Maak zelf een picknicktafel
Een nieuwe picknicktafel voor in je tuin of op je terras is altijd welkom. Zo leuk het is om aan te zitten, zo leuk is die ook om zelf te maken. In dit artikel maken we een model met een achthoekige vorm: praktisch om er met veel mensen aan te zitten én eenvoudig om zelf te maken. Wil je zelf aan de slag? Download dan zeker het bouwplan.
Hout
Steigerplanken
Voor deze picknicktafel gebruiken we steigerplanken uit grenenhout. Deze zijn vlot verkrijgbaar in de doe-het-zelfhandel, overigens in mooie brede planken van 250 cm lang, 19,5 cm breed en een dikte van 3 cm. Het gaat om een naaldhoutsoort, wat betekent dat de planken op zich maar een duurzaamheidsklasse van 4 hebben. Omdat we ze gebruiken voor een buitentoepassing, zullen we ze dus moeten behandelen, anders zouden ze na een vijftal jaar al kunnen beginnen rotten.
Halveren
Voor de draagstructuur van het onderstel moeten de steigerplanken in de lengte gehalveerd worden met een tafelzaag. Om het zaagblad van de tafelzaag op de correcte afstand in te stellen, meet je eerst de breedte van je planken op. Deel dit door twee en stel deze maat in op je tafelzaag. Aan de hand van je houtlijst kun je daarna de balken op de juiste maat afkorten.
TIP
Om te zien of je echt precies het midden te pakken hebt, kan je nog een extra controle doen met een stukje plank. Maak een kleine incisie en draai de plank daarna om. Als je zaagblad goed ingesteld staat, zou die nu perfect in de gemaakte inkeping moeten uitkomen. Dan ben je perfect in het midden aan het zagen. Is dit niet het geval, dan moet je nog wat bijregelen.
Selectie
Hout is een natuurlijk product, en niet alle planken die je koopt, hebben dezelfde kwaliteit. Selecteer je planken volgens functie. Voor de draagstructuur van je tafel moet je erop letten dat je de meest stevige planken gebruikt. Vermijd planken met scheuren of donkere noten. Die zitten namelijk los in het hout en zijn dus zwakke punten. Lichte noten maken deel uit van het hout en kunnen geen kwaad, tenzij het gaat om meerdere grote noten dicht bij elkaar.
In naaldhout zitten ook natuurlijke harsen, te herkennen aan een vlek in het hout. De harsen zijn niet enkel kleverig, ze kunnen ook moeilijk behandeld worden met olie of beits, want het product zal er niet op hechten. Hier houd je rekening mee als je het hout kiest voor het tafelblad en de zitbanken. Daar steek je de harsplekken onderaan. Een goede selectie van je hout is met andere woorden essentieel voor een mooi en duurzaam resultaat.
Achtbenige dragers
Halfhoutse verbinding
De basis voor het onderkruis is een halfhoutse verbinding tussen twee lange latten. Voor een halfhoutse verbinding maak je in het midden van de twee delen een uitsparing, zodat die in elkaar kunnen schuiven.
Teken eerst het midden van de plank af. Wetende dat er een plank met een dikte van 3 cm in de opening moet passen, moet je 1,5 cm aan beide kanten van dit middelpunt aftekenen. Meet één zijde op en gebruik dan een reststukje om van daaruit af te tekenen, zo ben je meteen ook zeker dat er een plank tussen zal passen.
Zet je maten met een winkelhaak over op de platte kant van je lat en duid aan waar het midden zit. Dit is het stuk dat je zal moeten weghalen. Doe dan hetzelfde met de tweede plank. Als je beide planken hebt afgetekend kan je de openingen zagen met een decoupeerzaag. Check of de twee delen in elkaar passen. Bij de onderste plank steek je de opening best langs boven, zodat de bovenste erop kan steunen.
