Gewijzigd AREI van kracht: dit is er veranderd

De aanpassingen op een rijtje

Sinds 1 maart 2025 is het gewijzigde AREI in voege. De regelgeving is op bepaalde punten versoepeld, onder meer om nieuwe technologieën toe te laten. Wat is er concreet veranderd?

Waarom zijn er opnieuw wijzigingen? 

De aanpassingen in het AREI zijn nodig om in te spelen op nieuwe technologieën op de markt. Zo voldeed bijvoorbeeld de Sunshower, een infraroodtoestel om in een douche te plaatsen, niet aan de eerdere voorschriften en was plaatsing niet toegestaan. Ook douche-wc’s, bijvoorbeeld in rusthuizen, vielen buiten de bestaande regelgeving. Door het geüpdatete AREI zijn die mogelijkheden nu wel toegelaten. 

Publiek toegankelijke ruimtes

Er waren voorheen heel wat discussies over wat nu een publieke ruimte is en wat niet. Daarom wordt de term in het vernieuwde AREI gestandaardiseerd en is er een nieuwe definitie toegevoegd in onderafdeling 2.2.1.1. van boeken 1, 2 en 3. 

Een voor het publiek toegankelijke ruimte is volgens die definitie een ruimte die, zonder voorafgaande toestemming, voor iedereen toegankelijk is, ongeacht of de toegang permanent of tijdelijk is, dan wel aan voorwaarden gekoppeld wordt.

Er waren voorheen discussies over wat nu een publieke ruimte is en wat niet. Daarom wordt de term in het vernieuwde AREI gestandaardiseerd

Het was belangrijk om hier duidelijkheid over te verschaffen, omdat in voor publiek toegankelijke ruimtes de deuren van omhulsels bijvoorbeeld voorzien moeten zijn van een veiligheidsslot, en de beschermingsgraad van dat omhulsel moet minstens gelijk zijn aan IPXX-D. 

Uitwendige invloeden

De eigenaar, gebouwbeheerder of -uitbater moet voortaan op het document met de uitwendige invloeden vermelden welke ruimtes publiek toegankelijk zijn. 

Vanaf 1 maart 2027 – twee jaar na de invoering van de nieuwe regels – geldt de verplichting ook voor bestaande niet-huishoudelijke elektrische installaties die vóór 1 maart 2025 zijn geplaatst. 

Dat betekent dat alle niet-huishoudelijke installaties met terugwerkende kracht aan de verplichting moeten voldoen en de publiek toegankelijke ruimten expliciet moeten omschreven worden in het document van de uitwendige invloeden.

Contactdozen

Ook voor contactdozen zijn er nieuwe voorschriften, meer bepaald in onderafdeling 5.3.5.2 van boek 1. Dat hoofdstuk is quasi volledig herschreven. De huidige voorschriften, waarbij bijna overal moest voldaan worden de Belgische norm NBN C 61-112-1:2017, bleken immers te streng om overal toe te passen 

Alle contactdozen – zowel in huishoudelijke als niet-huishoudelijke installaties – moeten voortaan een minimale beschermingsgraad van IPXXB hebben. Ook gelden de volgende specifieke eisen:

• Contactdozen tot 16A en 250V: minimaal IPXX-D, met extra bescherming tegen het binnendringen van voorwerpen groter dan 1 mm.
• Contactdozen tot 32A en 400V: moeten voldoen aan de C61-112-1 norm (2017) betreffende contactdozen voor huishoudelijk en gelijkaardig gebruik. Ook de contactdozen uit het vorige punt vallen hieronder. Door de norm op te leggen gaat het om 16A-250V contactdozen met met afsluiters (kinderbeveiliging) en penaarde.

In afwijking van de twee voorgaande specifieke eisen (niet IXX-D(250V-16A) en niet voldoen aan de norm NBN C 61-112-1:2017(400V-32A)) mogen andere contactdozen (zoals CEE-contactdozen) worden gebruikt in de volgende gevallen:

• Bij contactdozen die uitsluitend bestemd zijn voor de voeding van specifieke toestellen 
• Bij contactdozen geplaatst in of op schakel- en verdeelborden
• Bij vaste aansluitpunten voor de voeding van:
  • Campings (hoofdstuk 7.8),
  • Jachthavens (hoofdstuk 7.9),
  • Voertuigen of aanhangwagens tijdens stationeren (hoofdstuk 7.101).
• Tijdelijke, mobiele of verplaatsbare installaties (onderafdeling 2.2.1.1.)
• In de ruimtes van de elektrische dienst
• Bij contactdozen voorzien van een mechanische of elektrische vergrendeling waarbij de actieve delen van
  de contactdoos na het verwijderen van de contactstop spanningsloos worden.

Vervallen verplichtingen

Er vallen ook enkele verplichtingen weg. Zo worden minimumplaatsingshoogte-eisen voor wandcontactdozen geschrapt. Installateurs moeten bij de keuze en de plaatsing van contactdozen sowieso rekening houden met de aanwezige uitwendige invloeden, zoals aanwezigheid van water, mechanische belasting (schokken) ...

