De klassieke warmwaterboiler: hoe werkt het?
Een klassieke warmwaterboiler zorgt enkel voor de opwarming van sanitair warm water en beschikt over zijn eigen brander en een voorraardvat. Daarnaast kan je uiteraard ook kiezen voor een combiketel met centrale verwarming en warmwaterinstallatie in één. We leggen uit hoe dit systeem werkt.
Wat is een boiler?
Een boiler is een toestel dat water opslaat in een geïsoleerd vat en dit continu op een ingestelde temperatuur houdt. Hierdoor is er altijd warm water direct beschikbaar wanneer je de kraan opendraait. Een boiler werkt op elektriciteit of gas en schakelt automatisch bij om het water opnieuw op te warmen zodra de temperatuur daalt.
Zodra het voorraadvat leeg is, moet je wachten tot het opnieuw is opgewarmd. Daarom is het belangrijk om de capaciteit en het volume af te stemmen op het verbruik. Het volume van de boiler bepaalt hoeveel warm water er in één keer beschikbaar is.
Hoe werkt een boiler?
Koud water stroomt vanuit de hoofdleiding de boiler in via een toevoerleiding onderaan het toestel. Van daaruit vult het koud water automatisch het voorraadvat in de boiler, zodat deze altijd klaarstaat om het water te verwarmen.
In het vat wordt het water opgeslagen en met een elektrisch verwarmingselement (of gasbrander) op de ingestelde temperatuur gehouden. Zodra je een kraan of douche opendraait, stroomt het warme water uit de boiler naar het aftappunt via de warmwaterleiding, terwijl er tegelijk nieuw koud water wordt aangevoerd om de boiler opnieuw te vullen. Zo is er altijd een voorraad warm water beschikbaar die direct kan worden gebruikt.
Op elektriciteit of op gas?
Elektrische boiler
De elektrische warmwaterboiler is de meest gebruikte variant. Aangezien er geen gasleidingen aangelegd moeten worden, kan een doe-het-zelver een klein toestel met beperkte capaciteit (bijvoorbeeld voor onder de spoelbak in de keuken) in principe zelf plaatsen. Voor de grotere modellen is dan weer enige kennis en mankracht vereist.
Wat de impact op het milieu betreft, bestaan er betere manieren om sanitair warm water in huis te voorzien (warmtepompboilers en zonneboilers). Als de elektriciteit waarmee de boiler het water verwarmt afkomstig is van groene energie, zoals zonnepanelen, dan is een elektrische boiler wel een milieubewuster alternatief dan de varianten op aardgas (of stookolie).
Boiler op gas
Voor de opwarming van water verbruikt een aardgastoestel bijna de helft minder energie dan een elektrisch toestel. Bij een gasboiler bevindt zich in het waterreservoir een vlampijp met daaronder een gasbrander. Die treedt in werking van zodra de watertemperatuur daalt tot onder het ingestelde minimum.
De temperatuur van het water is constanter dan bij een elektrische boiler, maar een gasketel is meestal wel groter en vereist dus meer plaats.
Waarop moet je letten bij de keuze van een boiler?
Het volume
De inhoud van de boiler (uitgedrukt in het aantal liter) moet afgestemd zijn op de warmwaterbehoefte, zodat je niet zonder warm water komt te zitten. Is het slechts een model voor in de keuken de kraan van warm water te voorzien? Dan is een klein model van 10 tot 50 l voldoende. Voor de warmwatervoorziening van een doorsnee gezin is een boiler van 100 tot 200 l nodig. Voor grotere gezinnen, badkamers met ligbad, of wanneer er veel tegelijk warm water wordt gebruikt is een boiler van minstens 150 l nodig.
Laat het benodigde volume bepalen door een professional. Een te grote boiler is financieel niet interessant, aangezien deze telkens opnieuw een hoeveelheid water zal opwarmen die je nooit opgebruikt.
Plaatsing en dimensionering
Een kleine keuken- of badkamerboiler kan gerust aan de wand gemonteerd worden, maar een grotere gezinsboiler met een inhoud van een honderdtal liters wordt meestal op de vloer geplaatst.
Zorg er in ieder geval wel voor dat de aftappunten waar er warm water nodig is (bad, douche, wastafel, keukenkraan) niet te ver verwijderd liggen van de boiler. Hoe langer de leidingen daartussen zijn, hoe langer je moet wachten op warm water en hoe meer water je verbruikt tijdens dat wachten. Die afstand houd je lager dan 10 m om energie- en waterverspilling tot een minimum te beperken.
Het vermogen
Ook het vermogen van het verwarmingselement is van belang, want dit bepaalt hoe snel de boiler nieuw water kan opwarmen na gebruik. Hoe hoger het vermogen, hoe korter de opwarmtijd.
Bij kleinere keukenboilers volstaat vaak een vermogen van 1,5 tot 2 kW, terwijl grotere gezinsboilers meestal uitgerust zijn met elementen van 2 tot 3 kW of meer. Bij elektrische boilers moet je wel rekening houden met de elektrische aansluiting: een hoger vermogen kan betekenen dat een aparte zekering of driefasige aansluiting nodig is.
Het verbruik
Ook het energieverbruik speelt een rol; omdat een boiler zijn energie steekt in het continu op temperatuur houden van water. Dat klinkt als een grote energieverslinder, maar het verbruiksniveau is constanter dan bij een doorstromer. In ieder geval is een goed geïsoleerd model essentieel om warmteverlies en onnodige kosten te beperken.
Daarnaast speelt ook de instelbare temperatuur een rol: hoe hoger je de thermostaat instelt, hoe meer energie nodig is om dat niveau te behouden. Vaak volstaat een temperatuur rond 55 tot 60 °C om comfortabel en veilig warm water te hebben. Sommige modellen bieden extra functies zoals een eco-stand of een klok, waarmee de boiler enkel verwarmt wanneer dat echt nodig is.
Directe of indirecte boiler?
Er bestaan ook indirecte boilers, waarbij het water niet in het voorraadvat zelf wordt verwarmd. Deze krijgen warmte via een cv-installatie, warmtepomp of zonnecollectoren. Bij zo’n combinatie is het belangrijk dat de toestellen goed op elkaar zijn afgestemd, zodat vermogen en warmteoverdracht efficiënt blijven. Wil je een boiler aansluiten op een warmtepomp, controleer dan of de warmtewisselaar groot genoeg is en geschikt voor die toepassing. Twijfel je, vraag dan altijd advies aan fabrikant of installateur.
Boiler onderhouden
Regelmatig onderhoud verlengt de levensduur, houdt het rendement op peil en is vaak vereist voor de garantie en brandverzekering. Voor boilers op elektriciteit geldt er geen wettelijke onderhoudsplicht, maar het is wel aanbevolen om het toestel regelmatig te laten nakijken op kalkaanslag en algemene werking, zeker in regio’s met hard water.
Voor een losstaande boiler op gas (dus een boiler die niet wordt aangewend voor centrale verwarming) is periodiek onderhoud aan te raden, maar eveneens niet wettelijk verplicht. Je doet er wel goed aan om een jaarlijks onderhoud te laten gebeuren, zeker als je bedenkt dat een doorstromer op gas een van de hoofdoorzaken van CO-vergiftiging is.
