tips om je zaagwerk naar een hoger niveau te tillen

Iets verzagen is een taak die je geregeld van je kluslijst moet schrappen. Of je nu met de hand verkiest of er liever een zaagmachine bijhaalt, er zijn altijd wel tips en tricks om je zaagwerk sneller, mooier, netter en veiliger te laten verlopen. We geven er enkele mee.

 

met de handzaag

HET ZAAGBLAD ZELF: VERTANDING EN ICONEN

De zaagtand heeft een achter- en een voorkant. De voorzijde noemt de 'tandborst', de achterzijde de 'tandrug'. De tanden zijn beurtelings geslepen op de tandrug. Dat moet voorkomen dat het zaagblad zich vastklemt tijdens het zagen.

De zaagtanden kan je nog verder onderverdelen:

• de 'tandgrond' is de basis van de tand
• het uiteinde van de tand is de 'tandpunt'
• de ruimte tussen de tandrug en tandborst, is de 'tandholte', die ervoor zorgt dat het zaagsel wordt afgevoerd
• de afstand tussen elk tandpunt vormt een 'tandsteek'

Het is de tandsteek die bepaalt met welke vertanding je te maken hebt.

Ga je een handzaag kopen? Kijk dan zeker naar de icoontjes op het zaagblad zelf. Je vindt er de nodige info op terug, zoals over welk type zaagblad het gaat, en voor welk materiaal de zaag uiteindelijk geschikt is.

Hout kan je op twee manieren verzagen:

• 'afkorten': dwars door de vezel zagen
• 'schulpen': in de lengterichting van de vezel zagen

Als je schulpt, moet er voldoende ruimte zijn tussen de tanden om de grote slierten zaagsel te kunnen afvoeren. Als je afkort, moeten er net méér tanden aanwezig zijn om grote splinters aan de zaagrand te vermijden.

Hoe minder tanden, hoe vlugger je dan weer door het hout zal zagen, maar het resultaat zal wel veel bruter zijn. Dat komt van pas bij het doorzagen van dikke balken uit constructiehout. Hoe groter het werkstuk, hoe groter het zaagblad moet zijn om het materiaal beter te verwerken.

Voor een mooie zaagsnede in massief hout, of multiplex, neem je dus een blad met méér tanden dan wanneer je een werkstuk zaagt waar kwaliteit minder een rol speelt. Dan ga je voor minder tanden.

 

PISTOOLGRIP

Wat is nu de juiste techniek om te werken met een handzaag? Het eerste waar je op moet letten is de manier waarop je het handvat vasthoudt. Dat doe je volgens de zogeheten 'pistoolgrip'. Pak het handvat losjes vast, en plaats je wijsvinger erlangs. Zo kan je het zaagblad beter richten.

Geleid je zaagblad vervolgens tegen je duim. Zet eerst een groef, en begin dan voorzichtig te zagen. Gebruik lange halen, zodat je de volledige lengte van het zaagblad gebruikt. Oefen daarbij geen druk uit, maar laat het zaagblad werken voor jou.

Schulpen, dan wel afkorten, doe je niet met gelijk welke zaag. Als je afkort, moeten er net méér tanden aanwezig zijn om grote splinters aan de zaagrand te vermijden. Er zijn wel zaagbladen waarmee je zowel kan afkorten als schulpen maar sowieso geldt: hoe meer tanden, hoe preciezer de zaagsnede.

 

AFTEKENEN

Wanneer je een maat wil overzetten, teken dan af met een scherp potlood en zet de maat over met je winkelhaak. Dat doe je drie keer: bovenaan, en aan de voor- en achterzijde. Zo heb je al een mooie, rechte richtlijn om uit te zagen.

 

JE ZAAGBLAD GELEIDEN

Om het zaagblad nog wat extra te doen geleiden, maak je een groef langs de lijn. Je zet de zaag dus eerst recht in. Het zaagblad leg je niet volledig op de afgetekende lijn maar mik je er net een beetje naast. Het zaagblad is doorgaans dikker dan je potloodlijn en je haalt dus meer materiaal weg dan de dikte van je potloodlijn.

Hou het zaagblad stabiel door er je duim of vuist naast te leggen om te geleiden, en geef een eerste aanzet in het hout, zonder daarom extra hard te willen duwen en trekken.

Zodra je in het hout een kleine inkeping hebt gemaakt, breng je het zaagblad op je potloodlijn en maak je een groef. Zo creëer je een sleuf waarlangs je het zaagblad kan doen geleiden. Daarna kan je het zaagblad onder een ruimere schuine hoek gaan houden om je balk door te zagen.

 

VASTKLEMMEN

Om een goede, rechte zaagsnede te hebben, moet je ook je werkstuk stevig vastklemmen. Zo vermijd je dat de houten lat of balk gaat opspringen tijdens het zagen.

HULPSTUK

Geen lijmklem in de buurt? Dan is er nog een handig hulpstuk dat je zelf kan maken en dan op de rand van je werkbank plaatst.

 

ONDERSTEUNING

Ondersteun het gedeelte dat je afzaagt om versplintering te voorkomen. Doe je dat niet, dan heeft het stuk de neiging om al op de grond te vallen voordat je de zaagsnede af hebt, en dan scheurt het blokje hout zich abrupt af met veel versplintering.

 

met een elektrische zaag

 

HET JUISTE ZAAGBLAD

Alles begint met het kiezen van het juiste zaagblad. Dat hangt dan weer af van welk materiaal je gaat verzagen. Tropisch hardhout, een kunststof buis of een aluminium profiel? Voor elk materiaal zijn er diverse zaagbladen, verschillend in hardheid, dikte van het zaagblad en de specifieke vorm van de zaagtanden. 