Tussenbalken met punt
Voor de achthoekige tafel heb je een draagstructuur met 8 benen nodig. Je moet er nog 4 extra balken tussenvoegen. Neem de maat van aan de kruising tot het uiteinde van je plank. Zaag dus een in de lengte gehalveerde plank volgens de opgemeten afstand en controleer of de maat OK is. Met dit stuk kun je nu de maat voor de volgende drie benen aftekenen.
Deze planken moet je in een punt zagen om mooi in het kruis te passen. Markeer het midden volgens de dikte van je plank en teken het punt af met een winkelhaak in twee keer 45°. Heb je een afkortzaag, dan kun je die gemakkelijk op de vooringestelde 45° zetten om zo de punten te zagen.
Afschuinen
De uiteinden moet je nog schuin afkorten zodat je niet hapert aan de hoeken als je naast de bank passeert. Maak de hoek niet te schuin, zodat je nog voldoende overhoudt om later de zitting te kunnen bevestigen. Meet 5 cm af van het uiteinde en trek zo je schuine lijn. Stel je zaag volgens die lijn in en kort vervolgens alle benen – ook de lange stukken van de halfhoutverbinding – schuin af.
SCHROEVEN
Gebruik roestvrije schroeven, ofwel in inox ofwel schroeven met een antiroestcoating. We kozen hier voor schroeven waarbij de draad tot aan de kop loopt, daarom gaan we telkens moeten voorboren. Het gat moet daarbij iets ruimer zijn dan je schroefdikte, zodat de schroef de latten goed tegen elkaar zal aantrekken.
Montage
Begin met het middelste, dragende kruis te fixeren. Boor voor in het middelpunt van je verbinding, zodat je daar kan schroeven.
Controleer de haaksheid door op beide benen van de hoek eenzelfde afstand uit te zetten. Check met je winkelhaak en fixeer eerst een steunlatje op de twee afgetekende punten. Zo staat de hoek vast, en kan je centraal vastschroeven.
Nu kan je de juiste positie voor je tussenlat bepalen.
Meet het midden tussen beide zijden van de rechte hoek af op het hulplatje. Plaats je tussenbalk exact op die positie. Hang hem voorlopig vast aan de steunlat. Door het midden van de hoek van 90° af te meten, zullen de tussenhoeken nu automatisch 45° groot zijn.
Het uiteinde van de tussenbalk maak je nu vast aan het basiskruis. Boor steeds voor, zodat beide stukken goed tegen elkaar getrokken worden. Zit het vast, dan kun je de steunlat weer verwijderen. Hanteer dezelfde werkwijze voor de montage van de andere drie tussenbenen van je draagconstructie. Meet ter controle de tussenafstand tussen alle uiteindes van de benen op. Ben je recht bezig, dan zou die overal gelijk moeten zijn.
Metalen platen
Verstevig het geheel definitief met metalen verbindingsplaten in het midden. Schroef ze aan de onderzijde van het kruis vast op de korte tussenbenen. Richt de schroeven naar binnen toe, zo zitten ze centraler in het hout en zullen ze minder makkelijk uitscheuren. Leg de platen haaks op elkaar voor een stevige basis van de zitting.
Een tweede kruis
Volgens hetzelfde principe maak je nu het bovenkruis. Dit kleinere kruis is het bovenste steunpunt voor je tafelpoten én vormt ook de dragende structuur voor je tafelblad. Maak dus een basiskruis met de halfhoutse verbinding. Voorzie tussenlatten met een punt in een hoek van 45°. De uiteinden mogen iets minder scherp zijn, omdat de latten korter zijn.
Daarom hoeft de positionering overigens ook niet per se met een steunlat, maar voldoet de winkelhaak. Bij de bevestiging van de laatste benen kan het nodig zijn de schroefkoppen wat te verzinken, zodat je de schroeven er beter in krijgt. Ook hier is de laatste stap het bevestigen van de metalen verbindingslatten.
