EXTRA BESPAREN MET DOUCHEWARMTETERUGWINNING

Simpele en budgetvriendelijke manier om energie te besparen

Tijdens het douchen verdwijnt water van meer dan 35 °C zomaar in de afvoerbuis, richting de riool. Met douchewarmteterugwinning kan 35 tot 65% van de warmte uit het doucheafvoerwater worden gerecupereerd en kan er zo tot meer dan de helft worden bespaard op het energieverbruik van de douche. Zodra de douchekraan wordt opengezet, start de warmteterugwinning door de warmte van het afgevoerde douchewater te gebruiken om het koude leidingwater op te warmen.

DOUCHEWARMTETERUGWINNING

Principe

Het principe achter de douchewarmteterugwinning is simpel. In plaats van de warmte tijdens een douchebeurt te laten wegvloeien in de riolering, wordt het warme water gebruikt om het koude tap­water voor te verwarmen. De warmteterugwinning gebeurt in de douchewarmteterugwinunit. In deze unit stroomt, strikt gescheiden, zowel het vuile afvoerwater als het verse leidingwater. Het afvoer- en lei­dingwater komen niet direct met elkaar in contact en vermengen zich niet, ze stromen in een dubbel gescheiden circuit, maar doordat ze langs elkaar vloeien, kan het warme afvoerwater zijn warmte afgeven aan het frisse leidingwater.

Aansluitingsmogelijkheden

De warmteterugwinunit wordt aangesloten op de afvoerleiding van de douche en op het drinkwatercircuit van de woning. Het gebruikte douchewater wordt, nadat het zijn warmte in de warmteterugwinunit heeft afgegeven, naar de riool afgevoerd. De aftakking met drinkwater, dat wordt voorverwarmd in de unit, kan op een drietal manieren worden aangesloten, namelijk:

• op de koudwateraansluiting van de douchemengkraan: als het koude tapwater reeds is voorverwarmd, hoeft de douchemengkraan minder warm water van het warmwatertoestel te krijgen om tot de gewenste douchewatertemperatuur te komen;
• op de koudwateraansluiting van het warmwatertoestel: het warmwatertoestel hoeft minder hard te stoken omdat het wa­ter dat in het toe­stel binnenkomt, reeds is voorverwarmd;
• op de koudwateraansluiting van de douchemengkraan en van het warmwatertoestel.

Een aansluiting op de douchemengkraan en het warmwatertoestel wordt door de EPB-software het meest in waarde geschat. De gecombineerde aansluitwijze levert immers de hoogste rendementen op, tenminste als de afstand tussen de douchewarmteterugwinunit en het warmwatertoestel klein is (m.n. als het warmwatertoestel zich in een ruimte nabij de badkamer bevindt). Lange leidinglengtes betekenen hogere installatiekosten en meer warmteverliezen (iets wat ook door de EPB-software wordt bestraft). Per meter gaat er bijna 1 °C warmte verloren. Als een gecombineerde aansluitwijze praktisch niet haalbaar is (doordat de afstand tussen het warmwater­toestel en de douche te groot is, bijvoorbeeld), is een aansluiting op de douchemengkraan het beste alternatief. De afstanden (en het warmteverlies) zijn dan het kleinst (max. 1,5 m) en de installatie is ook de eenvoudigste.

Horizontale of verticale units

De warmte-uitwisseling kan zowel via een horizontale als een verticale douchewarmteterugwinunit gebeuren. De horizontale warmteterugwinunit wordt platliggend onder de douchebak of douchevloer ingebouwd. De verticale unit hangt in het verdiep onder de badkamer.

HORIZONTALE DOUCHEWARMTETERUGWINNING

Opbouw

Een horizontaal systeem bestaat uit een koperen warmtewisselaar met behuizing uit kunststof of inox. Het douchewater loopt via het afvoerputje (dat kan ook een afvoergoot zijn) in de behuizing van de douchewarmteterugwinunit, waar het over en langs de koperen warmtewisselaar stroomt, vooraleer het uiteindelijk wordt afgevoerd naar de riool. In de koperen warmtewisselaar stroomt het koude tapwater, dat in temperatuur stijgt doordat het de warmte opneemt van het afgevoerde douchewater. Een horizontale douchewarmteterugwinning is te verkrijgen in verschillende uitvoeringen: bv. de warmtewisselaar zit in een goot, de warmtewisselaar is schotelvormig, enz.

