bewoners. De aanwezige infrastructuur, bijvoorbeeld of er linoleum of tapijt ligt, is belangrijk voor het bepalen van de accucapaciteit. Een andere overweging is welke sfeer en uitstraling gewenst zijn. En uiteraard speelt ook de algemene veiligheid en ergonomie voor het personeel een rol."

Temp-rite: "Wij kijken vooral ook naar betrouwbaarheid, stevigheid - er wordt niet altijd even zorgvuldig omgesprongen met de apparatuur -, behoud van de juiste temperaturen, zowel warm als koud. En liefst zijn de wagens ook uitgerust met rijondersteuning of andere ergonomische hulpmiddelen."

Leveranciers zijn voorbereid

Hofland Grootkeuken: "Wij zien onszelf niet meer alleen als leverancier, maar als samenwerkingspartner en we zoeken samen met de klant naar de best mogelijke oplossing. Een partnerschap tussen leverancier en klant is een strategische alliantie die bijdraagt tot een succesvolle samenwerking. Dit kan leiden tot het introduceren van nieuwe producten en diensten, het versnellen van innovatie, of zelfs het ontwikkelen van nieuwe bedrijfsmodellen."

Jos ten Berg: "Wij hebben ons de laatste jaren goed voorbereid op de veranderende behoeften en zijn klaar om in die richting te adviseren. We zullen nog meer aandacht besteden aan het behalen van doelen op het vlak van HACCP. En verder verbeteren we onze software."

B.PRO: "Wij concentreren ons op oplossingen die het mogelijk maken om met zo min mogelijk personeel en binnen uitdagende budgetten een maaltijd aan te bieden aan de specifieke doelgroep. B.PRO focust hierbij op oplossingen voor de warme lijn in woonzorgcentra en op oplossingen voor efficiënte portionering in een ziekenhuisomgeving."

Temp-rite: "Ons antwoord op toekomstige uitdagingen bestaat uit meer advies en aftersales ondersteuning: hoe de apparatuur efficiënt en gastvriendelijk te gebruiken, zodat de patiënt of bewoner eet wat hij/zij nodig heeft om gezond te worden of te blijven. Voor onze branche speelt momenteel de regelgeving met betrekking tot de koelgassen een belangrijke rol. Ons streven is om onze apparatuur uit te rusten met koelgassen die een zo laag mogelijke Global Warming Potential (GWP) hebben, maar die ook veilig zijn in gebruik en het juiste koelvermogen behouden en dit alles tegen een acceptabele prijs."