Welke alternatieven voor vloerverwarming zijn er?
Verwarmen op lage temperatuur
Ook radiatoren en ventiloconvectoren kunnen een prima oplossing zijn voor verwarming op lage temperatuur. Wat zijn de mogelijkheden en voor- en nadelen?
Waarom verwarmen op lage temperatuur?
Nu woningen steeds beter geïsoleerd worden en er steeds meer overgeschakeld wordt op hernieuwbare energie, wordt ook verwarmen op lage temperatuur vaker toegepast. Op termijn zal verwarmen op hoge temperatuur zelfs volledig verleden tijd worden.
In Vlaanderen bepaalt de EPB-regelgeving nu al dat er een minimumaandeel van de energie uit hernieuwbare bronnen wordt gehaald. Dat geldt voor nieuwbouw (of wat daarmee wordt gelijkgesteld) met bouwaanvraag vanaf 1 januari 2014, of voor een ingrijpende energetische renovatie met bouwaanvraag vanaf 1 maart 2017.
Warmtepomp
Opwekkingssystemen als een warmtepomp werken met een lage aanvoertemperatuur en kunnen woningen daardoor op een zeer energie-efficiënte manier verwarmen en koelen. Ook moderne, condenserende gaswandketels zijn geschikt voor lagetemperatuurverwarming.
Het bekendste voorbeeld van een lagetemperatuurafgiftesysteem is sinds jaar en dag ongetwijfeld vloerverwarming. Dat systeem heeft als voordeel dat het voor een zeer gelijkmatige warmteverdeling zorgt, zodat bewoners kunnen genieten van een comfortabel binnenklimaat.
Vloerverwarming kan niet altijd
Maar in lang niet elke situatie kan traditionele vloerverwarming geïnstalleerd worden. In renovaties is het soms financieel of praktisch niet haalbaar om de hele vloer open te breken. Hoewel er tegenwoordig ook systemen op de markt zijn die op een bestaande vloer geïnstalleerd kunnen worden, is ook daar niet altijd de nodige ruimte voor. Bovendien moet bij zo'n installatie altijd een nieuwe vloerafwerking geplaatst worden.
Een ander mogelijk nadeel van vloerverwarming is de relatief lange opwarm- en reactietijd. In kamers die maar sporadisch gebruikt worden kan dat voor (comfort)problemen zorgen.
Radiatoren en convectoren
Er bestaan vandaag ook radiatoren en ventiloconvectoren – traditioneel op hoge(re) temperatuur – die met een lage aanvoertemperatuur de woning kunnen verwarmen.
Ze kunnen zowel in nieuwbouw- als in renovatieprojecten worden toegepast, maar het spreekt voor zich dat het in het gros van de gevallen om renovaties zal gaan.
Net als bij andere afgiftesystemen op lage temperatuur is een goed geïsoleerde gebouwschil essentieel en de allereerste stap.
Om na te gaan welk vermogen voorzien moet worden, moet er een warmteverliesberekening gemaakt worden van de ruimte(s) waar het afgiftesysteem geïnstalleerd zal worden.
Naast de isolatiegraad is het ook belangrijk om te weten hoe de ruimte gebruikt zal worden, welke temperatuur de gebruiker wenst en wat het volume van de ruimte is.
Afhankelijk van hoeveel de isolatiegraad van de woning gestegen is, zal die warmteverliesberekening veel of weinig verschillen van de berekening voor de renovatiewerken.
Bestaande leidingen hergebruiken?
Of de bestaande leidingen hergebruikt kunnen worden, hangt sterk af van de mate waarin de woning aangepakt is.
Als voor de renovatiewerken het verwarmingssysteem al met een kleine ΔT werkte, dan zal dat in de gerenoveerde woning niet anders zijn, en kunnen de bestaande leidingen misschien opnieuw gebruikt worden.
Is er een groter verschil tussen voor en na, dan liggen de kaarten anders. Mogelijk is er dan een grotere leidingdiameter nodig om op lage temperatuur te kunnen verwarmen met radiatoren.
Elke situatie moet daarom afzonderlijk bekeken worden. Dat alles staat of valt met een degelijke warmteverliesberekening, is wel duidelijk.
Werkingsprincipe
Radiatoren die op lage temperatuur werken zijn eigenlijk zeer vergelijkbaar met "standaard" radiatoren: ze werken op quasi exact dezelfde manier, alleen verschilt hun aanvoertemperatuur.
De centrale installatie – warmtepomp of ketel – verwarmt water dat via buizen verspreid wordt doorheen de woning. Aan die leidingen zijn radiatoren gekoppeld die de warmte van het water verspreiden aan de hand van straling én convectie.
Lagetemperatuurradiatoren hebben wel een groter oppervlak nodig om evenveel warmte te verspreiden – tenzij de radiatoren zijn uitgerust met ventilatoren, zoals veel fabrikanten die aanbieden.
De norm EN 442 specificeert eisen en testmethoden met betrekking tot warmteafgifte en warmteverlies. Op die manier kan er vergeleken worden tussen fabrikanten.
Ventiloconvectoren
Het grote voordeel van ventiloconvectoren is dat je er de woning of ruimte desgewenst ook mee kan koelen. De nood aan koeling wordt jaar na jaar groter, en dus is het slim om een koelsysteem te voorzien om de woning toekomstbestendig te maken.