Het tafelblad
Montagelatten
Voorzie bevestigingslatten aan de benen van je kruis om de planken van langs onder te kunnen vastschroeven. Hou zo’n dunnere lat tegen een been van het kruis om de geschikte lengte te kunnen aftekenen. Het uiteinde schuin je volgens dezelfde hoek af als de benen zelf. Gebruik het eerste op maat gemaakte steunlatje als mal voor de rest.
Er moet aan weerszijden van elke balk een steunlat komen, in totaal 16. Begin met er acht op dezelfde maat te maken en boor die samen voor. Voorzie een bevestigingspunt elke 15 à 20 cm. Schroef ze dan vast. De latten aan de andere kant moet je iets korter maken zodat ze er nog tussen passen. Maak, door te schuren, een vlakke basis om je tafelblad op te bevestigen.
Centrum
Voor het middenstuk zaag je driehoeken met een punt van 22,5 graden. Schuur de partjes bij, en positioneer ze op het midden van het bovenkruis om te zien of ze passen. Stel ze samen met (waterbestendige) D4-houtlijm. Met een tacker schiet je de stukken mechanisch aan elkaar vast.
Bevestig mooi in het midden van het kruis. Gebruik houtlijm en als extra mechanische bevestiging schroeven die je schuin en verzonken inboort. Klem het midden vast met een schroef en sluitring. Zo zal je lijm optimaal hechten. Na 24 uur is die voldoende uitgehard en kun je die schroef weer weghalen.
Concentrische achthoeken
De rest bestaat uit concentrische achthoeken. Hiervoor heb je telkens opnieuw acht gelijke stukken nodig die aan weerszijden in een hoek van 22,5° gezaagd zijn. Teken de middellijn op de benen van de bovenstructuur af om de juiste maat voor de stukken te bepalen.
Hou nu een plank – aan het uiteinde al in een hoek van 22,5° gezaagd – tegen het al bevestigde middenstuk, met een afstandsblokje van 5 mm dat de uitzetvoeg aangeeft. Daarna teken je de plank op maat af volgens de uitgezette lijnen. Gebruik dat om de rest af te tekenen. Fixeer aan het bovenkruis.
Hier wordt het doel van de bevestigingslatten duidelijk, want de planken kun je via de onderzijde daaraan bevestigen, zodat de schroeven van bovenaf onzichtbaar zijn. Boor wel voor. Is je tweede ring gemonteerd, dan maak je het hout voor de derde en vierde ring op maat. Maak de buitenranden glad, zodat niemand zich kan kwetsen aan de tafel.
Poten
Formaat
Voor de poten van de tafel gebruik je opnieuw in de lengte gehalveerde steigerplanken, waarvan je het uiteinde in een hoek van 22,5° afkort. Hier kiezen we voor een hoogte van 77 cm. Om de correcte lengte van de poten te bepalen klem je een lat tegen de onderzijde van het tafelblad om de juiste maat af te tekenen.
Positioneer het stuk hout voor je poot dus aan de onderkant van je tafelblad, en klem die tegen de steunlat. Teken de gewenste hoogte af. Ter hoogte van deze lijn zaag je de poot ook aan de andere zijde af in een hoek van 22,5°. Gebruik de eerste poot als mal om de grootte van de andere zeven poten te bepalen.
BOUTEN
De poten verbind je het best met bouten en moeren voor de stevigheid. Kies voor een slotbout met afgeronde kop. Daaronder zit een vierkant stuk. Bij het aanschroeven, trek je dit vierkant in het hout. De bout zal hierdoor niet meer kunnen draaien. Gebruik ook zeskantmoeren, en sluitringen om te voorkomen dat de moer in het het hout vastdraait. Uiteraard kies je gegalvaniseerde of inox exemplaren, bestand tegen vocht. De lengte stel je af op de dikte van je hout. Zorg dat de bout wat langer is dan de dikte van je twee planken samen, zodat je met je moer genoeg grip hebt.
