Factoren om rekening mee te houden als je fijne afwerking wilt

Verstuivingsmethode bepalend, maar vergeet ook de voorbereiding niet

Zelfs al heb je voor het overige alles juist gedaan en gewerkt conform de aanbevelingen van de fabrikant, dan nog kan een simpel ‘detail’ als de stockage van de verf voor een verstoord spuitbeeld zorgen. Verf van 5 °C heeft namelijk een compleet andere viscositeit dan verf op kamertemperatuur. Zo zie je maar dat er veel meer factoren spelen dan alleen de gekozen verstuivingsmethode of de druk die wordt gehanteerd. 

Bepalende factoren

In de inleiding gaven we al een voorbeeld van hoe makkelijk het fout kan lopen. Dat komt omdat het eindresultaat afhankelijk is van een samenspel van factoren.

Voorbereiding

Minstens even belangrijk voor de afwerkingsgraad als het spuitproces dat erop volgt, is de voorbereiding. Zonder een egaal oppervlak kom je nooit tot een strak resultaat. Hoe hoger de glans die je zoekt, hoe crucialer goed schuren wordt. Bij corrigerend schuren, bijvoorbeeld, vertrek je steeds van een grove korrel, om daarna almaar fijner te gaan werken. Denk er wel aan om eerst te ontvetten, anders loop je het risico dat je het vet in de ondergrond schuurt, en dat zorgt achteraf natuurlijk voor problemen. Na het ontvetten en schuren, volgt nog het ontstoffen als laatste fase van de voorbereiding.

Fijne verneveling

Een hoge afwerkingsgraad vraagt om een fijne verneveling van de lakdruppels. Bij een fijne verneveling komen de druppels heel dicht bij elkaar te liggen. Op die manier bouwt er zich tijdens het droogproces een spanning op, die uiteindelijk voor een sterk eindresultaat zal zorgen.

Hoe fijn de druppels worden verneveld, hangt in grote mate af van de gekozen verstuivingsmethode, dat wil zeggen lucht- of materiaalverstuiving. De eerste optie biedt meer controle, en dat merk je aan het spuitbeeld. Op de verschillende verstuivingstechnieken gaan we zo meteen nog wat dieper in.

Viscositeit van de verf

Algemeen geldt: hoe dikker de verf, hoe grover het resultaat. Onder meer de temperatuur heeft een impact op de viscositeit van de verf. Denk aan het voorbeeld in de inleiding. Daarnaast is lak altijd dunner en vloeibaarder dan muurverf. Dat wijst op een andere functie: met een matte muurverf kan je heel veel (fouten) verdoezelen. Vandaar ook haar historische populariteit.

Glansgraad van de verf

Hoogglans is de hoogste afwerkingsgraad en vergeeft geen enkele fout. Heel anders dan een matte muurverf dus (zie ook het vorige punt). Hoe hoger de glansgraad, des te kritischer wordt de verneveling.

3 manieren van appliceren

Er bestaan er nog meer, maar voor fijne toepassingen in de bouw worden HVLP, airless en airmix (ook wel aircoat genoemd) veruit het meest toegepast. In wat volgt, leggen we telkens eerst de werking uit, om daarna er de respectievelijke voor- en nadelen aan te koppelen.

High volume low pressure (HVLP)

HVLP is een vorm van luchtverstuiving waarbij men lucht onder een lage druk (0,7 bar, gemeten aan de uitgang van de luchtkap) maar bij een groot luchtdebiet van gemiddeld 425 l/min, op de verf blaast. De lage druk dient alleen om het materiaal te transporteren van de verfemmer naar de spuitopening en dus niet voor de verneveling. Daarvoor zorgt de luchttoevoer.

Luchtverstuiving biedt de gebruiker veel controle en door de fijne verneveling leent deze applicatietechniek zich uitstekend voor een strakke afwerking. Als keerzijde van die fijne verneveling moet je wel rekening houden met de nodige omgevingsvervuiling. Weet ook dat luchtverstuiving enkel samengaat met dun vloeibare producten, zoals lakken.

airless

Airless maakt gebruikt van materiaalverstuiving. In tegenstelling tot bij luchtverstuiving gebeurt de verneveling dit keer door middel van pompdruk. Van lucht is hier helemaal geen sprake. De hoge druk – tot wel 300 bar (en zelfs meer bij industriële toepassingen) – perst de verf door een hele fijne nozzle of spuittip.

Die combinatie van de hoge druk met de fijne spuittip zorgt automatisch voor verneveling van relatief grote hoeveelheden materiaal, resulterend in een hoge werksnelheid. Ook viskeuze materialen zijn door de hoge druk te verwerken. Ten opzichte van HVLP ligt de kwaliteit van de afwerking wel wat lager; de verneveling is eerder grof en als schilder heb je minder controle.

Luchtondersteund (airmix of aircoat)

Luchtondersteund neemt een plaats in tussen de twee vorige applicatiemethoden. De verneveling gebeurt weliswaar op dezelfde manier als bij airless, maar dan onder een veel lagere druk (tussen 40 en 120 bar), zodat het spuitbeeld van de lak zachter is en er minder overspray ontstaat. De lagere druk staat natuurlijk een optimale verneveling in de weg. Maar dat verlies wordt gecompenseerd door de toevoeging van een kleine hoeveelheid verstuivingslucht (80 l/min).

