De effecten van de renovatieverplichting op de isolatiemarkt
Renovatieverplichtingen om woningen energiezuiniger te maken, zetten klussers aan het werk. Dat zal vermoedelijk nog decennia het geval zijn, aangezien na-isolatie vanwege de alsmaar verstrengde wetgeving belangrijk blijft. Is er al sprake van een boost op de isolatiemarkt, of spelen de hoge prijzen de sector nog parten? En welke producten en winkelpresentaties zijn in trek? We zetten de belangrijkste ontwikkelingen op een rij.
Evolutie van de isolatiemarkt
Renovatieverplichting
In Vlaanderen moeten vanaf 1 januari 2023 nieuwe eigenaars van een woning met een EPC-label E of F binnen de vijf jaar renoveren tot een D-label of beter. De renovatieplicht wordt daarna aangescherpt in 2028, 2035, 2040 en 2045, totdat alle huizen en appartementen een A-label hebben. Ook Wallonië en Brussel passen hun regelgeving aan.
Diverse effecten
De renovatieverplichting heeft natuurlijk een grote impact op de isolatiemarkt. Het zorgt ervoor dat wie een woning zoekt, zich meer bewust is van het belang van de energiewaarde van de woning. De extra kosten van de verplichte investering zullen altijd meewegen in de kostprijs van de woning.
Het vermoeden is dat oudere woningen met hoge energiepeilen steeds minder interessant worden, en de koper eerder zal kiezen voor afbraak en nieuwbouw in plaats van renovatie. Maar of de klant nu kiest voor nieuwbouw of renovatie; isolatie is en blijft de belangrijkste maatregel om het energiepeil van een woning omlaag te krijgen. Het komt de verkoop dus sowieso ten goede.
Hoge prijzen
Echter zorgt de renovatieverplichting momenteel nog niet voor een boost op de isolatiemarkt. Vorig jaar was het probleem dat veel huishoudens hun renovatieprojecten uitstelden vanwege de economische onzekerheid en stijgende hypotheekrente. De verwachting is dat deze rente in de loop van het najaar gaat dalen, maar dat geldt niet voor de hoge grondstoffenprijzen, die in hoofdzaak het prijskaartje van isolatieproducten bepalen. Door dat prijskaartje zijn isolatieproducten voor veel huishoudens nog altijd te duur.
Nu is het wel zo dat de grondstoffenprijzen de afgelopen periode licht zijn gedaald, waardoor ook de eindproducten iets goedkoper zijn geworden. De grondstoffenmarkt is echter héél volatiel. Bovendien zien we een terugval in de vraag in de markt. Deze lagere volumes verklaren de daling in de grondstofkosten, maar daardoor zijn dan weer de productiekosten gestegen. Deze prijzen heffen elkaar op, waardoor er uiteindelijk geen impact is op marktprijzen van afgewerkte producten.
Na-isolatie blijft van belang
Het aantal niet-geïsoleerde daken in België is nog altijd groot. Zolang er woningen op de markt zijn die niet of weinig geïsoleerd zijn, is er nood aan na-isolatie. Woningen van 20 tot 30 jaar oud zijn niet meer aangepast aan de huidige normen. Deze woningen komen stap voor stap op de markt en zijn dan rijp voor na-isolatie.
Of de klant nu kiest voor nieuwbouw of renovatie; isolatie is en blijft de belangrijkste maatregel om het energiepeil van een woning omlaag te krijgen
Aangezien er strenge eisen zijn om alle gebouwen in Vlaanderen energiezuinig te maken voor 2050, zal na-isolatie zeker nog minstens zo lang duren. Als je een energiezuinige woning wil, is het van belang om isolatie te prioriteren. Er zijn nog te vaak renovaties van woningen waarbij eerst zonnepanelen worden geplaatst, om pas daarna het dak na te isoleren.
Wat doen de premies?
Maatregelen op het gebied van na-isolatie zijn overigens enkele van de weinige werken die een particulier zelf kan uitvoeren. Daarbij zijn de premies voor DHZ een grote stimulans. Klussers leveren immers een belangrijke bijdrage in de doelstellingen om woningen energiezuiniger te maken. Het is hierbij van belang om de doe-het-zelvers gericht te ondersteunen. Dit helpt enerzijds bij het versnellen van de aanpak van slecht geïsoleerde woningen én om wachttijden te beperken in de professionele markt.
De premies staan echter onder druk door de overheidsschuld, waardoor er mogelijk op bezuinigd wordt. De overheid stapt alvast af van premies voor doe-het-zelvers. Steeds vaker is namelijk de voorwaarde dat het werk uitgevoerd moet worden door een aannemer. Zo is er meer zekerheid dat de werken op een kwalitatieve manier worden uitgevoerd. Het tempo van na-isolatie is de afgelopen periode al vertraagd, waardoor er juist nood lijkt aan extra stimulans in plaats van afbouw.
Overisolatie?
Overisolatie bestaat niet. In principe is het voor DHZ vrij eenvoudig. Om een premie te verkrijgen, moet men voldoen aan een bepaalde R-waarde van de isolatie. Op websites van de producenten, DHZ en de overheid kan men hier eenvoudig de juiste informatie terugvinden. Het is complexer wanneer de woning beter een beter energielabel moet verkrijgen. Dan spelen meerdere zaken een rol.
Je kunt zoveel isoleren als je wil, zolang je maar voldoende ventileert. Het is wel zo dat op een gegeven moment de extra investering de winst op het vlak van energiebesparing niet meer waard is. Er bestaat een soort van 'economisch optimum.' Het wettelijke minimum ligt op een U-waarde van 0.24 W/m²K. Dit komt ongeveer overeen met 10 cm PIR (R 4.5 m²K/W). Doorgaans wordt er echter 14 à 16 centimeter geplaatst. Op daken zelfs 20 centimeter.
