“Architectuur IS HUMAAN EN EMOTIONEEL”

Li Mei Tsien (B612architectes) VRAAGT MEER AANDACHT VOOR KWALITEITSVOLLE ARCHITECTUUR

De weg naar het architectenbureau B612architectes verloopt van de begane grond naar de zolder via een schuinoplopende passerelle in open lucht met uitzicht op omliggend groen van gras en wuivende bamboestruiken. Voor architect Li Mei Tsien, met Chinese roots, gaat architectuur over emotie en het creëren van een passend kader dat de toekomst weet te trotseren. Een kennismaking.

Architect Li Mei Tsien: "Mocht ik mij niet hebben gestort op de architectuur, dan had ik zeker gekozen voor de journalistiek"

Vierentwintig jaar geleden startte ze met haar kantoor, na een stevige academische carrière. Lezingen en een docentschap in Mons gaven haar ruimschoots stof tot nadenken. Vandaag heeft ze meer dan ooit haar handen vol met haar ontwerpbureau B612. Li Mei Tsien: “Mocht ik mij niet hebben gestort op de architectuur, dan had ik zeker gekozen voor de journalistiek. Ik houd van schrijven, de écriture spreekt me bijzonder aan. In de jaren negentig had ik de gelegenheid om, in het kader van mijn studie architectuurtheorie, tijd te besteden aan het schrijven en deel te nemen aan conferenties en colloquia zoals Inside Density, georganiseerd door David Vanderburgh en Hilde Heynen (respectievelijk van de UCL en de KUL)."

De kleine prins

Wat schuilt er achter de mysterieus klinkende naam 'B612'?
Li Mei Tsien: "We wilden een abstracte naam. B612 refereert aan de naam van de asteroïde uit Saint-Exupéry's Kleine Prins. De keuze beantwoordde volkomen aan de wens van een team waarin zeer verschillende mensen deel van uitmaken.”

Binnen het geheel van uw oeuvre valt op dat uw bureau zich lijkt te focussen op ‘sociale’ projecten. U ontwerpt crèches, maar daarnaast ook culturele instellingen, publieke ruimtes, huisvesting, masterplans ...
Li Mei Tsien: “Momenteel worden we vooral overvallen door de publieke markt, in dit segment hebben we tal van programma’s gerealiseerd: sociale huisvesting, parken, sportzalen en scholen. Op dit ogenblik hebben we weinig privéprojecten, behoudens enkele afgewerkte projecten is ons netwerk in dit deel van de markt eerder beperkt. We zijn begonnen met veel particuliere projecten, zoals de renovatie van lofts of de verbouwing van een oude bakkerij aan de Waversesteenweg in Elsene."

"Veel mensen denken dat architectuur techniek is, architectuur is in mijn opinie cultureel en artistiek"

Gemengd programma

Met het project Fontainas in de Brusselse vijfhoek liep u behoorlijk in de kijker omwille van het sterk gemengde programma en de reanimatie van een problematische wijk in de urbane sfeer?
Li Mei Tsien: “Inderdaad, wij zijn erg trots op de invulling van dit project. Wij hebben er ook veel tijd ingestoken, heel veel energie, het resultaat vinden we absoluut bevredigend, zeker op deze schaal. Het project heeft de wijk echt gemodificeerd. Het is een plaats geworden waar mensen elkaar ontmoeten. Het project is ook heel sociaal omdat het, zoals u aanhaalt, een sterk gemengd programma heeft. Er is een crèche, een horecazaak, een restaurant, een sportzaal. Het is tegelijkertijd ook een heel inclusief project.”

Fontainas is de uitdrukking van een nieuwe stedelijke cultuur?
Li Mei Tsien: “Voor ons is het een belangrijk project omdat het toont hoe we toch open plekken in de stad weten te behouden door een bepaalde architectuur. Hemelwater wordt in dit project gebufferd d.m.v. een wadi en er is de introductie van groen.”

Fontainas is geen geïsoleerd project binnen uw realisaties?
Li Mei Tsien: “Een ander project met een minstens even groot belang is Charmille Schuman waarvan we het masterplan hebben opgemaakt. Het gaat om een ecokwartier met twee scholen en een crèche. Later zal de gemeente er nog woongelegenheden aan toevoegen. Het project is compact opgevat, wat belangrijk is in energetisch opzicht. Er is veel groenvoorziening en een sportinfrastructuur voor bewoners.”

