Traditionele ruwbouw: wat houdt dat in?

Wie een nieuwe woning wil zetten, moet ook nadenken over de ruwbouw, het skelet van de woning. Dan denken we meteen aan betonfunderingen, welfsels en bakstenen muren of kortom: traditionele ruwbouw. Alternatieven ten spijt, is het nog steeds het meest gebruikte ruwbouwsysteem voor gezinswoningen. Maar wat houdt traditionele ruwbouw precies in? En met welke innovaties wordt er binnen de traditionele ruwbouw geëxperimenteerd?

 

Wat is traditionele ruwbouw?

Traditionele ruwbouw is een bouwmethode waarbij de dragende structuur van een gebouw opgetrokken wordt met metselwerk – met bakstenen, snelbouwstenen of betonblokken – en waarbij de vloeren vaak bestaan uit prefab betonnen welfsels of vloerplaten.

De opbouw in een notendop

Als fundering wordt er meestal gewerkt met een gewapende betonfundering - denk aan een funderingsplaat of strookfunderingen. Deze dragen de buitenmuren en dragende binnenmuren, die worden opgebouwd uit snelbouwstenen, bakstenen, kalkzandsteen of betonblokken.

De buitenmuren, die de 'schil' van de woning vormen, bestaan meestal uit 3 lagen: een dragende binnenmuur van bak- of snelbouwstenen, een isolatielaag en een buitenmuur van gevelstenen (of een andere gevelafwerking). Op de muren steunt uiteraard de (hellende of platte) dakconstructie. 

Voor de vloeren en verdiepingen wordt er gewerkt met (meestal holle) betonnen welfsels. Ze worden in een fabriek op maat gemaakt en vervolgens op de werf geplaatst met een kraan. Op de welfsels komt een chape, isolatie en uiteindelijk de vloerafwerking.

Stalen liggers

Op plaatsen waar extra draagkracht of grotere overspanningen nodig zijn dan wat metselwerk of standaard betonnen welfsels aankan, wordt er soms gewerkt met stalen liggers ter versteviging. Denk aan grote raam- of deuropeningen, waar de overspanning bovenaan te breed is voor gewone lateien of betonbalken. Ook als ondersteuning voor vloeren over open ruimtes (bijvoorbeeld bij een open keuken, leefruimte of garage) wordt er soms met stalen liggers gewerkt.

Wat zijn de voordelen van traditionele ruwbouw?

Duurzaamheid en sterkte

Het voordeel van traditionele gemetste ruwbouw is de sterkte en duurzaamheid. Deze is bestand tegen weer, brand en geluid, en zorgt voor een stabiele en solide structuur. Traditionele ruwbouw met bakstenen of blokken biedt ook een goede vochtregulatie en draagt bij tot een aangenaam binnenklimaat. In combinatie met een goed geïsoleerde spouwmuur kan je zo een energiezuinige woning realiseren.

Daarnaast zijn baksteen en beton ook materialen met een hoge thermische inertie, wat voor een aangenamer binnenklimaat zorgt. Betonnen of bakstenen muren warmen traag op en koelen traag af. 

Ook voor de zelfbouwer

Hoewel je ruwbouwwerken normaal laat uitvoeren door een aannemer, is de traditionele bouwmethode ook een waar je als zelfbouwer veel bij kan helpen. Het is immers een bouwsysteem waar bijna alle aannemers en vakmensen vertrouwd mee zijn. Dat maakt het bouwen overzichtelijk en minder risicovol, dus ook voor particuliere (ver)bouwers.

Er is ook veel keuze in materialen en technieken, waardoor het systeem zich makkelijk aanpast aan verschillende ontwerpen en budgetten.

Aanpassingen op de werf

Hoewel alles uiteraard vooraf goed gepland moet zijn, is er een zekere vrijheid in ontwerp en aanpassingen op de werf. Het is minder rigide dan bij prefabbetonbouw of staalbouw, waar alle bouwelementen vooraf in de fabriek worden gemaakt. 

De muren bij een traditionele ruwbouw worden daarentegen steen per steen opgebouwd. Zo zijn wijzigingen op de werf (zoals het verplaatsen van een raam of deur) makkelijker te realiseren dan bij prefabbeton- of staalbouw. Ook renovaties of uitbreidingen zijn eenvoudiger door de modulaire opbouw.

Wat zijn de nadelen/aandachtspunten van traditionele ruwbouw?

Trager bouwproces

Omdat alles op de werf steen voor steen wordt opgebouwd, duurt het bouwen vaak langer dan bij bijvoorbeeld prefab- of houtskeletbouw. Slecht weer (regen, vorst) kan het metselwerk vertragen of stilleggen. Als er toch wordt verder gewerkt bij slecht weer, kan dat op termijn andere problemen met zich meebrengen.

Omdat er veel “natte technieken” gebruikt worden (metselen, beton, chape), is er ook meer droogtijd nodig voor bijvoorbeeld pleisterwerk.

Minder flexibel voor technische aanpassingen achteraf

In gemetselde muren is het lastiger om leidingen of aanpassingen achteraf in te werken dan in bijvoorbeeld een houtskelet- of systeemwand.

Traditioneel innovatief

Je kan de ruwbouw van je woning ook voorzien met polystyreen blokken die je als legoblokken op elkaar kan stapelen in plaats van met bakstenen, snelbouwstenen of betonblokken te metselen. Bij een dergelijk polystyreen blokkensysteem worden de holle blokken in één keer verdiepingshoog gevuld met beton voor een stevig geheel.

Voor de vloerplaat, tussenvloer of het platte dak gebruik je lichtgewicht en isolerende welfselelementen. Die kunnen makkelijk met de hand geplaatst worden, waarna ze ook worden gevuld met beton.

Waarom kiezen voor een isolerend blokkensysteem?

Polystyreen en opgevuld beton. Ecologisch? Misschien niet onmiddellijk als we naar de materialen kijken, maar je slaat wel twee vliegen in één klap door isolatie en de ruwbouw in één stap te voorzien met een ononderbroken bouwschil zonder koudebruggen. De muren zijn op zich al dik genoeg en hebben een zeer goede lambdawaarde (tot 0,10 W/m²K), waardoor je zonder bijkomend te moeten isoleren eigenlijk al een passiefhuis hebt gezet. Dankzij de betonnen kern is de thermische inertie overigens nog steeds hoog.

Daarnaast is het een relatief eenvoudige bouwmethode, ook voor de doe-het-zelver: je hoeft de blokken enkel op elkaar te stapelen en ze schuiven mooi in elkaar via een tand- en groefsysteem. De lichte materialen worden modulair opgebouwd zonder mortel of lijm. Alles past perfect in elkaar zodat er weinig bouwafval overblijft. Na enkele dagen bouwen heb je een verdieping geplaatst.