VOORBEREIDING en aanbrengen van kaleien

Analyse van de ondergrond zeer belangrijk

De voorbereiding, en de daarbij horende analyse van de ondergrond, is enorm belangrijk bij het kaleien. Het is van belang te weten wat de klant en/of bouwheer precies verwacht. Er is namelijk geen eenduidigheid over wat een kaleiafwerking precies moet inhouden.

GRONDIG BESPREKEN EN TECHNISCHE FICHE

Sommige mensen definiëren kaleien als het afwerken met een gevulde verf, anderen vinden dat onjuist en duiden de afwerking met mortel of cement aan als het correcte kaleien. Het is met andere woorden belangrijk om alles op voorhand grondig te bespreken. De technische fiche van een product kan uiteraard als basis gebruikt worden bij het bepalen van het meest geschikte systeem. Lees ook steeds die technische fiche alvorens aan de slag te gaan, zodat het product op een correcte manier gebruikt en aangebracht wordt.

ORGANISCH MATERIAAL

Uiteraard moet een beschadigde ondergrond eerst hersteld worden, alvorens men aan de slag kan. Er moet gekeken worden hoe groot de schade precies is: gaat het om kapotgevroren stenen? Om verdwenen voegen? Onstabiliteit in de ondergrond? Zodra de schade hersteld is, moet de ondergrond zuiver gemaakt worden. Dat kan met behulp van een hogedrukreiniger. Indien er organisch materiaal op de ondergrond teruggevonden wordt, gebruikt men het best een fungicide om dat organische materiaal te doden. Verder blijft de voorbereiding van kaleien gelijk aan de klassieke voorbereidingen van de meeste (gevel)schilderwerken. De ondergrond dient m.a.w. proper en vrij van vetten te zijn, hij moet eveneens voldoende uitgedroogd zijn (denk aan opstijgend grondvocht), loszittende delen dienen eerst verwijderd te worden en loszittende voegen of barsten dienen eerst hersteld te worden. Oude en slechte verflagen dienen eveneens volledig verwijderd te worden, tenzij er eerst een geschikte primer wordt aangebracht waarop de kalei zich kan hechten.

OMGEVINGSFACTOREN

Een van de factoren waar eveneens rekening mee gehouden moet worden voor het aanbrengen van de kalei, is de omgeving waarin er gewerkt wordt. Zo is er in een kustomgeving een hogere concentratie aan zout terug te vinden en neemt de wind ook zand mee. Dat heeft een schurend effect op de gevel. Daar wordt aangeraden om een acrylaatgebonden product te gebruiken omdat zo’n product vrij elastisch en taai is en dus langer zal meegaan. Er mogen daarbij geen zouten onder het acrylaat terechtkomen, want die zullen er kristalliseren en de verffilm losduwen. Silaan-hybrideverven bieden hier ook een goede oplossing. In een bosrijke omgeving is er dan weer meer schaduw, waardoor er (zeker in het voor- en najaar) zich condensatie zal voordoen op de gevel die niet snel genoeg kan verdampen. Daar wordt bijvoorbeeld het best gekozen voor een product dat versneld vergroenen tegengaat. Een ander voorbeeld is een regio waar veel vervuiling terug te vinden is, denk bijvoorbeeld aan een industriezone. In dat geval wordt het best gewerkt met een product waaraan vuil zich minder gemakkelijk kan hechten. Dat kan bereikt worden door bijvoorbeeld met vezels in de oppervlaktestructuur te werken, waardoor het vuil weggespoeld kan worden door de regen. Een andere oplossing is om een kleurloze water- en/of vetwerende impregnering te laten uitvoeren. Op die manier wordt de kalei zo goed als zelfreinigend. Sommige fabrikanten bereiken zulke producten met behulp van biocides, anderen doen dat met nanotechnologie en sommigen hanteren technieken die ze terugvinden in onze natuur, bijvoorbeeld het lotusblad.

