CORRECT PLAATSEN VAN BETONBUIZEN ALS RIOLERING

Beton ideaal materiaal voor rioleringsbuizen

Een modern rioleringsnetwerk is in onze tijd van een zodanig hoog niveau dat we niet meer zonder kunnen. Rioleringssystemen in beton hebben in de loop der jaren hun degelijkheid afdoende bewezen. De ontwikkeling van een adequaat rioleringsstelsel vergt een degelijke voorbereiding en plaatsing, maar is vervolgens geschikt voor de eeuwigheid.

WAAROM BETON?

Voor rioleringsnetwerken worden er diverse materialen gebruikt, maar beton is ruimschoots koploper op vele terreinen. Waarom dat zo is, kunt u in het artikel 'Waarom beton?' lezen. Toch blijkt dat ook de opslag, het transport van de materialen en de plaatsing een belangrijke rol spelen in de kwaliteit van de riolering.

TRANSPORT MATERIALEN

Om een werf goed te beheren, hebben de bouwheer, de ontwerper, de aannemer en de fabrikant er alle baat bij dat de rioleringsproducten tijdig op de werf toekomen. Het graven van putten en sleuven is maatwerk en dus moeten de bestelling en de afroep van buizen én putten tijdig gepland en doorgegeven worden.

Geen porselein

Betonnen rioolbuizen moeten van de fabriek naar de werf getransporteerd worden met behulp van kraanwagens waarop de buizen vastgeklemd liggen. Zoals gesteld, kunnen zij, dankzij hun sterkte en robuustheid, tegen een stootje, maar dat is tegelijk ook het nadeel van dit materiaal omdat arbeiders die eigenschappen wel eens durven te overschatten en zij er wat al te achteloos mee omspringen. Mocht het om porselein gaan in plaats van om beton, dan zou de mentaliteit rond het product helemaal anders zijn.

Opslagplaats

De stockplaats hoeft geen verharde ondergrond te hebben, zolang die maar vlak, stabiel en niet te nat is. Betonbuizen zijn totaal niet onderhevig aan weersomstandigheden. Het is aangewezen om de buizen daar op te slaan waar zij geplaatst zullen worden, met voldoende afstand van de sleufwanden, en dwars op de sleufrichting. De buizen worden bij voorkeur niet te hoog gestapeld, maar indien het niet anders kan, dient de onderste rij gelijkmatig met een balk ondersteund en gestut te worden. Het mof- en spie-eind dienen kop op staart geplaatst te worden. Dat voorkomt beschadigingen en stabiliseert de buizenstapel. Ook dan is de aanbeveling om de buizen (tot een diameter van 800 mm) niet hoger dan drie op elkaar te stapelen. Groter dan een diameter van 800 mm is het aangeraden om nooit te stapelen.

PLAATSING

Voor het transport naar de sleuf moeten buizen gecontroleerd worden op barsten, onvolkomenheden, gebreken aan het mof- of spie-eind, beschadigingen aan de rubberen ring ... Mocht er zich een onvolkomenheid voordoen, dan dient deze buis gemerkt en apart gelegd te worden, zodat zij niet alsnog in het rioleringsnetwerk terecht zou komen.

Sleufbreedte

Leidingen vragen een droge omgeving, zodat een bemaling plaatsen niet overbodig is. Water op de sleufbodem maakt de fundering immers onstabiel. De sleufbreedte is van verschillende parameters afhankelijk:

• de maat van de buis;

• de diepte van de uitgraving;

• de noodzakelijke overbreedte;

• de omhulling en aanvulling om te verdichten;

• de veiligheid van de arbeiders in de sleuf.

Kettingeffect

Als de vlakke ondergrond goed verdicht werd, is er geen zettingsproblematiek. Daarnaast is er gelukkig ook het 'kettingeffect': de achter elkaar geplaatste buizenrij wordt daarbij met de schakels van een ketting vergeleken, waarbij de scharnieren zich ongeveer op om en bij 2,5 m bevinden. Indien er zich onder een dergelijke ketting toch een verzakking zou voordoen, dan wordt die door de andere buizen opgevangen. Maar het is vanzelfsprekend in het voordeel van de aannemer om de klus van de eerste keer correct uit te voeren.

Rubberdichting

Het plaatsen van betonnen rioolbuizen gebeurt met behulp van hijskettingen, stroppen of kogelkopankers (voor putten). De buis wordt aan de hijsketting of strop in de sleuf neergelaten en zodra de spie in de mof wordt geplaatst, trekt de kraan de buis in de vorige. Dit gebeurt door met de arm van de kraan de ketting of de strop dicht boven de buis te brengen en vervolgens aan te trekken.De tire-fort is bij uitstek geschikt voor grotere buizen waarbij gebruik wordt gemaakt van een of meer spanlieren of een klemsysteem om de buizen in elkaar te trekken. Het grote voordeel van dit systeem is dat de kracht in de as van de leiding wordt uitgeoefend en er geen ongecontroleerde bewegingen optreden. Men kan een aannemer geen slechte plaatsing verwijten, als het product initieel niet correct gedimensioneerd werd. Het is bovendien altijd van primordiaal belang om de correcte rubberdichting te hanteren.

De dichtheid wordt gerealiseerd door middel van de compressie van de afdichting en hun doorsnede is overwegend wigvormig. In de geest van de moderne prefab en industrialisatie is de montage van de afdichting nu vaak verplaatst naar de gecontroleerde omgeving van de fabriek. Meer en meer wordt de afdichting geïntegreerd in het mof- of spie-eind van de buis tijdens het gieten. De juiste positie van de afdichting is een onderdeel van de productiecontrole in de fabriek. Deze geïntegreerde dichtingen presteren uitstekend bij hoekverdraaiingen, dwarskrachten en axiale bewegingen. Op die manier is het leidingsysteem in staat om kleine zettingen van de grond op te nemen zonder de functionaliteit van het systeem in gevaar te brengen. Het verhindert wortelgroei en is bestand tegen hoge druk.

Glijmiddel

Belangrijk is om tussen de spie en de mof een glijmiddel aan te brengen. Gebeurt dit niet, dan neemt het risico op spanningen sterk toe. Daarom is dit een cruciaal aandachtspunt voor aansluitingen. Bij een geïntegreerde mofring brengt men het glijmiddel op de spie aan. Bij een glijring op de spie gebeurt dat op de randzijde van de mof. Op de emmers met glijproduct zijn er duidelijke pictogrammen aangebracht met aanwijzingen over de precieze hoeveelheid glijmiddel die aangebracht dient te worden, om het risico uit te sluiten dat dit al te veel of net te weinig zou zijn.

AANVULLEN VAN DE SLEUF

Na controle of de rioleringsbuis helemaal correct geplaatst werd (hoogte, helling, richting, aansluitingen …), kan de sleuf aangevuld en verdicht worden. De verdichting, omhulling en aanvulling van de buis gebeuren conform het SB250 in laagdikten van maximaal 30 cm en gelijkmatig over de hele sleufbreedte. Het aanvullingsmateriaal wordt bepaald door het Bijzonder Bestek en mag niet van te grote hoogte in de sleuf of op de buisworden gestort, net zomin als bij vriestemperaturen of bij hevige neerslag.

Extra aandacht dient geschonken te worden aan een goede verdichting van het aanvullingsmateriaal aan de onderste helft en de zijkanten van de buis. Lichte verdichtingsapparatuur is het meest geschikt om schade aan de buis en/of verplaatsing van de buis te vermijden. Een goede verdichting vlak naast de buis wordt het best met een trilplaat (met aangepaste frequentie) uitgevoerd, waarbij diepverdichters vermeden worden.