Poten bevestigen
Klem je poot op de juiste positie tegen de steunlat, zodat je de gaten voor de verbinding kan doorboren. Gebruik dezelfde boordiameter als de diameter van je bouten. Voor bouten met diameter 8, boor je dus voor met een boor van 8, zodat die goed zullen vastzitten in de opening. Voorzie twee bevestigingspunten per poot. Zet die uit elkaar voor een stevige montage.
Steek de bouten door de openingen met de bolle kant aan de kant van je poot zelf. Zo is het veiliger om niet te haperen. Op het uiteinde bevestig je de wachtring en de moer, die je aanspant met een ratelsleutel. Ga zo te werk voor al je poten. Let op dat je die steeds aan dezelfde kant ten opzichte van je draagbalken bevestigt! Het kan handig zijn bij het inboren van de gaten een reststukje aan de andere zijde te houden tegen het splinteren van je hout.
Voetje
Aan de onderzijde van de poten heb je doorgezaagd kops hout. Dat zuigt heel snel water op, waardoor de poten vlugger rotten. Werk daarom de uiteinden van de poten af met een waterbestendig materiaal. Zowel pvc, dik rubber, hardhout als plexi kunnen hiervoor dienst doen. Boor enkele gaten in een plankje en boor ook een verzinkgat. Als alles goed zit, zou je zo een volledig vlakke onderkant van je poten moeten bekomen.
Zitbank
Hoogte aftekenen
De draagstructuur van de zitbank komt op een loodrechte afstand van 42 cm boven de grond. Teken die afstand af, vanaf de onderzijde van je poten. Meet de afstand tussen het tafelblad en die markering. Die maat heb je nodig voor het maken van een viertal steunblokken.
Bevestig deze steunblokken nu provisoir aan de vier hoofdbenen van je kruis, telkens aan dezelfde kant van de poot. Daarop kun je nu het onderkruis leggen. Controleer de juiste positie. De latten moeten telkens even ver uitsteken ten opzichte van de poot. Zet deze opstelling dan voorlopig vast met een paar schroeven. Verplaats de steunblokken en maak ook de vier andere draaglatten vast.
Bouten vastmaken
De definitieve bevestiging gebeurt ook hier met bouten en moeren. Omdat die aan de onderstructuur heel zichtbaar zullen zijn, maak je best een mal voor een proper resultaat. Daarmee zorg je ervoor dat je overal op dezelfde positie zal boren. Neem een reststukje en teken daarop de ideale positie voor je twee bouten af. Je plaatst die best wat diagonaal voor een stevige montage.
Boor de gaten in. Door deze mal nu bij elke poot op dezelfde positie te houden, kun je overal dezelfde boorlocaties markeren. Om het geheel af te werken, kun je achteraf de uitstekende draadstangen van je bout-moerverbindingen afkorten.
Zitvlakken
De zitting bestaat uit een steigerplank in halve breedte en een volle plank. Om die onzichtbaar te kunnen monteren, heb je opnieuw bevestigingslatjes nodig. Zorg voor een steunlat aan weerszijden van elke draagbalk. Daarna kun je de binnenste ring van je zitting – bestaande uit de steigerplanken op halve breedte – uitleggen. Zit de positie en maat goed, dan kun je de bevestigingslatten voorboren om zo de plank van onderuit te kunnen vastschroeven. Twee bevestigingspunten per zijde zijn hierbij voldoende. Doe dit plank per plank.
Is de binnenste ring van je zitting volledig gemonteerd, dan kun je overgaan naar de buitenste, die bestaat uit steigerplanken in volle breedte. Hou rekening met je uitzetvoeg van 5 mm voor het afpassen en uitmeten van je latten. Zoals bij de rest van je bank, zaag je die stukken weer in hoeken van 22,5°, zodat de planken mooi op elkaar aansluiten om de kring te vervolledigen.