Nieuwe regels voor ruimtes die een bad of douche bevatten

De grootste wijzigingen bevinden zich in het vernieuwde hoofdstuk 7.1 van Boek 1: de voorschriften voor elektrische installaties in ruimten met een bad en/of douche. De Belgische regelgeving wordt zo in lijn gebracht met de internationale norm IEC 60364-7-701.

Een eerste grote verschil zit al in de definiëring: waar vroeger van badkamers werd gesproken, gaat het nu om ruimten die een bad en/of douche bevatten. 

De nieuwe voorschriften gelden zowel voor vaste badkamers als voor mobiele toepassingen, bijvoorbeeld op bouwplaatsen.

Er zijn wel enkele uitzonderingen. Nooddouches in industrie of laboratoria, wastafels voor baby’s, verstelbare of verplaatsbare baden en douches voor medische behandelingen, installaties voor dieren en douches en baden in mobiele of tijdelijke installaties vallen allemaal niet onder de definitie en dus ook niet onder de specifieke voorschriften.

Ruimtebepaling

Voorheen werden de volumes gebruikt om een badkamer 'geometrisch' te bepalen. Dat is nu niet meer het geval. De volumes bestaan nog steeds, maar minder dan vroeger en beter gedefinieerd – daarover verder meer.   

De ruimte waarin een bad en/of douche is geïnstalleerd, wordt als volgt afgebakend:

• De ondergrens wordt gevormd door de afgewerkte vloer.
• De bovengrens ligt op een hoogte van 3 meter boven de afgewerkte vloer. Als er een plafond of een vals plafond aanwezig is dat niet geperforeerd is én niet zonder gereedschap kan worden gedemonteerd, dan geldt dat als de bovengrens, op voorwaarde dat het zich lager dan 3 meter boven de vloer bevindt.
• De zijkanten worden bepaald door een verticaal vlak:
  
  • Dat zich op een afstand van 4 meter van de vaste watertoevoeren bevindt.
  • Dat gemeten wordt in het horizontale vlak doorheen de vaste watertoevoeren ter hoogte van het bad of de douche. Dat gebeurt vanaf de uitgang van de kraan van het bad, de uitgang van de vaste sproeikop, of de uitgang van de mengkraan of kraan waaraan de doucheslang van de handdouche wordt aangesloten.
  • Dat wordt begrensd door vaste verticale wanden met een minimale hoogte van 2,25 meter, of door wanden die aansluiten op een plafond of, indien aanwezig, een vals plafond dat niet geperforeerd is en niet zonder gereedschap kan worden gedemonteerd.

Vaste en niet-vaste wanden

Vaste wanden spelen een belangrijke rol in de bepaling van de ruimte en de volumes. Het zijn structurele, niet-verplaatsbare elementen, inclusief deuren en vensters. Ze zorgen ervoor dat water binnen de ruimte blijft en zijn minstens 2,25 meter hoog. De open ruimte onder de deuren en de vaste verticale wanden mag niet groter zijn dan 10 centimeter. 

Wat geen vaste wand is:

• Een douchegordijn.
• Een verplaatsbare schuifwand die zonder gereedschap kan worden verwijderd.
• Een douchedeur wordt als gesloten beschouwd en vormt dus een beperking van de ruimte. Dat betekent dat de 4 meter-regel niet door de deur heen wordt berekend.

Bij het bepalen van de ruimte worden de deuren en vensters in de wanden van het lokaal gesloten beschouwd, bij het bepalen van de volumes worden die vensters en deuren als 'open' beschouwd. In dat geval wordt er gewerkt met een reikafstand omheen de vaste wand om de grens van het volume te bepalen. Denk bijvoorbeeld aan een lichtschakelaar die zich buiten het lokaal naast de deur bevindt, maar wel binnen een bepaald volume kan vallen. 

De deur behorend bij een douche wordt als gesloten beschouwd bij het bepalen van de volumes en als open bij het bepalen van de ruimte.

Ook nieuw is dat de elektrische multifunctionele douchecabine is toegevoegd als begrip. Volgens de AREI-definitie is dat een geprefabriceerde douchecabine die, naast de douchefunctie, minstens één elektrische functie bevat. Wanneer zo'n elektrische douche-eenheid geen geprefabriceerde cabine omvat, spreekt men van een elektrische afzonderlijke multifunctionele douche-eenheid.

Deze cabines zijn CE-gemarkeerd en vallen onder een EU-conformiteitsverklaring. Het gebruikte materiaal in deze cabines wordt daardoor als conform beschouwd. Wel moeten de volumes in rekening gebracht worden.

Volumes

Voor een bad worden er nog 3 volumes gedefinieerd, zijnde volume 0, 1 en 2. Voor een douche worden er nog 2 volumes gedefinieerd, zijnde volume 0 en 1. Bij douches maakt men nog onderscheid tussen douches met of zonder douchebak.

