"Werk genoeg in de sector, ook op lange termijn"
Peter Claeys (Volta) geeft zijn kijk op onze sector
'Time flies when you're having fun', luidt het Engelse gezegde. Dat geldt zeker voor de ondertussen 9 jaar dat Peter Claeys enthousiast aan de kar trekt bij Volta, de paritaire sectororganisatie. We treffen een tevreden general manager, want de elektrosector bloeit volop. Dat is evenwel geen reden om bij de pakken te blijven zitten, want ondanks de positieve vibe liggen er ook enkele stevige uitdagingen te wachten.
hoogconjunctuur
"De orders bij installateurs lopen inderdaad vlot binnen", steekt Claeys van wal. "Je kan gerust spreken over hoogconjunctuur. De stijging van de energieprijzen door de oorlog in Oekraïne is daar één van de voornaamste redenen voor. De prijzenpiek vorig jaar zorgde voor een verhoogde aandacht voor energiebeheer bij zowel particulieren als ondernemingen. Nu de prijzen terug relatief genormaliseerd zijn, stel ik vast dat de aandacht voor energiebeheer niet meer verslapt. Consumenten beseffen dat de situatie snel opnieuw kan omslaan en dat vertaalt zich in een blijvend grote vraag naar onder meer warmtepompen, laadpalen, energiebeheersystemen en zonnepanelen. De bedrijven in onze sector zijn daarom overbevraagd. Ik zie dat ook niet meteen negatief evolueren, zelfs niet op de lange termijn."
Elektricien: De shift van ruwbouw naar renovatie en de 'betonstop', u ziet daar weinig graten in?
Claeys: "Nee, zelfs een terugval in het aantal ruwbouwprojecten zie ik niet a priori als negatief voor onze sector. De technieken die nu een boost kennen, zoals zonnepanelen, laadpalen en warmtepompen, zijn niet beperkt tot een nieuwbouw. Elektriciens zijn vandaag onontbeerlijk bij zowel nieuwbouw als renovatie."
Elektricien: Laadpalen, zonnepanelen, verlichting, warmtepompen, domotica … dat wordt wel heel veel om bij te blijven. Dringt specialisatie zich niet stilaan op?
Claeys: "70% van onze elektrobedrijven heeft 4 werknemers of minder in dienst. Voor dergelijke kleine kmo's is het inderdaad een quasi onmogelijke opdracht om zich in elk van die technieken te blijven verdiepen. Ik zie twee oplossingen voor dit type bedrijven: ofwel een netwerk opzetten met vergelijkbare bedrijven die elk een eigen specialiteit aanbieden, en onderling taken doorgeven. Of hergroeperen in grotere groepen, waarbij men deel wordt van een bedrijf dat meerdere technieken huisvest."
technisch onderwijs opwaarderen
Elektricien: De volle orderboeken hebben ook een keerzijde: iedereen smeekt om personeel.
Claeys: "Dat blijft inderdaad problematisch, maar we blijven volop actievoeren. In 2020 lanceerden we al een campagne, begin dit jaar deden we dat opnieuw met Go-electro (zie go-electro.be), met focus op de sociale media omdat we vooral de jongeren willen bereiken. De respons daarop is zeer goed, maar het is afwachten of dat jongeren effectief warm zal maken voor een technische richting. De algemene problematiek geldt voor alle technische beroepen en dat heeft meerdere oorzaken. Technisch onderwijs is bijvoorbeeld nog altijd ondergewaardeerd bij de ouders; ze sturen hun kind nog altijd liever naar een algemene richting."
Elektricien: De STEM-hype die we nu overal zien, brengt die geen zoden aan de dijk?
Claeys: "Ik stel helaas eerder het omgekeerde vast. Leerlingen die vroeger voor een TSO-richting hadden gekozen, starten nu eerder een STEM-opleiding in een typische ASO-school en blijven daar vervolgens hangen. Ze maken minder vlot de overgang naar een pure technische opleiding."
Elektricien: Duaal leren, kan dat een oplossing bieden om de instroom te verhogen?
Claeys: "De elektrosector mag best trots zijn op de voortrekkersrol die we daar spelen. Meer dan 500 leerlingen zijn er vandaag actief in onze sector in dat traject en daarmee zijn we koploper. Duaal leren is wel een onderwijsvorm die veel zorg en inspanning vraagt, zowel van de scholen als van de bedrijven. Er zijn diverse aandachtspunten: de kwaliteit van de mentor, verzekeringen, zorgen dat de leerling effectief iets leert. Vandaag zijn de kinderziekten zo goed als uit dat systeem verdwenen, dus ik zie dat traject zeker verder groeien richting de Duitse werkwijze. Daar wordt duaal leren echt ervaren als een hoogwaardige opleidingsvorm. Daar willen we naartoe. Bedrijven beseffen stilaan ook dat iemand die een dergelijk traject volgt, potentieel bij hen in dienst kan komen."