Installatie

De horizontale unit wordt horizontaal waterpas in de dekvloer gestort of onder de douchebak gemonteerd. Er zijn ook douchebakken met al geïntegreerde warmteterugwinunit op de markt. De unit wordt, als een tussenstuk, op de afvoer van de douche aangesloten. De inlaatzijde van de unit wordt gekoppeld aan het drinkwaternet en de uitlaatzijde aangesloten op de koudwateraansluiting van de douchemengkraan en/of het warmwatertoestel. Er wordt een inlaatcombinatie voorzien met een terugslagklep type EA (om te voorkomen dat opgewarmd water wordt teruggestuurd naar het drinkwaternet) en een veiligheidsklep (om wateruitzetting op te vangen). Normaal houdt de hoge stroomsnelheid van het water de wisselaar zelf schoon, maar er wordt toch aangeraden om eenmaal per jaar de unit te reinigen. Dat kan met een soda om de afvoer te reinigen of met een borstel.

Pluspunten

• De douche mag op het gelijkvloers. Er is voor een correcte montage, in tegenstelling tot een verticaal warmteterugwinsysteem, geen hoogteverschil van plusminus 2 m nodig onder de doucheruimte.
• De unit beschikt over geen servicegevoelige (of bewegende) onderdelen.
• Het onderhoud is simpel.

Beperkingen

• Er is een opbouw- en inbouwhoogte van 11 tot 20 cm nodig.
• Lager rendement dan verticale douchewarmteterugwinning.

VERTICALE DOUCHEWARMTE­TERUGWINNING

Opbouw

Het verticale systeem is een buis-in-buissysteem. De unit bestaat uit een koperen binnenbuis met daaromheen een pvc hogedruk of koperen buitenbuis. De buis wordt verticaal onder het afvoerputje opgehangen. Het douchewater valt via de koperen binnenbuis naar beneden en wordt afgevoerd. Tijdens de val blijft het warme water als een film langs de wanden van de binnenbuis kleven. Het koude tapwater gaat via de buitenste buis door de waterdruk naar boven en wordt verwarmd door in aanraking te komen met de opgewarmde koperen buis.

Installatie

De verticale unit wordt waterpas verticaal hangend aan de muur bevestigd door middel van muurbeugels. De unit moet te allen tijde bereikbaar zijn voor onderhoud en inspectie (en mag dus niet worden ingepleisterd bijvoorbeeld). De warmteterugwinningsbuis wordt, als een tussenstuk, op de afvoer aangesloten. Op de bovenkant van de buis moet een bocht met een inspectieluik worden voorzien (meestal wordt hiervoor een T-stuk gebruikt). Enerzijds voor het onderhoud van de buis en anderzijds om ervoor te zorgen dat het afgevoerde water onder een hoek in de koperen buis terechtkomt en het kleefeffect wordt bekomen. Het systeem moet tevens worden uitgerust met een inlaatcombinatie met een terugslagklep type EA en een veiligheidsklep.

Pluspunten

• De unit beschikt over geen servicegevoelige (of bewegende) onderdelen.
• Hoger rendement dan horizontale douchewarmteterugwinning.
• Onder de douche is er geen opbouwhoogte nodig.
• Er is geen doordringende renovatie van de badkamer nodig.
• Verticale units kunnen makkelijk in combinatie worden geïnstalleerd. Ze worden dan parallel gemonteerd. Er kan dan een gezamenlijke afvoerput (collector) worden voorzien met aftakkingen naar de verschillende units.
• Verticale units zijn ook geschikt voor regendouches (douchedebiet van meer dan 15 liter per minuut). Er zijn ook modellen op de markt met een dubbele koud-wateraanvoeraansluiting om zeker voldoende debiet te kunnen waarborgen bij grote waterafname.

Beperkingen

• Verticale douchewarmteterugwinning kan enkel worden geïnstalleerd indien de douche zich op een verdieping of boven een kelder bevindt, omdat de buis (van ongeveer 2,1 m lang) opgesteld wordt in de ruimte onder de douche.
• De unit mag niet in contact komen met andere warmtebronnen, zoals bijvoorbeeld cv-buizen. Ongewenste opwarming van het drinkwatercircuit dient te worden tegengegaan om legionella te voorkomen door waterstilstand en onvoldoende afkoeling van het tapwater in de verticale kolom.
• Van zodra de ruimte waarin de buis wordt geplaatst zich niet vlakbij (> 5 m) de badkamer bevindt, is dat nadelig voor het rendement (per meter leiding is er 1% rendementsverlies).

