Eindejaarsconference tabak

"2025 wordt historisch, er komt van alles op ons af"

2025 staat voor de deur, en het belooft een mijlpaal te worden op tabaksvlak. We informeerden opnieuw, met het eindejaar in zicht, diverse sectorspelers naar wat zij verwachten, vrezen, maar ook wensen. 

Wat verandert er?

1 januari

- verbod op wegwerp e-sigaretten
- beperking verpakkingen sigaretten en roltabak (uitverkooptermijn tot eind 2025 voor kleinhandel):
* sigaretten in verpakkingen van 20 tot max 50s (in veelvouden van 5s)
* roltabak en waterpijptabak verpakt in minstens 30 g tot max 1.000 g, in een veelvoud van 10 g bij een hoeveelheid tabak tussen de 30 en 100 g of 100 g bij een hoeveelheid tabak vanaf 100 tot 1.000 g
- leeftijdscontrole vanaf minder dan 25 jaar
- enkel nog verpakkingen met pictorials voor alle tabaksvormen (verpakkingen zonder mogen nog verkocht worden tot 31 december)
- geen verkoop meer op markten, festivals, kermissen en braderieën

1 april

- displayban en retailban (supermarkten groter dan 400 m²): aanstekers vallen niet onder de displayban en mogen zichtbaar blijven in het winkelpunt

Kansen door retailverbod

Het aankomende uitstalverbod voor tabaksproducten en het verkoopverbod voor supermarkten groter dan 400 m² en tijdelijke verkooppunten, zullen in grote mate het jaar 2025 bepalen. Dit zal voor een verschuiving van de volumes zorgen, en dus voor nieuwe consumenten bij de dagbladhandel. Niet alleen voor rookwaren, maar ook voor andere producten.

In Nederland werd vastgesteld dat een winkelpunt 50% meer klanten kan krijgen. Mogelijk hebben deze andere behoeftes dan de bestaande klanten. Door met deze nieuwe klanten in gesprek te gaan, weet je beter of je productaanbod in lijn is met wat zij zoeken.

Wat met accessoires?

Spelers binnen het deelsegment van tabaksaccessoires verwachten wel nog duidelijkheid van de FOD Volksgezondheid. In tegenstelling tot wat die dienst beweert, aldus de spelers, vallen technische componenten zoals filters en vloeitjes niet onder het toepassingsgebied van de Voedingsmiddelenwet, ook niet na de wetswijziging van 21 maart 2024.

"De nieuwe maatregelen in de Voedingsmiddelenwet, zoals de displayban, zijn enkel van toepassing op tabaksproducten, die in de wet worden gedefinieerd als ‘tabak, producten op basis van tabak en soortgelijke producten’", klinkt het. "Technische componenten zoals filters en vloeitjes vallen hier niet onder. De wet van 21 maart 2024 heeft geen wijzigingen doorgevoerd aan dit toepassingsgebied."

"Er bestaat met andere woorden geen wettelijke grondslag om ook filters en vloeitjes achter slot en grendel te plaatsen. Er moet duidelijkheid komen", eisen de spelers. 

Volgens de FOD Volksgezondheid klopt dit echter niet en zijn accessoires ook onderworpen aan de display ban. 

Verbod op wegwerpvapes

Vanaf 1 januari mogen ook geen wegwerpvapes meer verkocht worden, maar de meeste retailers zijn nu al volop gestart met de uitverkoop.

Sigaren

Ook de sigarenhumidor moet vanaf 1 april afgesloten zijn. Een prijslijst mag, maar alle producten moeten in hetzelfde lettertype genoteerd staan. Producten die nog een tekstwaarschuwing hebben, mogen nog verkocht worden tot 31 december 2025. Vanaf 1 januari 2026 moeten alle producten voorzien zijn van pictorials.

Waar is de EU?

Op Europees niveau is het afwachten of de EU-aanbeveling voor rookvrije plaatsen, waar ze momenteel zelfs pleiten voor een rookverbod op terrassen, wordt aangenomen. Dit blijft voorlopig maar een aanbeveling. Verschillende lidstaten hebben reeds protest aangetekend.

De EU blijft wel haar wetgeving voor tabaksproducten aanscherpen, met een focus op nicotinegebaseerde producten, waaronder e-sigaretten. Het pakket van de Tobacco Products Directive (TPD), inclusief de herziening van de richtlijn uit 2014 (verwacht rond 2025), kan extra beperkingen bevatten, zoals minder smaken, lagere nicotinegehaltes, strengere productienormen en strengere reclameregels.

Vapeproducten zullen waarschijnlijk aan nieuwe regelgeving op het gebied van gezondheid en veiligheid worden onderworpen. Discussies over de belasting van deze producten en hun status als gezondheidsproducten kunnen ook voortgezet worden.

De EU blijft werken aan haar strategie om het tabaksgebruik terug te dringen en roken te bestrijden. Dit beleid zou zowel het stimuleren van minder schadelijke alternatieven voor tabak kunnen bevatten, maar ook bewustmakingscampagnes over de risico's van vapen.