Volume 3 is volledig geschrapt, wat geen problemen geeft omdat men nu de ruimte niet meer bepaalt als zijnde het geheel van de volumes. Volume 1bis, dat zich ‘onder’ het bad of de douchebak bevond, wordt nu opgenomen in volume 1.

In de volumes wordt meer elektrisch materieel toegelaten, zodat nieuwe toestellen en toepassingen conform het AREI geïnstalleerd kunnen worden. Dat maakt het mogelijk om bijvoorbeeld een infraroodpaneel in volume 1 van een douche te installeren, en om een douche-wc met een LS-aansluiting te installeren.

De voorwaarden hiervoor zijn dat de toestellen en toepassingen op laagspanning permanent aangesloten zijn en expliciet door de fabrikant geschikt verklaard zijn voor gebruik in het betreffende volume. Voeding via een contactdoos is enkel toegelaten voor zeer lage veiligheidsspanning.

Een douchebak met een diepte van minder dan 10 cm wordt niet meegerekend bij de volumebepaling. Bij een diepte van 10 cm of meer bepaalt de douchebak de grenzen van volume 0 en volume 1. De lengte van volume 0 in horizontale vlak bedraagt standaard 1,2 meter vanaf de sproeikop, maar wordt aangepast als de douchebak dieper is dan 10 cm.

Volume 1 is standaard 2,25 meter hoog en 1,2 meter lang. Als de sproeikop zich hoger bevindt dan 2,25 meter, wordt volume 1 verhoogd tot die hoogte, tenminste: als die binnen de fysieke grenzen van de ruimte valt.

Daarnaast worden de volumes nu bepaald op basis van het hoogste en laagste betreedbare niveau. De reikafstand wordt niet langer alleen horizontaal meegenomen, maar ook in het verticale vlak als de begrenzende wand lager is dan 2,25 m.

Ofschoon er nu meer is toegelaten, blijft het belangrijk om rekening te houden met de vooropgestelde uitwendige invloeden, zoals de aanwezigheid van water, de toestand van het menselijk lichaam en het contact met de aardpotentiaal.

Afwijkende beschikkingen en overgangsbepalingen

Voor installaties van voor 1 maart 2025 zijn er afwijkende beschikkingen opgenomen in het AREI. Die zijn echter beperkt omdat er meer materiaal in de volumes wordt toegelaten. Vooral het onderbrengen van volume 1bis in volume 1 heeft gevolgen voor de vereiste IP-graad van het materiaal en hiervoor zijn afwijkende bepalingen voorzien.

Voor projecten of werkzaamheden waarvan de uitvoering ter plaatse werd aangevangen vóór 1 maart 2025 en de gelijkvormigheidscontrole na 1 maart 2025 zijn er overgangsbepalingen voorzien. Het is de aanvrager van de controle die de nodige bewijzen aanbrengt aan de keurder om zo te bekomen dat de controle gebeurt op basis van de voorschriften van voor 1 maart 2025.

Ofschoon er nu meer is toegelaten, blijft het belangrijk om rekening te houden met de vooropgestelde uitwendige invloeden

Potentiaalvereffeningsverbinding

De nieuwe AREI-regels brengen ook een belangrijke verduidelijking met zich mee over de plaatselijke installatie van de bijkomende potentiaalvereffeningsverbinding, zoals beschreven in onderafdeling 4.2.3.2. van boek 1 en 3. De vroegere term 'bijkomende equipotentiaal verbinding' werd hierbij vervangen door 'bijkomende potentiaalvereffeningsverbinding'.

Een bijkomende potentiaalvereffeningsverbinding, uitgevoerd volgens de richtlijnen van onderafdeling 5.4.4.2., zorgt voor een lokale verbinding tussen alle massa’s van het elektrisch materieel en de gelijktijdig genaakbare vreemde geleidende delen in ruimtes met een bad en/of douche.

Er zijn evenwel enkele uitzonderingen. Zo hoeven massa’s van elektrisch materieel gevoed op zeer lage veiligheidsspanning (ZLVS) niet aangesloten te worden. Ook niet-elektrisch geleidende leidingen, zoals kunststof, en radiatoren of convectoren die met dergelijke leidingen verbonden zijn, vallen buiten de verplichting.

Daarnaast zijn de metalen behuizingen van elektrisch materieel van klasse II of gelijkwaardig aan toestellen van klasse II eveneens vrijgesteld van de bijkomende potentiaalvereffeningsverbinding.

De Boeken 1, 2 en 3 van het AREI kunt u hieronder downloaden:

Boek 1: elektrische installaties op laagspanning en op zeer lage spanning
Boek 2: elektrische installaties op hoogspanning
Boek 3: installaties voor transmissie en distributie van elektrische energie

Met medewerking van Danny Hermans (Volta) en Ronny Dehoucke (Testo)