Uw filosofie is te streven naar originele en pertinente oplossingen voor elke specifieke situatie? Kunt u dat toelichten?
Li Mei Tsien: “De context van een project is van groot belang en in die context zijn er enorm veel parameters die spelen. Er zijn de humane parameters, omgevingsparameters, economische parameters. De verbinding van die parameters maakt van elk project altijd iets unieks. De pertinentie van een project heeft vooral te maken met de vraag van de bouwheer die een overeenstemming ziet met de bestaande parameters. Wij geven hierop een adequaat antwoord rekening houdend met de context.”

U spreekt over het vermijden van rigide kaders …
Li Mei Tsien: “Architectuur moet niet altijd perfect geëxpliciteerd zijn of voor eens en altijd zijn vastgelegd, we leven in een maatschappij in ontwikkeling. Het kader beweegt, het is niet onverzettelijk want architectuur is tenslotte menselijk. Wanneer we spreken over rigide kaders, dan heeft dat geen uitstaans met de tegenwoordige architecturale taal. Architectuur houdt meer verband met architecturale reflectie, visie en hetgeen architectuur wil voorstellen. Het is niet gebonden aan een bepaalde formalisering, wel om de architecturale voorstellen flexibel te houden en openingen toe te laten in de tijd. Kortom, zorgen voor een mogelijk kader van morgen."

"Leren kijken naar architectuur zou in scholen meer aan bod moeten komen"

Humaan en emotioneel

Emotie speelt in uw architectuur een grote rol.
Li Mei Tsien: “Emotie is voor mij de capaciteit om veranderingen te ondergaan. Emotie is omzeggens zeer humaan en zo belangrijk want via emotie reageren we op kunst en op architectuur. Het verwondert mij dat veel mensen denken dat architectuur techniek is, architectuur is in mijn opinie voor alles cultureel en artistiek, dus uitgesproken humaan en emotioneel."

Emotionele en geslaagde architectuurprojecten zijn dun gezaaid …
Li Mei Tsien: “Er bestaan zeker mooie en goed ontworpen gebouwen, toch moet men ook ‘leren’ kijken naar architectuur. Dat zou in scholen meer aan bod moeten komen omdat architectuur zo sterk aanwezig is in onze omgeving. Het zou architectuur meer haar plaats geven en bepalend zijn voor onze kijk op de wereld. Zien mensen wel voldoende het verschil tussen een mooi en minder mooi project? Ik vraag het mij af. Is men daar voldoende gevoelig voor? Ik denk vooral dat het een kwestie van opvoeding is. Architectuur bepaalt heel zeker de wijze waarop mensen de wereld percipiëren. Dat het ons ontbreekt aan goede architectuur komt omdat we daar niet altijd de kansen toe hebben. Een goede bouwheer werpt eveneens zijn vruchten af. Tegenwoordig vraagt de markt echter om middelmatige architectuur, wellicht omdat slechts weinig mensen doorheen hun opvoeding voeling krijgen met kwaliteitsvolle architectuur.”

In Vlaanderen klinkt uw naam amper …
Li Mei Tsien: “Dat heeft misschien te maken met het feit dat we Frans spreken. Destijds hadden we onze kandidatuur gesteld voor het Jaarboek van de architectuur. We waren aanvankelijk geselecteerd, maar ontvingen nadien helaas een brief met de mededeling dat enkel Nederlandstalige architecten konden deelnemen.”

Enkele projecten

passieve schoolgebouwen

B612architectes ontwierp twee compacte schoolgebouwen voor een ecowijk in Sint-Lambrechts-Woluwe (foto: Marie-Françoise Plissart)

Het project bestaat uit de heropbouw van de kleuter- en basisscholen Parc Schuman (5.577 m² met twee buiten- en twee overdekte speelplaatsen, voor respectievelijk 220 en 370 leerlingen), de speciale school La Charmille (bruto 2.819 m² voor 150 leerlingen), een kinderdagverblijf (60 kinderen) en een sporthal (200 toeschouwers). De gebouwen voldoen aan de passiefnorm van het Brusselse Gewest en maken deel uit van de ontwikkeling van een ecowijk in Sint-Lambrechts-Woluwe. Beide compacte scholen hebben grote ecologische, economische en pedagogische kwaliteiten met een centraal gelegen atrium dat baadt in het licht en het hart vormt van het schoolleven. Het streven naar een optimaal akoestisch comfort vertaalt zich niet alleen in een dikke isolatie tussen de klassen maar ook in nagalmbeheersing dankzij absorberende plafonds. Dit project voldoet dan ook aan de akoestische criteria van de meest recente Belgische norm die van toepassing is op schoolgebouwen (NB S01-400-2). De sporthal is half ingegraven in het volume van de school Parc Schuman en is rechtstreeks toegankelijk via een onafhankelijke inkomhal. Ze heeft een eigen vestiaire en kleine cafetaria en biedt plaats aan maximaal 200 toeschouwers.

