Tips en tricks om je gazon te verticuteren

Door te verticuteren ontdoe je je grasmat van mos en vilt. Maar hoe ga je precies op de juiste manier te werk? Wanneer is het beste moment? We geven een aantal handige tips mee voor een optimaal verticuteerresultaat.

 

Het ideale moment

Waarom moet je verticuteren?

Verticuteren - een samentrekking van vertical en cutting - is het weghalen van de viltlaag zodat lucht, maar ook water en voedsel opnieuw makkelijker in de bodem kunnen doordringen, wat nodig is voor een gezond gazon. 

Dood gras, maairesten, onkruid en mossen zijn immers allemaal zaken die je gras verstikken en de groei belemmeren. Door te verticuteren worden ze eruit gehaald. Zo komt er weer lucht tot bij de wortels van je gras en vormen er zich geen kale plekken. Ook krijgen de wortels hiermee meer groeiruimte. Je gras groeit dus beter en kale plekken komen minder vaak voor. 

Wanneer moet je verticuteren?

Verticuteren doe je het best twee keer per jaar, één keer in het voorjaar (maart/april), en één keer in het najaar (september/oktober). De bodem moet al opgewarmd (of nog warm) zijn, het best tot boven de 10 °C.

In het najaar: minder intensief

Verticuteren is goed om weerbarstig onkruid en vervilt mos te bestrijden, maar het vraagt ook veel van de bodem. Wil je op het einde van de zomer verticuteren, doe dat dan zeker minder intensief. Het gazon heeft dan nog tijd om goed te herstellen en met nieuwe kracht aan de winterslaap te beginnen.

In het najaar verticuteren biedt echter ook een voordeel. Het betekent immers een verminderde kans dat onkruid het gras overneemt. Anderzijds zijn de omstandigheden voor mos gunstiger omdat het aantal uren zonlicht afneemt. Zorg dan dus voor extra bemesting zodat het gras snel schiet en het mos geen kans krijgt.

Tip
Verticuteer - zeker als je machinaal werkt - bij droog weer, anders blijft het materiaal aan elkaar en aan de machinewielen kleven, waardoor de diepteregeling niet meer correct is. Nat materiaal is bovendien veel lastiger om bij elkaar te harken.

Wanneer mag je niet verticuteren?

Tijdens hitteperiodes stel je het verticuteren beter uit om de grasplantjes te beschermen tegen uitdroging. Ook in de winter verticuteer je niet, het gras is dan immers in rust en kan niet voldoende herstellen. 

Een gazon dat goed groeit en geen viltlaag heeft, hoef je niet noodzakelijk te verticuteren. Alleen een gazon dat vervilt is of waarin veel mos groeit, heeft afhankelijk van de toestand één- tot tweemaal per jaar een opfris- en schoonmaakbeurt nodig. Ga dus eerst goed na of een verticuteerbeurt wel nodig is.

Jong gras behoeft de eerste drie jaar geen verticuteerbehandeling omdat het de eerste jaren vrij is van vilt of onkruid. Ook bij graszoden is het best een jaartje geduld uit te oefenen vooraleer je aan het verticuteren slaat.

Opgelet met mulchmaaiers
Sinds de komst van mulchmaaiers (een grasmaaier zonder opvangbak, die het gemaaide gras versnippert en op het gazon verspreidt) zou verticuteren eigenlijk overbodig moeten zijn, omdat het fijnversnipperde gras makkelijk verteert. Toch kan mulchen de viltlaag laten aandikken. Mogelijke oorzaken hiervan zijn:
• Te lange en/of te natte grashalmen
• Te vaak mulchen
• Te compacte bodem en/of te lage microbiële activiteit
• Maaien van ziek gras of gras dat door onkruid geteisterd wordt
• Te onregelmatig mulchen
• Bot maaimes

Praktische tips voor het verticuteren

Verticuteren doe je handmatig met een verticuteerhark, of machinaal met een verticuteermachine. Een verticuteerhark kies je voor kleine gazons. Een verticuteermachine is handiger bij grotere gazons of wanneer de viltlaag erg dicht is. Waarop je precies moet letten bij de keuze van je hark of machine, kan je hier nalezen. 

Eerst maaien

Vooraleer je het gazon verticuteert, ga je er best nog even over met de grasmaaier, waarbij je maait tot op een hoogte van 2 à 3 cm.  Zeker als je met een verticuteerder met opvangbak werkt, heb je dan vooraf al heel wat materiaal verwijderd dat dus niet in de opvangbak zal terechtkomen. De opvangbak is in de regel namelijk relatief klein en dus al vol na bijvoorbeeld een vijftal meter, waarna je het verticuteren moet onderbreken om de bak te legen.

