De rol van de detailhandelscoach: een strategische partner voor gemeenten
Het belang van een duurzame toekomstvisie voor winkelgebieden
Met een veranderend consumentengedrag, een toenemende populariteit van e-commerce en een stijgende leegstand in winkelkernen krijgen gemeenten te maken met complexe uitdagingen. Het opstellen van een strategisch en toekomstgericht detailhandelsbeleid is dan ook cruciaal om de lokale handel levendig te houden. Hier komt de detailhandelscoach in beeld: een expert die gemeenten begeleidt bij het maken van strategische keuzes in hun winkelbeleid, met oog voor zowel de noden van de handelaars als de verwachtingen van de consument.
Senne Van Hoof, diensthoofd detailhandel bij de provincie Antwerpen, en Nathalie De Bock, detailhandelscoach, leggen uit hoe deze coaches een positieve impact hebben op winkelgebieden, winkeliers en de leefbaarheid van steden en gemeenten.
Wat doet een detailhandelscoach precies?
"Onze belangrijkste taak is lokale besturen helpen bij het ontwikkelen van een langetermijnvisie voor de detailhandel. Dit kan betekenen dat we gemeenten ondersteunen bij het opstellen van beleidsplannen om hun detailhandelsstructuur te versterken, maar ook met het vastleggen van vergunningenbeleid of het uitrollen van campagnes zoals 'Liever Lokaal'. Onze focus ligt op de gemeente als klant, maar handelaars en consumenten profiteren natuurlijk ook indirect van onze initiatieven. Iedere gemeente is uniek, en daarom stemmen we ons advies en onze aanpak af op de specifieke situatie van elke plaats. Detailhandelscoaches zijn ook de brug tussen het lokale bestuur en de ondernemers, zodat er een gemeenschappelijke visie ontstaat die breed gedragen wordt. Dit creëert een sterk fundament waarop de lokale economie kan bouwen en groeien. Door op regelmatige basis in gesprek te gaan met handelaars, krijgen coaches bovendien actuele inzichten in de pijnpunten en uitdagingen die ondernemers ervaren, wat hen in staat stelt om hun advies verder te verfijnen en af te stemmen op de praktijk.”
Hoe komt een detailhandelscoach tot zijn advies?
"Als een gemeente ons advies vraagt over mogelijke nieuwe winkelvestigingen, analyseren we factoren zoals de demografische samenstelling en de balans tussen verschillende soorten winkels. We kijken ook naar mobiliteit, parkeergelegenheid en andere infrastructuur die bijdraagt aan de aantrekkelijkheid van de winkelkern. Door deze data in kaart te brengen, helpen we gemeenten de juiste winkels op de juiste plekken te positioneren, waardoor de aantrekkingskracht van het gebied toeneemt. Detailhandelscoaches houden niet alleen rekening met de huidige situatie, maar proberen ook vooruit te kijken. Een toename in het aantal gemakswinkels kan bijvoorbeeld een aanwijzing zijn dat consumenten steeds meer kiezen voor snelle en efficiënte oplossingen dichtbij huis. Dit soort inzichten helpt gemeenten om proactief te reageren en hun beleid daarop af te stemmen.”
Wat is het strategisch commercieel plan en hoe werkt dat?
Het Strategisch Commercieel Plan (SCP) bestaat uit drie stappen: een grondige analyse, het opstellen van een toekomstvisie en het vertalen daarvan in een concreet actieplan. In de analyse brengen we onder andere de huidige winkellocaties en koopstromen in kaart. Daarna ontwikkelen we samen met de gemeente een toekomstgerichte visie, waarbij we rekening houden met ruimtelijke en wetgevende aspecten. Uiteindelijk vertalen we deze visie in een actieplan, inclusief maatregelen en mogelijke subsidies, zodat de gemeente een stevige basis heeft voor de komende jaren. Het SCP biedt ook ruimte voor het integreren van feedback van de ondernemers en bewoners van de gemeente, wat het draagvlak vergroot. Gemeentebesturen kunnen hiermee niet alleen winkelgebieden versterken, maar ook de lokale identiteit bewaren en stimuleren. Een strategisch plan dat is afgestemd op de specifieke kenmerken van een regio kan bovendien een positieve invloed hebben op de leefbaarheid van de gemeente als geheel, waardoor ook de woonkwaliteit verbetert.”
