Zo maak je komaf met kalkaanslag

Het leidingwater in ons land is rijk aan kalk. Hoewel kalk het water niet ondrinkbaar maakt, kan het wel voor problemen zorgen. Na verloop van tijd hoopt kalk zich op in de leidingen, waardoor het water minder goed doorstroomt. Daarnaast zorgt kalk voor vieze vlekken op het kraanwerk en kan het de efficiëntie van apparaten zoals de wasmachine, koffiezetapparaat en vaatwasser verminderen. Maar hoe kun je kalkaanslag het beste bestrijden?

 

Kalkaanslag verwijderen

Wat is het probleem precies?

Kalk in het drinkwater bevat calcium, goed voor de botten en tanden. Kalkhoudend water ('hard' water) drinken is dus geenszins ongezond. Voor je sanitaire aanvoerleidingen en toestellen die met leidingwater werken, is hard water echter minder goed.

Kalkaanslag zorgt niet alleen voor vlekken aan de buitenkant van je kraanwerk, de ophoping van kalk zorgt er binnenin ook voor dat de waterdruk op je kranen vermindert omdat het water moeilijker doorstroomt.

Ook voor een verwarmingsketel, wasmachine, vaatwasser of koffiezetapparaat – die leidingwater nodig hebben om te werken – kan kalkophoping op termijn een probleem worden. De toestellen moeten door moeizame watercirculatie harder werken, waardoor ze minder efficiënt zijn en meer energie verbruiken. Daardoor kunnen je toestellen vroegtijdig stukgaan. Zeep en (af)wasmiddelen presteren overigens minder goed wanneer ze gebruikt worden in hard water.

En français!
Waterhardheid wordt doorgaans uitgedrukt in Franse graden (°F).
- Tussen de 0 en de 15 °F is zeer zacht tot zacht water;
- 15 tot 30 °F wordt beschouwd als een gemiddelde waterhardheid;
- 30 tot 45 of meer °F is hard tot zeer hard water.
Volgens de cijfers van AquaFlanders is het leidingwater in Vlaanderen middelhard tot hard, met uitzondering van enkele gebieden in Limburg waar het water zacht is (7 tot 15 °F).

Hoe bestrijd je kalkaanslag?

Kranen en leidingen

Kalk verwijderen van je kraanwerk of toestellen, dat betekent hoofdzakelijk schoonmaken en schrobben. Afhankelijk van hoe hard het water in jouw regio is, moet je dat een paar keer per jaar doen. Er zijn verschillende specifieke reinigingsproducten op de markt, maar ook met azijn kun je je kraanwerk al aardig schoonmaken. Hoe je in de praktijk te werk gaat, lees je hier. 

Ook kleine toestellen als een koffiezetapparaat of een waterkoker kan je spoelen door water te mengen met azijn of een specifieke ontkalker.

Aan je toestellen

Voor vaatwassers en wasmachines bestaan er eveneens specifieke producten om aan machinereiniging te doen. Vaatwassers hebben overigens meestal een ingebouwde waterontharder, die je af en toe moet bijvullen met zout. Bij een boiler, geiser of combiketel moeten de leidingen, en indien nodig de sanitaire warmtewisselaar, gespoeld en ontkalkt worden tijdens het periodiek onderhoud door een onderhoudstechnicus.

Hoe voorkom je kalkaanslag?

Het verwijderen van kalkaanslag vergt tijd en kost op jaarbasis, zeker in regio's met een hoge waterhardheid, wel wat geld. Daarom is het beter om in te zetten op het voorkomen van kalkaanslag. Hoe hard het water bij jou is, kan je nakijken bij je watermaatschappij of met een testkit die je in doe-het-zelfzaken kan vinden.

 

Met een waterontharder

Een waterontharder laten installeren is de meest efficiënte manier om kalkaanslag aan leidingen en toestellen te voorkomen. Deze filtert de kalk uit het leidingwater en wordt geplaatst tussen de waterteller en de eerste vertakking op de hoofdleiding. Doorgaans wordt de installatie van een ontharder aangeraden wanneer de waterhardheid in je regio 25 °F of meer bedraagt.

Wat doet een waterontharder?

Een waterontharder werkt op basis van ionenuitwisseling. In dit proces houden harsen calcium en magnesium uit het harde water vast, waardoor er geen kalkaanslag meer op je leidingen en in je toestellen terechtkomt. Eenmaal de harsen verzadigd zijn, worden ze met een zoutspoeling gereinigd.

Hoe doeltreffend de werking is, hangt af van hoe het toestel wordt ingesteld. Te weinig ontharden zorgt voor meer kalk in je leidingwater. Te veel ontharden zorgt dan weer voor te veel zout in het water, wat nefast is voor metalen leidingen. Die kunnen gaan roesten en op termijn kunnen er lekken ontstaan.

Hoe werkt een waterontharder?

De harsen in de ontharder moeten gereinigd worden opdat het toestel goed kan werken. Traditioneel gezien gebeurt dat met onthardingszout. Hoe vaker de harsen moeten worden gereinigd, hoe meer zout er wordt verbruikt. Dat is afhankelijk van de waterhardheid in je regio en je waterverbruik.

Bij de meeste toestellen gebeurt die spoeling automatisch volgens vaste tijdsintervallen, bepaald door de installateur van het toestel en te overzien via een controlepaneel op het toestel of, bij duurdere toestellen, via een app.

Alternatieven op zout

Een nadeel van apparaten die werken met regeneratiezout is dat ze tijdens de reinigingscyclus behoorlijk wat water verbruiken. Tijdens het reinigingsproces kan er ook nog steeds hard water in je leidingen terechtkomen. Tegenwoordig zijn er alternatieve systemen op de markt. Deze halen geen kalk uit het water, maar voorkomen afzetting door CO₂-injectie of met polyfosfaatpatronen.

Lees hier meer over waterontharders

Andere handige tips

Heb je voorlopig niet de ruimte of het budget om te investeren in een waterontharder? Dan zijn er nog enkele andere tips die je kan gebruiken om kalkafzetting zo veel mogelijk te voorkomen:

• Stel de boiler of geiser in op een temperatuur onder de 60 °C. Kalkafzetting is immers vooral een probleem wanneer water wordt opgewarmd tot een temperatuur daarboven.
• Bij een (af)was op meer dan 60 °C kun je een kalktablet toevoegen in het toestel. Wasmiddelen en vaatwastabletten bevatten vaak al een anti-kalkproduct.
• Na het gebruik van warm water in je douchekop of kranen, spoel je deze het beste onmiddellijk na met koud water om aanslag te beperken.
• Apparaten zoals een wasmachine, toilet of buitenkraan kun je beter aansluiten op regenwater dan op leidingwater. Regenwater is immers zacht.