De charme van natuursteen als duurzame gevelbekleding

Wat volgt is een overzicht van de verschillende steengroepen, de bekendste varianten en hun eigenschappen.

COMMERCIELE EN GEOLOGISCHE CLASSIFICATIE

'Natuursteen' is de overkoepelende term voor een breed gamma aan natuurlijk gevormde steensoorten met sterk uiteenlopende eigenschappen. De commerciële indeling, waarbij men vertrekt van het uitzicht van de steen, is vanuit een geologisch standpunt, waarbij men vooral kijkt naar de bestanddelen, niet altijd correct. Voor een aantal bleke varianten van elke soort, die hoog in vraag zijn, geldt dat ze sneller vuil worden of verkleuren. Dat vormt een esthetische belemmering.

'Natuursteen' is de overkoepelende term voor een breed gamma aan natuurlijk gevormde steensoorten met sterk uiteenlopende eigenschappen

Stollingsgesteenten

De magmatische gesteenten ontstaan door de stolling van magma en vormen het grootste deel van het volume van de aardkorst.

• Graniet
  De term 'graniet' omvat de plutonische gesteenten met grote kristallen die met het blote oog onderscheidbaar zijn. Ze vormen een kleine 10% van alle gesteenten aan het aardopppervlak. Vroeger werden alle harde gesteenten opgelijst als graniet, ongeacht hun geologische vormingswijze. Zo ook de metamorfe gesteenten met optisch grote kristallen of opvallende aderstructuur.
  
  De geologische stollingsgesteenten zijn een compact, fijn- tot grofkorrelig gesteente met gespikkeld uitzicht dat goed bestand is tegen harde weersomstandigheden. Ze bevatten een grote hoeveelheid homogeen verspreide mineralen, met uiteenlopende afmetingen en kleuren (lichtgrijs, roze, rood- of blauwachtig).
  
  Door de hardheid kan graniet alle afwerkingsvormen aan. Bepaalde ijzerhoudende witte en witgrijze granieten kunnen oxideren, informeer u daarom goed op voorhand.
  
  
• Basalt
  De term 'basalt' groepeert de vulkanische gesteenten zonder optisch grote, onderscheidbare kristallen (egale structuur). Het is een compact, algemeen grijszwart gesteente.

Sedimentaire gesteenten

De afzettingsgesteenten vormen 75% van het oppervlak van de aardkorst en kennen het grootste aantal variëteiten. Ze ontstaan ofwel door chemische afzetting van kalk in rivieren (travertijn) of oceanen (kalksteen) of door het samenklitten van losse korrels (zandsteen). Het gemeenschappelijke hoofdkenmerk is hun gelaagde afzetting.

• Leisteen
  Samen met schist en schalie vormt deze categorie een overlapping van afzettings- en metamorfe gesteenten. Leisteen wordt nog meer dan de andere sedimentaire gesteenten gekenmerkt door zeer fijne gelaagdheid, waardoor het gesteente noodgedwongen verlijmd moet worden.
  
  
• Kalksteen
  De vele fossieltjes zorgen voor de kenmerkende fijne korrelstructuur. Polijsten brengt het verschil tussen de marmerachtige en niet-marmerachtige kalkstenen naar voren. Het is een duurzame steensoort, maar sommige kalkstenen kunnen tegelijk poreuzer zijn dan bijvoorbeeld graniet.
  
  Het gesteente is niet goed bestand tegen zure regen, waardoor het een beschermende behandeling moet krijgen. Niet alle kalkstenen zijn vorstbestendig. Vorstproblemen zullen eerder zichtbaar worden op horizontale dan op verticale vlakken. De toepassingen van kalksteen voor muurbekledingen zijn dus groter dan voor bijvoorbeeld een terrasgedeelte. Raadpleeg zeker technische fiches en/of leveranciers.
  
  De populaire Belgische blauwe hardsteen daarentegen – ook wel bekend als Petit Granit of Arduin en verwant aan de Ierse Blauwsteen (Kilkenny Limestone) – is een compacte steen uit diverse groeven in de Ardennen. Blauwsteen heeft een grijze, grijsblauwe tot blauwzwarte tint. De crinoïde fossieltjes zorgen voor glinsteringen. Het gesteente kan een heldergrijs biologisch verweringslaagje ('patine') krijgen.
  
  Blauwsteen wordt verzaagd in platen van 4 cm, waardoor het duurder is dan graniet- of basaltplaten van 3 cm dikte. Het is krasgevoeliger, waardoor bekledingen op grondniveau aan de straatkant een beschermende afwerking krijgen.
  
  
• Travertin
  De meeste travertin is vorstbestendig zolang de kenmerkende holtes niet worden opgevuld met mastiek, dat net zoals water een andere uitzettingsgraad heeft dan de steen.
  
  
• Zandsteen
  Zandsteen heeft een korrelig uitzicht en meestal een duidelijk gelaagde structuur. Het is samengesteld uit kwartskorrels en dikwijls kalk als cement.

Metamorfe gesteenten

Onder invloed van temperatuur- en/of drukwisselingen kunnen stollings- en sedimentaire gesteenten herkristalliseren tot metamorfe gesteenten. Ze zijn divers en complex. Om toch enige classificatie te realiseren, worden ze, volgens hun graad van metamorfose, onderverdeeld in o.m. gefolieerde en niet-gefolieerde gesteenten. Het verschil is macroscopisch (met het blote oog) te herkennen.

• Marmer
  Marmer vertoont een duidelijke relatie met het kalksteen waaruit het ontstond. Door oxidatie van de ijzerdeeltjes in sommige bleke soorten, zoals Carrara, kan het marmer een geelbruine tint krijgen. Als gevelbekleding is het bouwtechnisch erg delicaat. Marmer is op zich vorstbestendig, maar door de typerende adering, waarin water kan dringen en bevriezen, kan het oppervlak afschilferen.
  
  Travertin is vorstbestendig zolang de kenmerkende holtes niet worden opgevuld met mastiek, dat net zoals water een andere uitzettingsgraad heeft dan de steen. Marmer wordt sneller vuil, is niet bestand tegen zure regen en heeft een lage buigsterkte. Daardoor moet er extra aandacht worden besteed aan de bevestigingswijze, wat de prijs verhoogt.

Met dank aan: Benelux Natural Stone Association en Brachot