Het grote voordeel van ventiloconvectoren is dat je er de woning of ruimte desgewenst ook mee kan koelen
Een kanttekening hierbij is dat voor ventiloconvectoren met actieve koeling een afvoerbuis nodig is voor het condensvocht. Die wordt meestal niet voorzien bij renovatie en dus in de praktijk eigenlijk niet toegepast. In nieuwbouw kan die natuurlijk wel voorzien worden.
Een radiator met ingebouwde ventilatoren kan ook ingezet worden voor koeling, maar het koelvermogen is beduidend lager in vergelijking met een ventiloconvector met actieve koeling.
Reactiesnelheid
Een ander pluspunt van ventiloconvectoren is dat de reactiesnelheid nog hoger ligt dan die van radiatoren. De ruimte zal dus nog een stuk sneller op de gewenste temperatuur zijn. Ventiloconvectoren op lage temperatuur combineren convectiewarmte met een ventilator om de warmte (of koelte) snel en efficiënt in de ruimte te verspreiden. Ventiloconvectoren worden daarom heel vaak toegepast in slaapkamers.
Ook kunnen ventiloconvectoren "discreter" in het interieur verwerkt worden en hebben ze minder ruimte nodig dan radiatoren om aan dezelfde warmtevraag te voldoen.
Esthetische keuze
Esthetiek speelt misschien wel de grootste rol bij veel mensen die een woning bouwen of renoveren.
Zo kan er voor een landelijke stijl bewust gekozen worden voor radiatoren. Om de stookkosten toch zo laag mogelijk te houden en de woning zo energie-efficiënt mogelijk te maken, kan er in dat geval gekozen worden voor lagetemperatuurradiatoren.
In compactere (nieuwbouw)woningen waar een "strakke" stijl gehanteerd wordt, zal er al sneller voor vloerverwarming gekozen worden. Zo blijft er meer plaats over voor grote raampartijen of om kasten te plaatsen.
Combinatie
Er kan ook gekozen worden voor een combinatie van verschillende afgiftesystemen. Door bijvoorbeeld op de benedenverdieping vloerverwarming te installeren en op de bovenverdiepingen – in badkamers of slaapkamers – radiatoren of convectoren, kan elke ruimte op de gewenste manier verwarmd of gekoeld worden. Bij een erg grote woonruimte kunnen beide systemen zelfs in één ruimte gecombineerd worden.
Installatie
Radiator
Ook de installatie van radiatoren en ventiloconvectoren op lage temperatuur verloopt grotendeels op dezelfde manier als voor exemplaren op hoge temperatuur.
Voor radiatoren is de installatie vrij eenvoudig. Je hebt een consoleset nodig die je aan de muur bevestigt. Daarin bevestig je de radiator met de voorziene ophangbeugels. Vervolgens sluit je het leidingwerk correct aan. Het is erg belangrijk om de installatie daarna te vullen en te ontluchten. Volg steeds de richtlijnen van de fabrikant.
Bij een vervanging van een bestaande radiator is het natuurlijk belangrijk dat de aansluitpunten aan dezelfde kant zitten. Besteed ook voldoende aandacht aan een juiste, strategische plaatsing van de radiator. Bij radiatoren met ventilatoren moet je ook rekening houden met stroomvoorziening.
Convector
De installatie van een ventiloconvector gebeurt op een gelijkaardige manier. Wel moet je rekening houden met stroomvoorziening voor de ventilator, en een condensafvoer indien de convector ook actief moet koelen.
Inregelen
Een correcte inregeling van het lagetemperatuurverwarmingssysteem is van essentieel belang om optimale prestaties en een optimale energie-efficiëntie te bereiken. Een goede inregeling zorgt voor een gelijkmatige warmteverdeling en voorkomt overmatig energieverbruik.
Stel de watertemperatuur van de verwarmingsbron (ketel of warmtepomp) in op het optimale niveau voor lagetemperatuurverwarming.
Radiatoren hebben in functie van hun benodigde debiet en vormgeving verschillende interne drukverliezen. Dat is normaal en zelfs onvermijdelijk. Het is evenwel zeer belangrijk om de verschillende drukverliezen en leidinglengtes te balanceren met de radiatorventielen, zodat elke radiator even warm wordt.
Daarvoor wordt er steeds meer gebruikgemaakt van zogenaamde PICV-ventielen die drukonafhankelijk op het juiste debiet ingeregeld worden per radiator.
Onderhoud
Radiatoren zelf vergen weinig onderhoud. Houd alvast rekening met de waterkwaliteit en voorkom dat er vuil of lucht in het systeem terechtkomt. Dat kan de prestaties van de radiatoren anders immers negatief beïnvloeden.
Schoonmaken
Daarnaast kan jouw klant het meeste "onderhoud" zelf doen: denk aan regelmatig schoonmaken, zodat stof en vuil de warmteafgifte niet blokkeren. Uiteraard is het ook belangrijk dat er geen meubels, gordijnen of andere voorwerpen de warmteafgifte van de radiatoren belemmeren.
Bij radiatoren met ventilatoren dient er ook een reiniging te gebeuren van de ventilatoren.
Ontluchten
Als radiatoren lucht bevatten, kan dat resulteren in koude plekken of het niet goed opwarmen van de radiator. Je klant kan (en moet) geregeld zelf de radiatoren ontluchten.
Filters
Ventiloconvectoren zijn uitgerust met een filter die stofdeeltjes tegenhoudt. Na een bepaalde periode zal ook die gereinigd of vervangen moeten worden.
Met medewerking van Jaga, Stelrad Radiator Group, Radson en Vasco