AANBRENGEN

NIEUWE VS. OUDE GEVEL

Indien het om een nieuwe gevel gaat of de gevelsteen en voeg nog volledig intact zijn en er dus nog geen vorstschade of dergelijke is, zal het kaleien een puur decoratief en esthetisch nut hebben. Er kan op dat moment met een dunlagig systeem gewerkt worden, bijvoorbeeld twee lagen met een eenpotsysteem. Indien het echter om een verouderde gevelconfiguratie gaat waarbij de voegen uitgesleten zijn of er zich verkrijting en/of vorstschade voordoet, werkt men het best met mortel. Daar kan namelijk een grotere laagdikte mee opgebouwd worden, het zal niet wegzakken en kleine barsten of uitgesleten voegen kunnen met de eerste laag kalei al voor een deel opgevuld worden. De volgende laag kalei zal die gebreken en dus de ondergrondstructuur camoufleren. Het onderscheid tussen de voeg en de steen zal wat verdwijnen, maar men krijgt een afwerking met een streepeffect in de kalei.

ONDERGROND

Mineraal zuigende ondergronden zoals baksteen, zuiver beton, sommige pleisters etc. zijn geschikt om te kaleien. De homogeniteit van de ondergrond is ook belangrijk. Homogene ondergronden zijn namelijk homogeen absorberend, zoals metselwerk bestaande uit één soort steen en voegmortel. Niet homogeen absorberende ondergronden kunnen verschillende kleurnuances vertonen na droging van de muur. Bij het kaleien wordt de ondergrond bevochtigd om de verwerking te vergemakkelijken en om te voorkomen dat de kalk verbrandt. Dat zeker bij sterk zuigende ondergronden, hogere temperaturen of sterke wind. Deze bevochtiging dient homogeen te gebeuren en de ondergrond mag zeker niet verzadigd worden met vocht. Indien de ondergrond te droog is of er een te grote laagdikte wordt opgebouwd met de kalei, kunnen er krimpscheuren ontstaan.

PRIMER

Bij de mortelversies van een kalei wordt er niet vaak gebruikgemaakt van een primer. Wanneer het echter gaat over kwartsverven of crepi, moet er rekening gehouden worden met de zuigkracht van de ondergrond. Die zal bijvoorbeeld verschillen tussen de voeg en de steen. Om een goede hechting te garanderen en een gelijke zuigkracht te ontwikkelen, is het dan aangewezen om een geschikte primer te gebruiken.

WORMPOMP OF AIRLESS

Hier moet opnieuw het onderscheid gemaakt worden tussen het kaleien met een mortel met fijne korrel en het aanbrengen van een gevelverf die met een mineraal granulaat, bijvoorbeeld kwartszand, werd aangevuld. In beide gevallen gaat het om een materie die zwaarder is dan een klassieke verf, dus wordt het best gewerkt met een blokborstel. Het probleem daarmee is echter dat hoe vermoeider de arm van de aanbrenger wordt, hoe dunner de aangebrachte laag meestal wordt. Dat, terwijl de laagdikte overal even groot moet zijn. Daarom wordt aangeraden om in het geval van een mortel te werken met een wormpomp en in het geval van een verf te werken met een airless verfspuitmachine, op voorwaarde dat de korrel in de verf niet te groot is, anders raakt de machine verstopt. Daarna kan de geliefde structuur van een kaleisysteem nog steeds aangebracht worden door het oppervlak te bewerken met een blokborstel.

MEERLAGIG SYSTEEM

In het geval van een gevulde verf kan de werkwijze die geldt bij een klassieke gevelverf, gevolgd worden. Indien er met mortels gewerkt wordt, brengt men die het best van boven naar beneden of zijdelings aan. De open tijd van mortel is hoger dan die van verf, waardoor er minder risico is op aanzetten en dus vlek- en/of vlakvorming. Wat tegenwoordig vaak gebeurt, is dat er eerst een mortellaag wordt aangebracht die dan afgewerkt wordt met een minerale verf. Op die manier ontstaat er een meerlagig systeem dat de duurzaamheid van het systeem aanzienlijk verlengt.

TREND

Vroeger werden gebouwen vaak volledig en uniform in kalei gezet, maar vandaag wordt er origineler met materialen omgesprongen. Zo wordt soms slechts een deel van een woning in kalei gezet en wordt een ander deel dan afgewerkt met een ander product, bijvoorbeeld hout. Kaleiproducten worden voornamelijk gebruikt om gevels af te werken en krijgen dus vooral een functioneel nut toegekend, maar ze kunnen ook ingezet worden als decoratief element. Dat zowel binnen, denk aan een accentmuur, als buiten. Op die manier ontstaan er minder homogene gebouwen en afwerkingen, en wordt kalei een onderdeel van de afwerking in haar totaliteit.