Waarom is samenwerking over gemeentegrenzen heen belangrijk?
“We stimuleren samenwerking tussen gemeenten, omdat consumentengedrag vaak niet stopt bij gemeentegrenzen. Denk bijvoorbeeld aan grote winkelontwikkelingen aan de stadsrand: de impact daarvan strekt zich vaak uit over meerdere gemeenten. Door gemeenten aan te moedigen om samen te werken, kunnen detailhandelscoaches oplossingen aandragen die regionaal werken in plaats van enkel lokaal. Dit is cruciaal in een tijd waarin consumenten bereid zijn om grotere afstanden af te leggen voor een bijzondere winkelervaring of een uniek aanbod. Door gezamenlijk initiatieven op te zetten, kunnen gemeenten zichzelf sterker profileren en profiteren van elkaars aantrekkingskracht.”
Welke rol spelen data in jullie aanpak?
"Data zijn essentieel voor ons werk. We gebruiken data van Locatus, maar hebben ook toegang tot provinciale databronnen via ‘Provincies in cijfers.’ Dit geeft ons waardevolle inzichten in bijvoorbeeld klantbewegingen en koopkracht. Dankzij tools zoals RetailCompass kunnen we bovendien voorspellen welke impact nieuwe winkels hebben op de bestaande detailhandel. Onze taak is niet enkel om deze data te leveren, maar vooral om gemeenten te helpen met de interpretatie, zodat beslissingen gebaseerd zijn op feiten in plaats van op intuïtie.”
Hoe ondersteunen jullie de fysieke retail nu e-commerce steeds populairder wordt?
“E-commerce wordt vaak als een bedreiging gezien, maar wij willen het juist integreren in onze visie op lokale handel. Veel gemeenten zien online retail als een aanvulling op de fysieke winkels. Het combineren van beide biedt kansen: sommige online ondernemers openen fysieke winkels, en fysieke retailers gaan ook online. Door e-commerce te omarmen in plaats van te weren, kunnen gemeenten hun winkelgebieden versterken met een mix van fysieke en online spelers. Deze visie bevordert niet alleen de diversiteit binnen winkelgebieden, maar kan ook leegstand helpen terugdringen. Door leegstaande panden beschikbaar te stellen aan startende ondernemers, ontstaan er kansen voor innovatie en experiment.”
Kun je voorbeelden geven van succesvolle initiatieven?
“Een goed voorbeeld is de ‘Liever Lokaal’-campagne. Dit initiatief moedigt lokaal kopen aan met een eindejaarsactie die kant-en-klaar door gemeenten kan worden overgenomen. Dit jaar doen 45 gemeenten en 1.400 handelaars mee. Tijdens de ‘Maand van de Markt’ zetten we ook de ambulante handel in de schijnwerpers. Deze campagnes bieden ons waardevolle inzichten in het winkelgedrag van consumenten, die we vervolgens delen met gemeenten om hun beleid verder te verfijnen.
Tot slot, welke boodschap willen jullie aan handelaars meegeven?
"We willen hen aanmoedigen om in gesprek te gaan met hun gemeente over het detailhandelsbeleid. Als zij signaleren dat er knelpunten zijn, kunnen zij via de gemeente mogelijk onze hulp inschakelen om hun visie en aanpak te verbeteren. Lokale handel is continu in beweging. Wij geloven in een langetermijnvisie die fysieke retail en e-commerce combineert en waar iedereen, van gemeente tot retailer en consument, zijn voordeel mee kan doen."
Contactmails per provincie
Elke provincie heeft een werking voor detailhandel en handelskernversterking. Hieronder vind je de links naar de webpagina’s en bijhorende e-mailadressen.
Provincie Antwerpen
detailhandel@provincieantwerpen.be
Provincie Limburg
economie@limburg.be
Provincie Oost-Vlaanderen
detailhandel@oost-vlaanderen.be
Provincie Vlaams-Brabant
detailhandel@vlaamsbrabant.be
Provincie West-Vlaanderen
data@pomwvl.be (data) info@kernpunt.be (begeleiding)