Belangrijke componenten

Zonder op elk onderdeel van een installatie in te gaan, willen we wel even de belangrijkste verder toelichten. Daarbij moeten we opnieuw vertrekken van het basisonderscheid lucht- versus materiaalverstuiving.

Turbine en spuittip

Binnen het segment van de luchtverstuiving zorgt een turbine voor de luchttoevoer door een bepaalde hoeveelheid lucht (400-600 l/min) in de ruimte aan te zuigen in de richting van het pistool. Behalve de aanwezige lucht zuigt de turbine natuurlijk ook verfnevel aan. Het is daarom kwestie van de filters schoon te houden.

Behalve de luchttoevoer, waarbij het debiet van de elektronisch aangedreven turbine geregeld kan worden, moet je vanuit het perspectief van procescontrole ook kijken naar de naaldopening van het pistool. De grootte daarvan bepaalt namelijk de werksnelheid. Voor een optimale werking moet je als schilder dus zoeken naar de juiste verhouding tussen het luchtdebiet en de hoeveelheid verf. De aanbevelingen van de fabrikanten kunnen daarbij zeker als richtsnoer dienen.

Pomp, spuittip en luchtklep

Opnieuw met het oog op procescontrole moet je in het geval van materiaalverstuiving de instellingen van de pomp, spuittip (80% verneveling) en luchtklep (optimaliseren) goed op elkaar afstemmen. Om te beginnen moet de dimensionering van de pomp aangepast zijn aan de toepassing. Simpel voorbeeld: als je één dag per week tien deuren schildert, heb je een kleiner vermogen nodig dan wanneer je dat elke dag doet.

Tegelijk moet je nadenken over het soort pomp dat je zal inzetten. Met een membraanpomp kan je vanaf een druk van 10 bar pulsatievrij werken, terwijl een plunjerpomp door het gebruik van een elektronisch sturing (met druksensor) al problemen kent vanaf 50 bar. Een membraanpomp heeft het bijkomende voordeel dat er veel minder verf in het systeem zit (circa 120 cc). Ze zijn natuurlijk wel iets duurder.

PROBLEM SHOOTING

Om te beginnen, de belangrijkste informatie over een verf of lak is terug te vinden op de technische fiche. Die fiche vertelt je of het product überhaupt te verspuiten is, welke spuittip je hoort te gebruiken etc. Maar als er dan toch iets fout loopt, welke factoren zouden dan aan de basis kunnen liggen van dat verstoorde spuitbeeld, zoals tailing? Dat zijn er een heleboel. We plukken er vier veelvoorkomende uit.

• Temperatuur verf: Bij een lage temperatuur wordt verf stroperig. Als je de verf achterlaat in de bestelwagen tijdens de winterperiode, kan de verftemperatuur makkelijk zakken tot 5 °C. Die kan je niet op dezelfde manier gebruiken als een verf op kamertemperatuur. Pas in dat geval de instellingen aan (onder meer de gehanteerde drukken).

• Algemeen onderhoud: In dit artikel eigenlijk onderbelicht, want voor alle systemen geldt dat goed spoelen en schoonmaken onontbeerlijk is voor een strak eindresultaat. Een slecht onderhouden filter, bijvoorbeeld, zal dichtslibben. De hogere weerstand die daarvan het gevolg is, leidt tot een verstoord spuitbeeld.

• Kleurenwissel: Na een kleurenwissel durven sommigen nog al eens te vergeten de druk aan te passen aan de andere verfsoort. Elke verfsoort heeft zijn eigen viscositeit. Een basiswit is meestal wat dikker dan de accentkleur. Als je dan de druk niet bijstelt, stijgt de kans op lopers.

• Foutieve opening spuittip: Te veel of te weinig materiaal? Vaak ligt de oorzaak bij een foutieve opening. De druk aanpassen heeft dan geen zin en leidt vaak tot meer nevel. Daarnaast is een spuittip onderhevig aan slijtage. Ook een versleten spuittip resulteert in een verstoord spuitbeeld.

Innovaties

We sluiten graag af met een blik op de nabije en iets verdere toekomst. Vandaag zien we dat fabrikanten met optimalisaties voor de dag komen die de schilder moeten helpen bij het verkrijgen van een mooiere afwerking. In het segment van de materiaalverstuiving bestaan er bijvoorbeeld al een tijdje slangenpakketten met inwendige verwarmingselementen. Die zorgen ervoor dat de schilder altijd met dezelfde parameters kan werken, onafhankelijk van het seizoen.

Ook de combinatie van airless met een verfrol bestaat al en zal je tijd besparen. Wat die toekomst betreft, op dit moment werken fabrikanten aan automatische applicaties, gebruik makend van drones. Testen zijn in volle gang. Connected toepassingen zijn de volgende stap. Daarbij zal een database aan de hand van een foto van de verfpot richtlijnen kunnen geven over de aangewezen druk en andere instellingen. De fabrikanten hopen met dit soort verbeteringen het leven van de schilder een stuk te vergemakkelijken.

Met de medewerking van Graco, Storch en WSB Finishing Equipment