"Oké, men luistert niet naar tabaksfabrikanten, maar waarom niet naar ons?"

Kiosk in gesprek met Yannick Gyssens, voorzitter van Perstablo

Na ons gesprek met Xavier Deville, voorzitter van Prodipresse, gingen we op bezoek bij Yannick Gyssens, al meer dan 10 jaar voorzitter van de Vlaamse tegenhanger Perstablo. We wilden ook wel eens horen wat hij te zeggen had over de toekomst van de krantenwinkel en de vele gevaren die loeren om de hoek. Een gesprek over de krantensubsidies, de tabaksaccijnspolitiek en gokken ...

Pers

Het heeft even geduurd maar er is dan toch een akkoord rond de krantenbedeling en de daarbij horende subsidie. "Helaas moeten we vaststellen dat de perswinkels opnieuw vergeten worden in dit hele verhaal", stelt Yannick. "Opnieuw wordt de economische impact op perswinkels vergeten. Hoewel we als federatie de bevoegde minister en het kabinet hebben gevraagd om in dialoog te gaan, werd er nu opnieuw een beslissing genomen die duizenden zelfstandige perswinkels treft."

Omweg

"Dit is simpelweg een voortzetting van de subsidies zoals voorheen, maar nu komt het geld via een omweg bij Bpost terecht, via de uitgevers. Het wordt tijd dat de regering ook eens denkt aan al die zelfstandige persverkopers die elke dag in de weer zijn in hun winkel en er elke dag voor moeten vechten om het hoofd boven water te houden. Als dit een enorme besparing is, zoals de premier beweert, dan wordt het misschien tijd om de schade die de perswinkels al jaren lijden door deze subsidie eindelijk te vergoeden. Van de circa 1650 onafhankelijke perswinkels die er nog zijn in België, houden er slechts 500 à 600 met moeite het hoofd boven water. Dus slechts 1 op 3!"

Vervoerskosten

"Het enige positieve aan het nieuwe krantencontract is dat de vervoerskosten aftrekbaar zijn tot 180%. Het is niet veel, het zal jaarlijks tussen 250 en 300 euro opbrengen, maar het is toch iets. De subsidies hadden in eerste instantie in 2014 nooit mogen worden uitgereikt. Nu is het sowieso te laat voor dit deel van de drie traditionele pijlers."

Tabak

"Het accijnssysteem op tabak moet dringend hervormd worden naar het voorbeeld van het Franse model", vindt Yannick. "Overheidsfunctionarissen beweren dat wij 7 à 8% krijgen op de prijs? Sorry, maar dan weet je niet hoe de vork in de steel zit. De marges op tabaksverkoop voor de eindverkoper zijn historisch laag. Op een pakje van 10 euro is dat vandaag amper nog enkele eurocenten bruto.”

Historisch laag

“Elke keer als de accijnzen op tabak stijgen, daalt de commissie op de verkoop voor de eindverkoper, in dit geval de perswinkels. Elke verhoging leidt tot een herberekening van de commissie en het is de eindverkoper, d.w.z. de pershandelaar, die zijn deel van de koek ziet slinken. Een paar jaar geleden kregen we nog gemiddeld 8% bruto, nu zitten we gemiddeld op minder dan 3%."

Op een pakje sigaretten van 10 euro is 87% belasting. Reken daarbij de SUP-bijdrage (Single Use Plastic) die wordt opgelegd door Europa aan de fabrikanten, dan komen we zelfs aan ongeveer 89%. Dan blijft er 11% over, oftewel 1,10 euro, die verdeeld moet worden tussen de fabrikant, de groothandel en de winkelier. Elke keer als de accijnzen stijgen, wordt het winstaandeel van de winkelier kleiner.

“Uiteindelijk houden we tussen 0,50 en 3% bruto commissie over op een pakje sigaretten dat voor ongeveer 10 euro wordt verkocht, afhankelijk van het merk en de hoeveelheid. Dit is ongekend. Geen enkel product wordt verkocht met zo'n lage winstmarge. Erger nog, als een klant met een bankkaart betaalt, dreigt de winkelier met verlies te verkopen. Er is geen enkel ander legaal product dat zo sterk wordt gecriminaliseerd."

Frans model

Yannick roept dus op tot een grondige hervorming van het accijnsmodel op deze producten. "Oké, de overheid luistert niet naar tabaksfabrikanten. Maar waarom niet naar ons? Ze moet ervoor zorgen dat er een vast percentage commissie wordt betaald aan de verkoper. Dit systeem heeft zijn nut bewezen in Frankrijk, waar een bruto winstmarge van +8% geldt. Dat cijfer wordt jaarlijks herzien naar gelang de evolutie van de prijzen en de accijnzen. Wij willen dan ook een onderhoud met de beleidsmakers om tot een oplossing te komen en dit verdienmodel voor perswinkels aan te passen.”