Het is soms moeilijk om juist te adviseren, mede doordat de regels verschillen tussen Vlaanderen, Brussel en Wallonië. Bij twijfel kan men altijd een EPB-verslaggever raadplegen. Het is ook belangrijk om het gebouw in zijn geheel te bekijken en lange termijnstrategie op te stellen, en niet enkel naar het deel te kijken dat op vandaag geïsoleerd wordt.
Versnelling aangewezen, maar vertraging dreigt
Om de klimaatdoelstellingen van Europa tegen 2050 te bereiken, moet er nog een grotere renovatiegolf in gang komen. Hierbij blijft een energiezuinige bouwschil prioritair. De goedkoopste energie met het minst impact op klimaatverandering blijft immers deze die niet verbruikt wordt.
Bij nieuwbouw kan men direct rekening houden met de ideale isolatieomstandigheden en daar naartoe werken. Dat is minder het geval bij renovaties, bijvoorbeeld omdat de woning al is aangesloten op fossiele energiebronnen. Isolatierenovaties zijn daarom in verhouding duur. De huishoudens die het zich kunnen permitteren, hebben dit voor een groot stuk al gedaan. De hoge kosten dreigen de energietransitie te vertragen.
Populaire producten
Natuurlijke isolatie
Wand- en dakisolatie zijn momenteel het populairst. Een nieuw product is de gipsplaat, een direct afgewerkte gipskartonplaat voor na-isolatie. Daarnaast hebben natuurlijke isolatieproducten de afgelopen jaren aan populariteit gewonnen - mede doordat ze door de overheid werden gepromoot, bijvoorbeeld in de vorm van premies.
Op een gegeven moment is de extra investering de winst op het vlak van energiebesparing niet meer waard
Minerale wol is de meest verkochte natuurlijke isolatie. Het combineert verschillende voordelen: thermische, akoestische en brandbestendige eigenschappen. Maar meer dan 80% van deze 'biobased' producten wordt geïmporteerd, het ontbreekt de Belgische markt aan productiefilialen. Bovendien blijft het aandeel natuurlijke isolatiematerialen klein. Het is nog altijd duur en vernieuwingen op bestaande producten zijn schaars, omdat de technologie al erg ver stond. Prioriteit nummer 1 vandaag is recycling.
PU
Met een lage thermische geleidbaarheid of λ-waarde van 0,022 W/mK is PU een zeer efficiënt isolatiemateriaal. Er is met andere woorden maar weinig nodig voor een grote reductie van het energieverbruik en de CO2-uitstoot. Bovendien is PU heel duurzaam, het gaat heel lang mee. PU is als plaatmateriaal eenvoudig te plaatsen. Het is bovendien drukvast, en daarom goed geschikt als vloer- of dakisolatie. PU-isolatie in de bouw slorpt nog geen 0,1% van de wereldwijde aardolie op, nodig voor de productie. Het materiaal zorgt er wel voor dat minder fossiele grondstoffen worden verbrand doordat de energievraag van geïsoleerde gebouwen lager ligt.
PIR
Dit materiaal heeft uitstekende brandeigenschappen en is tegenwoordig vlot en onmiddellijk leverbaar. Een middenklassewoning kan goed geïsoleerd worden met 400 m2 isolatie. In PIR van 10 cm betekent dit 120 kg kunststof. Hoewel de CO2 footprint van 1 kilo kunststof hoger ligt dan 1 kilo stookolie of gas, zijn de grootteorders wel vergelijkbaar. Een huishouden verbruikt jaarlijks gauw een paar ton stookolie. De 120 kg kunststof isolatie bespaart snel een paar ton aardolie verspreid over enkele jaren.
Er zijn met gips afgewerkte PIR-isolatieplaten op de markt, waarbij het isoleren langs de binnenkant van de muren gebeurt als het langs de buitenkant niet mogelijk is. Het is makkelijk te plaatsen en je kunt direct overgaan tot verdere afwerking, zoals plamuur- en schilderwerk.
De verkoop
Presentatie en voorraad
Isolatieproducten zijn doorgaans te vinden in de bouwsectie van de winkel. Isolatie zet je best in het ruwbouwsegment. Wanneer het om renovatie gaat, kan je dit bij afbouw zetten, omdat die twee dikwijls hand in hand gaan. Zet een deel in de winkel en de rest in voorraad. Voldoende stockruimte is echter een groot probleem voor veel zaken. Sommige stockeren in noodzaak buiten, maar dit is sterk af te raden vanwege de weersinvloeden die de plaat kunnen aantasten.
Het ideale winkelaanbod bestaat uit de meest gekochte producttypes voor dak, scheidingswand, spouwmuur en gevel. De producten dienen uiteraard te voldoen aan de vereiste R-waarde zodat de consument de premies krijgt. Voor het bieden van een complete oplossing zet je bijproducten zoals dampremmers, tapes, bevestigingsmaterialen en PU vulschuimen zo dicht mogelijk bij de isolatiemiddelen.
Qua diktes zijn in plaatmaterialen 100mm, 120mm en 140mm het meest populair. Acties met isolatie kunnen het hele jaar door gepland worden, maar zijn vooral effectief tijdens perioden van extreme kou en hitte. Leveranciers bieden vaak seizoensgebonden kortingen en promoties. DHZ-zaken hebben het voordeel van directe beschikbaarheid en lagere prijzen in vergelijking met de bouwmaterialenhandel.
Met medewerking van Idelco, Isomo, Ravago, Recticel Insulation, Unilin en URSA