Bovendien heeft de verticuteermachine dan minder energie nodig om de rest van het werk te doen - zeker iets om rekening mee te houden bij het gebruik van een accu-verticuteermachine.

Het spreekt ook voor zich dat je, vooraleer je begint met verticuteren, eventuele takken en ander afval van het gazon verwijdert. Vergewis je ervan dat het droog en vorstvrij weer is.

De juiste diepte instellen

Bij het verticuteren van een gazon moet je niet te diep gaan om schade aan de wortels te voorkomen. Over het algemeen geldt:

• Licht verticuteren: 2-3 mm diep - ideaal voor regelmatig onderhoud en lichte mos- en viltvorming.
• Normaal verticuteren: 3-5 mm diep - voor het verwijderen van een gemiddelde viltlaag en wat mos.
• Diep verticuteren: 5-10 mm diep - als het gazon zwaar vervilt is of veel mos bevat. Dit is intensiever en kan het gras tijdelijk verzwakken.

Als je dieper gaat, wordt er eigenlijk gesproken van beluchten:  hier gaat het dan over het maken van diepere gaten in volledig verdichte bodems. Dat gebeurt met een prikrol.

Enkel voor machines

Verticuteerharken zijn in de meeste gevallen niet in de diepte verstelbaar, of je moet al een hark met wielen hebben waarvan je de wielen op een manier hoger kan monteren om dieper te kunnen werken. Verstelbaarheid zou het gereedschap immers zwaarder en complexer maken, terwijl eenvoud hier net de kracht is. Het instellen van de diepte is dan ook meer van toepassing op machines. Dit kun je doorgaans eenvoudig aanpassen via een draaiknop.

Het verticuteren zelf: hoe ga je te werk?

Bij het werken met een verticuteerhark zet je de tanden of messen stevig in het gazon en trek je de hark krachtig naar je toe, zodat de viltlaag en het mos worden losgesneden en mee omhoog getrokken. Werk systematisch in rechte banen over het gazon en herhaal de beweging in parallelle stroken, waarbij je telkens een beetje aansluit op de vorige baan om niets over te slaan. 

Bij een machine werk je eveneens systematisch in rechte banen om overlap te vermijden. Beweeg de machine rustig voort. Verticuteer ook hier bij voorkeur in twee richtingen (haaks op elkaar) voor optimaal resultaat. 

Materiaal verzamelen

Verwijder losgekomen materiaal met een hark of laat het verzamelen in de opvangbak. Gooi het viltmateriaal niet zomaar weg, je kan het op de composthoop leggen of op een hoopje in een wild stukje van je tuin. Dieren die een winterslaap houden, gebruiken dergelijk materiaal graag om een zacht nest te maken. 

Nazorg

Na een verticuteerbeurt moet het gras opnieuw kunnen dichtgroeien. Bemest daarom het gras. Geef in het najaar het gazon een organische herfstmeststof met extra kalium om de winter goed te doorstaan. Zaai goed door wanneer het gras erg dun is. Vergeet de kale plekken zeker niet. 

De omstandigheden voor doorzaaien zijn optimaal in het najaar. Een goede fosforbemesting zal de doorworteling van het jonge gras bevorderen. Zodra de winter voorbij is, verwelkom het nieuwe, opkomende gras met een stikstofrijke meststof om de groei te bevorderen. Zorg voor een aandeel magnesium in de bemesting om de bladgroenwerking te stimuleren.

Onderhoud van je verticuteertoestel

Maak na gebruik de verticuteerhark of het verticuteermachine grondig schoon. Verwijder alle grasresten en mos met een borstel. Bij hardnekkig vuil kun je een vochtige doek gebruiken, maar vermijd waterstralen of hogedrukreinigers. Droog het toestel goed af vóór je het opbergt. Bewaar de machine of hark op een droge, vorstvrije plek.

Let erop dat er niets tussen de messen blijft hangen. Controleer ook de scherpte van de messen. Zijn ze bot of beschadigd? Dan kun je ze laten slijpen of vervangen. Voor elektrische modellen is het raadzaam om ook de ventilatieopeningen schoon te houden.

Bij benzinemodellen komt daar nog bij:

• controle en vervanging van olie,
• luchtfilter nakijken,
• bougie controleren.

Laat je eventueel bijstaan door een professional voor het jaarlijkse onderhoud.

Tip
Behandel metalen onderdelen met een beschermende spray tegen roest, zeker als je het toestel lange tijd niet gebruikt.