"Vandaag zijn er meer dan 5.000 buitenlandse medewerkers in onze bedrijven actief. De grootste groepen vormen de Fransen, Italianen en Roemenen"
"In het onderwijs probeert men het lerarentekort op te vangen door zijinstroom te faciliteren. Voor de elektrosector zie ik dat systeem minder rooskleurig in. Iemand met vergelijkbare competenties zoals een schilder heeft vandaag evengoed genoeg werk. Waarom zou hij zich omscholen tot elektricien? Die vijver is volgens mij dus eerder klein. Misschien dat de evolutie richting de onderhoudsarme elektrische wagens wat meer automecaniciens op de arbeidsmarkt brengt, al valt het nog af te wachten in hoeverre dat effectief zal gebeuren."
"Een interessante piste is arbeidsmigratie. Sterker nog: vandaag zijn er meer dan 5.000 buitenlandse medewerkers in onze bedrijven actief. Stel je maar eens voor dat die vijver zou opdrogen: dan wordt de druk op het resterende personeel nog hoger. In tegenstelling tot wat er algemeen aangenomen wordt, bestaat die buitenlandse groep niet louter uit Polen en Bulgaren. De diversiteit is een pak groter. De grootste groepen vormen de Fransen, Italianen en Roemenen. De Polen staan slechts op plaats 8, omdat er al velen onder hen teruggekeerd zijn naar hun vaderland. De lonen zijn daar ondertussen ook gestegen, vandaar. We vissen dus wel uit diverse internationale vijvers, maar die kunnen evengoed snel weer opdrogen."
keuzes maken
Elektricien: Personeelstekort, steeds meer technieken, overvolle orderboeken … en dan moet de renovatieplicht nog doorgevoerd worden. Wordt dat geen onhaalbare opdracht?
Peter Claeys: "De overheid stelt deze regels op in functie van wat Europa hen oplegt. Toch zal men eens goed moeten nadenken over hoe dat praktisch in zijn werk kan gaan. Er zullen enorm veel handen nodig zijn om al dat werk uit te voeren, maar volgens onze tellingen staan er op dit moment liefst 10.000 vacatures open bij onze bedrijven. Er zullen op een bepaald moment keuzes moeten worden gemaakt. Ik geef het voorbeeld van de mobiliteit. Volledig de kaart trekken van elektrische wagens is makkelijk op papier, maar wat als er geen installateurs beschikbaar zijn om de nodige laadpalen te plaatsen? Gaat men dan het verbod op verbrandingsmotoren voor bedrijfswagens uitstellen? Er ontbreekt wel eens politieke moed om de beslissingen te nemen die moeten genomen worden, ook al zijn die niet altijd even populair."
AREI en keuring beschermen beroep
Elektricien: Het aantal faillissementen in de bouwsector piekte in het voorjaar, maar onze sector lijkt daar wel immuun voor. Hoe komt dat?
Peter Claeys: "Het AREI en de keuring worden weleens als vervelend ervaren door elektriciens, maar ze zorgen wél voor een zekere bescherming van ons beroep. Wie zijn werk niet goed doet, ziet zijn installatie afgekeurd en wordt geconfronteerd met extra kosten. De keuring is met andere woorden een garantie op kwaliteit. Het afschaffen van de Vestigingswet waar andere sectoren zo onder leiden, is om die reden voor ons minder nefast. Elektriciens hebben er gewoon alle belang bij om opleiding te volgen over het nieuwe AREI en conform de regels te werken, anders snijden ze in eigen vlees."
"De nieuwe werkwijze van het AREI – met de continue updates – vraagt dat ook. We zien tot onze tevredenheid dat de opleidingen rond dat thema snel vollopen, maar het kan nog altijd beter. Ik ben er wel geen voorstander van om dergelijke opleidingen te verplichten. Ook daarvoor is de keuring de spreekwoordelijke stok achter de deur. De kost van een herwerking van een niet-conforme installatie staat niet in verhouding tot de kost van een opleiding, het volgen van een workshop of het doorlopen van één van onze gratis e-learnings. Daarnaast kunnen elektriciens ook bij hun federatie of bij ons terecht voor technische vragen. Maak daar zeker gebruik van."