Het spreekt voor zich dat een massief stuk hardhout om een harder en kwalitatief beter zaagblad vraagt dan bijvoorbeeld een standaard spaanplaat.

 

SCHULPEN VS. AFKORTEN: LET OP DE VERTANDING

Ook bij elektrische zagen is het belangrijk om te kijken naar de vertanding op het zaagblad. Als je schulpt, moet er voldoende ruimte zijn tussen de tanden om de grote slierten zaagsel te kunnen afvoeren. Als je afkort, moeten er net méér tanden aanwezig zijn om grote splinters aan de zaagrand te vermijden.

Er zijn zaagbladen waarmee je zowel kan afkorten als schulpen, maar sowieso geldt:

• Hoe meer tanden, hoe preciezer de zaagsnede. Dit is zeker van toepassing bij laminaat en plaatmaterialen zoals MDF en OSB, het maken van een meubelstuk, enzovoort …
• Hoe minder tanden, hoe ruwer het resultaat. Dat komt van pas bij het doorzagen van dikke balken uit constructiehout. 
• Hoe groter het werkstuk, hoe groter het zaagblad moet zijn om het materiaal beter te verwerken.

Voor een mooie zaagsnede in massief hout, of multiplex, neem je een blad met méér tanden dan wanneer je een werkstuk zaagt waar kwaliteit minder een rol speelt. Dan ga je voor minder tanden.

Loop echter niet het risico om een zaagblad te gebruiken dat té veel tanden heeft. Het zaagblad kan dan zijn hitte moeilijker kwijt. Dat is slecht voor de zaagtanden: ze kunnen verbranden én er blijven dan zwarte strepen achter op de zaagsnede van je werkstuk. Sommige zaagbladen zijn voorzien van 'sleuven' die dienen om de hitte af te voeren.

 

ZAAGDIEPTE INSTELLEN

Stel de zaagdiepte trouwens ook zó in dat telkens drie à vier tanden in het werkstuk uitkomen. Dat is een ideale verhouding om de tanden vlot door het materiaal te laten happen. Het beste resultaat krijg je dan ook als het zaagblad een aantal millimeter uit het materiaal steekt.

 

DRAAIRICHTING

Ook de draairichting van het zaagblad speelt een rol. Als die naar achteren draait, zal die eerst langs onderaan in het materiaal grijpen en er bovenaan uitkomen. Die bovenkant heeft dan meer kans op versplinteren.

Als het blad naar voren draait, happen de tanden eerst bovenaan in het werkstuk en vliegen er daarna onderaan uit. Het is dan de onderkant van de zaagsnede die makkelijker durft te versplinteren. Je kan daar rekening mee houden bij het aftekenen van je zaagsnede, zodat de lelijke, versplinterde kant niet zichtbaar zit bij de montage van je werkstuk.

 

SCHILDERSTAPE

Om versplintering tegen te gaan, kan je ook schilderstape aanbrengen. De houtvezel gaat zo minder losbreken bij het passeren van de zaagtanden en levert zo een meer nauwkeurige zaagsnede op.

 

NIET IN EEN KEER ZAGEN

Deze tip is vooral van toepassing op ronde zaagbladen. Wat ook helpt, is om je werkstuk niet in één keer te willen doorzagen: stel de zaagdiepte eerst in op slechts een aantal millimeter, en zaag daarna volledig uit met de juiste zaagdiepte. Op die manier wordt het zaagblad minder belast en krijg je eveneens een fijner resultaat.

 

ZAAGGELEIDER

Als er geen zaaggeleider is meegeleverd bij je zaagmachine, kan je ook tegen een geklemde regel de machine laten werken. Het zaagblad kan zo rustig uitgelijnd doorheen het materiaal zagen, wat de zaagsnede merkbaar zal verbeteren. Lees hier hoe je zelf een geleider kan maken voor je cirkelzaag.

 

LANGE RECHTE ZAAGSNEDE

Moet je een langere zaagsnede maken, om bijvoorbeeld een plaat op maat te zagen, dan ga je al vlugger naar een cirkel- of zelfs een decoupeerzaag teruggrijpen.

Je klemt het best een rechte regel waartegen je de zaagmachine kan laten geleiden. Bij een plank leg je hem vast langs de fabriekszijde.

Om dan op de juiste maat te zagen, teken je eerst de benodigde afstand uit. Dat alleen is echter niet voldoende: je moet ook de afstand van het zaagblad tot de zool erbij tellen. Die twee afstanden opgeteld, is de maat waarop je de geleider gaat vastklemmen.

Dan hoef je alleen maar uit te zagen. Vertrek op vol toerental vooraleer je in het hout begint te zagen, en duw dan gelijkmatig de machine voort.

 

CIRKELS en rondingen uitzagen

HULPSTUK VOOR CIRKELS

En wat als je cirkels moet uitzagen? Voor vrije vormen en rondingen grijp je dan het best terug naar een decoupeermachine. Om die met de vrije hand te sturen, moet je al vrij goed geoefend zijn. Lees hier hoe je zelf een hulpstuk kan maken om vlot cirkels te kunnen zagen.

MOEILIJKE RONDING UITZAGEN

Moet je ergens een moeilijke ronding uitzagen in een werkstuk? Teken dan eerst de ronding af. Zaag vervolgens een aantal keer dwars op de markering tot aan de markering. Wanneer je dan effectief langs de lijn gaat met je zaag, zaag je telkens kleine stukjes uit, en krijgt je zaagblad gaandeweg voldoende ruimte om de ronding mooi te volgen.