"Bovendien, in Frankrijk wordt geen onderscheid gemaakt tussen roltabak en sigaretten of tussen een premium sigaret of een low-budget sigaret. Ook die evolutie is onvermijdelijk. Het verschil in prijs tussen roltabak en sigaretten is totaal weggewerkt. Wij zijn ook voorstander van een gelijkschakeling van al deze producten, zodat je één fiscaal beleid krijgt en een nieuw verdienmodel voor de handelaar. Als dat in Frankrijk kan, waarom dan niet in België?" 

Illegale vapes

De federatie en haar voorzitter waarschuwen ook al langer voor het fenomeen van illegale e-sigaretten. Terwijl de overheid het legale winkels bijna onmogelijk maakt om deze producten op een verantwoorde manier te verkopen, legt ze de online verkoop niets in de weg. “De overheid ziet ons als boeman, terwijl wij eigenlijk een partner zijn”, aldus Yannick. "We weten niets van de online producten. Het zijn producten die niet gecontroleerd zijn op de inhoud, er is geen controle op wie ze koopt en we weten niet hoeveel er in omloop zijn, met alle gevolgen van dien."

“De online handel in illegale vapes tiert welig en wij hebben hier in het verleden al vaak voor gewaarschuwd. Maar we botsen elke keer tegen een muur. Hoewel onze verkoop steeds moeilijker wordt gemaakt, wordt er online niets in de weg gelegd. Het is natuurlijk gemakkelijker om ons regels en beperkingen op te leggen dan om het illegale circuit aan te pakken."

Nochtans zijn krantenwinkels dé ideale partner voor een verantwoorde verkoop van dergelijke producten, net zoals andere tabaks- en nicotineproducten, alcohol, gokspelen, enzovoort. Winkeliers zijn vertrouwd met het gamma en de producten en kunnen hun klanten informeren over de risico’s ervan."

Perstablo wil een afgeschermd verkoopkanaal voor deze producten realiseren. Op die manier wordt ervoor gezorgd dat jongeren niet in aanraking komen met deze producten, maar dat volwassen rokers wel terecht kunnen in een omgeving waar ze uitleg krijgen over de producten en waar verkopers hen kunnen wijzen op minder schadelijke alternatieven voor sigaretten. Met B18 - een charter dat al door meer dan 220 winkels is ondertekend - wordt dit ook visueel duidelijk gemaakt voor de klant.

Loterijproducten en sportweddenschappen

Tot slot wilde Yannick nog zijn verhaal kwijt over het gokken in de krantenwinkel. Volgens Vooruit-voorzitter Melissa Depraetere horen gokspelen niet thuis in een perswinkel en zouden ze dus verboden moeten worden.

"Opnieuw wordt een hele sector aangevallen met een wild idee zonder dat de federatie de kans heeft gekregen om in dialoog te gaan. Mevrouw Depraetere blijkt duidelijk niet mee te zijn in het verhaal van de perswinkels. Een maatregel die destijds gelanceerd is als minieme compensatie voor de krantensubsidie voor Bpost, wil zij nu afschaffen. We horen haar praten over de 'pseudokrantenwinkels' die misbruik maken van dit systeem. Wel, laat ons die pseudowinkels aanpakken. Dat is iets wat we al jaren als federatie vragen. Maar kies niet voor de gemakkelijke oplossing door een hele sector te viseren die het nu al moeilijk heeft."

"De overheid zou beter werk moeten maken van een wettelijk vastgelegde definitie van wat een perswinkel is. Op die manier kunnen de valsspelers die misbruik willen maken van het systeem om gokspelen aan te kunnen bieden, aangepakt worden. Ik roep mevrouw Depraetere op om werk te maken van een definitie voor perswinkels en eindelijk eens te kiezen voor een goede oplossing in plaats van een gemakkelijke."

Oplossing?

Vandaag zijn er te veel concurrenten voor een krantenwinkel. Tabak, loterijproducten, kranten en tijdschriften worden nu overal verkocht. Je had bovendien 20 tot 30 jaar geleden geen filialen van grootwarenhuizen in kleine gemeenten, de dagbladhandelaar was er quasi alleen. Dat is vandaag niet langer het geval. "Dé oplossing is specialiseren en diversifiëren. Stilstaan is achteruit gaan. We kunnen niet anders", besluit Yannick.