Traceerbaarheidssystemen, zoals het markeren van sigarettenpakjes met streepjescodes of RFID-chips, zouden breed kunnen worden uitgerold om smokkel tegen te gaan.

De wetten zouden in de hele EU identiek moeten zijn, verwacht iedereen. Als er een richtlijn wordt uitgebracht, gaan sommige landen nog verder dan nodig. Als nieuwe wetten van kracht worden, moeten er ook aanvaardbare termijnen zijn om nieuwe verpakkingen te bestellen. Een ideale termijn om wetten van kracht te laten gaan is twee jaar, zoals vroeger het geval was.

Geharmoniseerde belastingen op tabak en vapeproducten op Europees niveau zijn nodig om concurrentievervalsing te voorkomen. Bedrijven moeten weten welke belastingen van toepassing zijn op hun producten om naleving te garanderen.

En wat kunt ú nog doen?

Diversifieer

Daarnaast blijft diversificatie essentieel.

Adviseer

Het aanbieden van extra diensten, klantenservice van hoge kwaliteit en loyaliteitsprogramma’s kunnen helpen bij het opbouwen van klantenloyaliteit. Het aanbieden van gepersonaliseerd advies, met name over risicobeperkende opties, kan ook een manier zijn om de verkoop te stimuleren.

Als retailer is het ook belangrijk om de minder schadelijke alternatieven, zoals vapeproducten, aan te bieden. Die geven een betere marge en zorgen voor traffic naar je winkelpunt.

Voorraadbeheer

Het aantal controles zal blijven stijgen. Een conforme stock waarvan alle producten op de positieve lijst staan, zal dus noodzakelijk zijn om inbeslagnames te vermijden.

Alle publiciteit of communicatie met de consument is bij wet verboden. U kunt wel proberen om een ruim assortiment aan te houden. U zult nu ook meer consumenten over de vloer krijgen die niet langer in supermarkten terecht kunnen.

Een goed voorraadbeheer is dus primordiaal. Check ook of die voorraad voldoende verzekerd is, want de waarde ervan zal hoger liggen. U kunt ook kiezen om over te schakelen naar twee in plaats van één levering per week.

Wetgeving gestoeld op feiten aub!

De algemene teneur bij de respondenten is dat het nemen van maatregelen een doel op zich is geworden in het Belgisch tabaksbeleid, eerder dan het terugdringen van het roken. Bij de effectiviteit wordt niet stilgestaan. De negatieve impact op de handel, de burger en de staat zelf, worden genegeerd of geminimaliseerd. 

Dat de accijnsinkomsten uit tabak nu grofweg een half miljard euro achterlopen op de begroting, zonder dat het aantal rokers daalt, zou nu toch alle alarmbellen moeten laten rinkelen en duidelijk moeten maken dat een nieuwe koers noodzakelijk is.

In het belang van de staat zelf, maar zeker ook van de lokale handel die steeds minder kan concurreren met goedkopere prijzen uit het buitenland en louche aanbieders - al dan niet online - die ondertussen zelf geconfronteerd wordt met bijkomende restricties en belastingen die de marges decimeren.

Producten met een lager risico, zoals verhitte tabak en nicotinezakjes, die er in andere landen voor zorgen dat het roken van sigaretten drastisch daalt, worden ook in België onderdrukt. Men gaat volledig voorbij aan de realiteit dat er wereldwijd, in Europa en ook in België, een groeiende vraag is onder volwassen rokers naar deze producten met een lager risico, wat een zeer positieve evolutie is.

Tegenover deze trend schijnt België zelfs de Europese regelgeving te negeren, met het doel deze producten uit de legale markt te verwijderen. Dit zou rokers eigenlijk gewoon naar het buitenland en de illegaliteit duwen, en dat om producten te kunnen kopen die voor hen een veel betere keuze zijn dan het blijven roken van sigaretten.

Het is dus hoog tijd dat onze beleidsmakers naar de realiteit kijken, en hun beleid niet baseren op ideologie of druk van enkele fanatici, maar op wetenschap en logica. En dit, in dialoog met en respect voor, de legale sector (en de Europese regelgeving). De transitie naar betere producten moet, zoals in alle andere sectoren, een speerpunt worden van een nieuw en modern beleid dat er wél in slaagt het roken terug te dringen. 

Een evenwichtig (e-)tabaksbeleid moet voldoen aan drie hoofddoelstellingen: de volksgezondheid beschermen, innovatie en risicovermindering aanmoedigen en een eerlijke markt in stand houden.

Meer specifiek in de vapesector zouden strenge veiligheidsnormen met name voor e-liquids geïmplementeerd kunnen worden, om gezondheidsrisico’s te voorkomen. Hierbij valt te denken aan strenge tests op de chemische samenstelling, de afwezigheid van gevaarlijke stoffen en transparante informatie voor consumenten.