De sporthal van de school 'Parc Schuman' is uitgerust met een terrein van 15 meter breed en 28 meter lang (foto: Andrea Anoni)

Wooncomplex op gevoelige locatie

Dolez wooncomplex groendak — De groendaken vormen letterlijk een verlengstuk van het landschap tot in de bebouwde zone (foto: Serge Brison)

Dit nieuw wooncomplex 'Dolez' (34 appartementen van hoge kwaliteit met 1 tot 3 slaapkamers) bevindt zich in een vallei tussen het Avijl-plateau en de Kauwberg, twee belangrijke natuurgebieden van de gemeente Ukkel. Het project bevindt zich dus op een zeer gevoelige locatie: in de overgang van stedelijke en landelijke gebieden op de grens van een beschermd natuurgebied. B612architectes stelde voor om de bestaande verbindingen met het landschap te versterken. De formele uitdrukking ervan is gebaseerd op een gedegen analyse van de topografie van het terrein en de morfologie van de bebouwde omgeving. De appartementen zijn gegroepeerd rond een gemeenschappelijke centrale tuin die uitzicht biedt op de Kauwberg. De volumetrie helt vervolgens zachtjes af naar dat plateau, tot de gebouwen overvloeien in het natuurlijke reliëf van de site. De groendaken vormen zo letterlijk een verlengstuk van het landschap tot in de bebouwde zone. Royale dakterrassen, balkons en privétuinen versterken de groene woonambiance.

Dolez ukkel project — Het project 'Dolez' bevindt zich op een gevoelige locatie in Ukkel (foto: Serge Brison)

reanimatie van een stadswijk

B612 ontwierp 'îlot Fontainas' als een plek waar het leven bruist (foto: Marie-Françoise Plissart)

B612architectes creëerde in Brussel een nieuw stukje stad in het hart van de metropool. De configuratie van het îlot Fontainas geldt vandaag als een weldoordachte biotoop van wonen, winkelen en werken met daarbovenop veel groen en sportaccommodatie, een plek waar het leven bruist. Het bureau ontwierp daarvoor in het oog springende wooncomplexen en schiep additionele tussenruimtes die geheel passen in deze specifieke stedelijke context.

Architectuur manifesteert zich in dit perspectief als stedenbouw wat het ontwerpbureau bijzonder goed heeft begrepen. Alle mogelijke parameters van deze stedelijke ruimte werden in het verhaal geïncorporeerd en vertaald in solide urbane vormen. Qua concept valt af te lezen dat de ontwerpers niet zomaar over een nacht ijs zijn gegaan. Er is de slimme opdeling van privaat en publiek, van open en gesloten ruimtes met grote aandacht voor groen, sportaccommodatie en winkelinfrastructuur. “We werken steeds aan originele oplossingen die relevant zijn voor elke specifieke situatie”, aldus architect en projectleider Li Mei Tsien. “De multidisciplinaire vaardigheden binnen ons team stellen ons in staat een dergelijk project interessant en uitdagend te maken voor deze specifieke buurt.”

'îlot Fontainas' brussel — B612architectes creëerde in Brussel in het oog springende wooncomplexen en schiep tussenruimtes die passen in deze specifieke stedelijke context (foto: Marie-Françoise Plissart)

B612architectes: DE OPRICHTERS

Li Mei Tsien is burgerlijk ingenieur-architect en studeerde in 1993 af aan de ULC (Université Catholique de Louvain-La-Neuve). Ze volgde nadien nog een masteropleiding stedenbouwkunde aan de Universiteit van Taiwan en een master architectuurtheorie en -geschiedenis aan de Architectural Association in Londen. Voor ze in 1997 medeoprichtster werd van B612architectes werkte ze een tijdlang bij CK Tcheng en IM Pei Associates in Taiwan en bij Bruno Albert in Luik.

Olivier Mathieu studeerde in 1994 af als ingenieur-architect aan de UCL (Université Catholique de Louvain-La-Neuve). In hetzelfde jaar behaalde hij een diploma filosofie aan dezelfde universiteit. In 1997 richtte hij samen met Li Mei Tsein B612architectes op; voordien was hij werkzaam bij het bureau Charles Vandenhove & Associates in Luik.

INTERVIEW Li Mei Tsien (B612architectes)