WAAROM DOUCHEWARMTETERUGWINNING

Besparing op energiefactuur warm water

Horizontale douchewarmteterugwinunits halen een rendement van meer dan 35%, bij verticale systemen is dat tot 65% (dat is zo bij een douchedebiet van 9,2 liter per minuut, bij een hoger debiet (bv. regendouche), zakt het rendement).

Een rendement van 35% betekent in de praktijk dat als het water het doucheputje ingaat met een temperatuur van 35 °C, er zeker 10 °C wordt gerecupereerd. Na de warmte-uitwisseling bedraagt het afvoerwater dan maar 25 °C meer, en is het koud drinkwater opgewarmd van de gebruikelijke 10 °C tot 20 °C. Concreet wil dat zeggen dat als de drinkwaterleiding is aangesloten op het warmwatertoestel, dat toestel het water maar van 20 °C naar 60 °C zal moeten verwarmen in plaats van van 10 °C naar 60 °C. Een besparing dus van 25% op de energiekosten van het warmwatertoestel.

Als de drinkwaterleiding ook is aangesloten op de douchemengkraan, en er dus 20 °C naar de thermostaatkraan gaat in plaats van 10 °C, is er nog een extra besparing omdat er een kleinere hoeveelheid water van 60 °C nodig is om het water op de gewenste temperatuur van 38 °C te krijgen. Die extra besparing maakt dat het rendement van de terugwinunit van 30% hier gelijkstaat met een besparing van zeker 30% op de energiefactuur om het warm water voor de douche op te warmen. Wanneer een douchewarmteterugwinning kan worden aangesloten op het warmwatertoestel en de douchemengkraan worden de hoogste rendementen gehaald. Het rendement (bv. 57%) vertaalt zich dan in eenzelfde percentage besparing op de energiekosten van het douchen (hier dus ook ongeveer 57%). Bij een enkele aansluiting is dat niet zo en ligt de besparing lager dan het rendement.

Comfortverhoging

De douchewarmteterugwinning genereert extra warmte bovenop de warmte die wordt opgewekt door het warmwatertoestel. Dat zorgt voor een comfortverhoging van de bestaande installatie (men kan langer onder de douche staan met dezelfde boilerinhoud) of biedt de mogelijkheid om een warmwatertoestel met een lager vermogen te plaatsen (een horizontale unit levert een extra vermogen van ongeveer 7 kW bij een douchedebiet van 9,2 liter/minuut, een verticale unit levert ongeveer 11 kW extra bij een douchedebiet van 12,5 liter/minuut).

Kleinere boiler

In toepassingen waar de douchewarmteterugwinning maximaal kan worden benut (bv. een woning waar er enkel een douche is), mag de boiler, zonder comfortinboeting, zeker 25% kleiner zijn voor een horizontale douchewarmtewisselaar en 50% kleiner zijn voor een verticale douchewarmtewisselaar. In plaats van een boiler van 100 liter, kan dan een boiler van 75 liter of 50 liter worden geplaatst.

Wat is de terugverdientijd?

Een douchewarmteterugwinning met een rendement van 30% bij een douchedebiet van 12,5 liter per minuut, gecombineerd met:

• Een elektrische boiler: Een elektrische boiler van 120 liter verbruikt ongeveer 700 euro aan elektriciteit per jaar. Met de douchewarmteterugwinning wordt ongeveer een derde bespaard, met name een besparing van 230 euro per jaar. De geschatte terugverdientijd inclusief installatie (ong. 600 euro) is minder dan drie jaar lang.
• Een condenserende cv-ketel: die gebruikt bij een modaal gezin ongeveer 200 liter/dag van 40 °C. Dat staat gelijk aan een verbruik van 260 m³ aardgas voor de opwarming van sanitair warm water (als er gebruik wordt gemaakt van een doorstromer). Met de douchewarmteterugwinning kan er 85 m³ worden bespaard of 1.000 kW/h (11 kWh per m³ aardgas G20) oftewel 130 euro per jaar. De geschatte terugverdientijd inclusief installatie (ong. 800 euro) is 6 jaar.

Bij het gebruik van een douchewarmteterugwinning met een rendement van tegen de 60% wordt deze terugverdientijd gehalveerd naar respectievelijk 1,5 jaar bij gebruik van een elektrische boiler als bron en 3 jaar bij gebruik van een condenserende gasketel.

Met dank aan: ACO, BSC, Excecon en Itho Daalderop