De sector vraagt ook aan alle retailers om de wetten te respecteren en zo een 'verantwoord verkooppunt' te zijn. Verkoop niet aan jongeren onder 18 jaar en verkoop geen vapeproducten die niet op de positieve lijst staan.

Advies van de sector
Sigaretten:
Bied zeker voldoende kleine pakjes aan. Deze bieden de winkelier een betere marge en je zorgt voor sneller terugkerende consumenten en meer traffic.
Zichtbaarheid:
Je kunt alles zo zichtbaar mogelijk plaatsen van nu tot eind maart, wanneer het displayverbod van kracht wordt. Als consumenten nu zien wat jouw winkelaanbod is, dan weten ze dat nog wanneer de producten niet meer zichtbaar mogen zijn en vragen ze ernaar.
Hervulbaar:
Vanaf januari is de verkoop van wegwerpvapes verboden, dus stap zeker tijdig over naar de hervulbare varianten. Het toestel kan de consument thuis opladen. Voor een nieuwe pod moet hij telkens in de winkel langsgaan.
Nieuwe klanten:
Zorg dat je rookwarenaanbod is afgestemd op zowel je bestaande als je nieuwe klanten. Zorg ook dat je andere productcategorieën dat zijn. Denk aan zoetwaren, dranken, versartikelen, koffie enz. Ze kunnen allemaal zorgen voor extra verkoop.

Perstablo

Yannick Gyssens, voorzitter Perstablo, gaven we in deze tabaksconference nog apart het woord.

Populisme

"Geloof me, ik ben altijd optimistisch. Maar als ik naar 2025 kijk en zie wat ons te wachten staat, verlies ik soms de moed. Neem nu de display ban. De overheid vraagt een investering van een sector die het tegenwoordig al moeilijk heeft. De display ban is bedoeld om rokers minder te laten roken en niet-rokers te ontmoedigen om te beginnen. Maar welk onderzoek suggereert dat dit effectief zou zijn?"

"Dit noem ik populisme. Het klinkt natuurlijk goed bij het publiek om te zeggen dat je de strijd aangaat tegen tabak. Maar betrek er dan op zijn minst de federaties bij die adviezen kunnen geven. Wij staan elke dag op het veld en kennen als geen ander hoe de sector werkt. Maar dat gebeurt niet."

Diversificatie

"Wat betreft marktontwikkelingen denk ik dat diversificatie meer dan ooit aan de orde is. De marges op producten staan onder druk en dus moet de perswinkel zich elke dag opnieuw heruitvinden. De tijd dat perswinkels alleen konden leven van kranten, magazines en tabak is voorbij. Waar moet je dan op inzetten? Dat is de vraag van één miljoen. Dat is voor elke winkel anders."

"Ik denk dat het belangrijk is om te luisteren naar de klanten en eens in de buurt van jouw winkel te kijken wat er nog ontbreekt in het aanbod. Op die manier kan je misschien het gat in de markt vinden in jouw dorp, gemeente of stad. Is dat gemakkelijk? Zeker niet. Maar ik denk dat onze winkeliers voldoende creatief zijn om ervoor te zorgen dat ze hun klanten elke keer opnieuw iets nieuws kunnen aanbieden."

Minderjarigen

"We moeten er echt voor zorgen dat de verkoop aan minderjarigen stopt. Dat moet de doelstelling van 2025 zijn. Perswinkels zijn al de beste van de klas maar het kan nog beter. Vorig jaar lanceerden we met B18 het eerste kwaliteitslabel voor een verantwoorde verkoop. Meer dan 450 winkels in heel België hebben zich geëngageerd om niet aan minderjarigen te verkopen."

"Dat lijkt vanzelfsprekend, maar is dat zeker niet. Daarom willen we onze winkels alle mogelijke hulpmiddelen aanreiken om te zorgen dat leeftijdscontroles vlotter kunnen verlopen. Zo werken we nu aan het project PASSage, waarbij een slimme camera op basis van AI de leeftijd van een klant inschat."

Illegale verkoop

"Vandaag richt de overheid zich vooral op de offline verkoop van tabak- en nicotineproducten. De wetgeving wordt steeds strenger, en terecht, de controles worden opgevoerd. Maar de online handel wordt compleet over het hoofd gezien. De verkoop van nicotinezakjes is verboden in België, maar gaat de gebruiker daarmee stoppen? Uiteraard niet. In plaats daarvan gaan ze nu via postpakketjes over onze toonbank. Dat is erg frustrerend."

"De illegale handel wordt eveneens nauwelijks aangepakt. Via sociale media is het kinderspel om aan producten te komen die niet voor jongeren bestemd én ongekeurd zijn. Leeftijdscontrole? Die ontbreekt. Desondanks is het mogelijk om via Facebook, Instagram en TikTok met slechts enkele klikken aan allerlei producten te komen. Ik ben van mening dat dit Europese probleem ook op Europees niveau aangepakt moet worden."

Met medewerking van Imperial Brands, JF Maes, Mascotte, Perstablo, Philip Morris International, Vandermarliere Cigars Family, Fetabel, British American Tobacco, Vapebel en Conway