RIOLERINGSSECTOR MIKT OP DUURZAAMHEID EN RECYCLAGE

“EEN BETONNEN RIOLERINGSBUIS KAN GEMAKKELIJK EEN EEUW MEEGAAN”

Rioleringen zijn van alle tijden. Uit opgravingen blijkt dat men zelfs al 500 jaar voor Christus over toiletten en afvoeren beschikte, vergelijkbaar met wat we nu nog altijd kennen. Maar goed dus dat rioleringsbuizen zo robuust mogelijk ge­maakt worden om lange tijd mee te gaan, al was het maar om overlast in onze drukke straten te vermijden. In dit artikel leggen we onze focus op riolerings­elementen in prefabbeton. Daarvoor gingen we langs bij Luc Lemmens, voorzitter Febelco en gedelegeerd bestuurder van Tubobel, en bij Raf Pillaert die binnen FEBE verantwoordelijk is voor alle infrastructuurproducten, waaronder riolerings- en bestratingsproducten.

IN ALLE MATEN

Rioleringssystemen in prefabbeton zijn heel gangbaar in België. Ze worden bij quasi elk rioleringsproject gebruikt. “We maken be­tonnen rioleringselementen in functie van de behoeften van de klant”, steekt Luc Lemmens van wal. “De meest voorkomende zijn uiteraard de klassieke ronde rioleringsbuizen. Die komen in verschillende diameters, beginnend bij 300 mm tot 2 meter of meer. De courante maten zijn echter tussen 400 mm en 1.600 mm. Alle diameters kunnen zowel ge­wapend als ongewapend geproduceerd worden, maar in de praktijk leveren we vanaf diameter 1.200 mm enkel nog gewapende buizen. De wapening kan bestaan uit een klassiek net of uit staalvezels. Het studie­bureau bepaalt wanneer gewapende buizen moeten gelegd worden. Als er wegverkeer over de buizen komt, zal men uiteraard eerder voor de gewapende variant opteren. Als producent hebben we in de keuze van de buizen enkel een adviserende functie.”

Uitgebreid gamma komt tegemoet aan alle behoeften

Naast de klassieke ronde buizen zijn er nog heel wat varianten op de markt. “Om te beginnen heb je de eivormige buizen”, duidt Luc Lemmens. “In Brussel werden die vroeger heel veel gebruikt. Als er daar herstellingen moeten gebeuren, is dat vaak met dergelijke buizen. Daarnaast worden die eivormige buizen vaak voorgeschreven wanneer er in de hoogte of breedte minder plaats is en er toch een bepaald debiet moet gegarandeerd worden. Wat de laatste twintig jaar steeds meer gebruikt wordt, zijn de zogenaamde draineerbuizen. Door het gebruik van een aangepast betonmengsel zijn de buizen waterdoorlatend. Deze buizen worden uite­raard vooral gebruikt voor regenwaterafvoer, waarbij het regenwater kan infiltreren in de ondergrond. Uiteraard dient men rekening te houden met de infiltratiecapaciteit van de ondergrond – een infiltratiesysteem werkt maar zo goed als de zwakste schakel. Op plaatsen waar er geen mogelijkheid is om met een open sleuf te werken, worden doorpersbuizen gebruikt. Dat kan onder ge­bouwen, spoorwegen of autosnelwegen zijn. Gespecialiseerde firma’s persen buizen van een vertrekput naar een aankomstpunt.

Uite­raard moet elke riolering ook voorzien worden van inspectieputten. Soms worden die op maat gemaakt, vooral wanneer grote dia­meters moeten aangesloten worden. Naast de buizen en putten kan men ook gebruik maken van kokers in prefabbeton. Deze ele­menten kunnen gebruikt worden voor oneindig veel toepassingen: ondergrondse constructies met beperkte inbouwdiepte, waterberging, debietregeling of zelfs faunapassages en voetgangers- en fietstunnels.

En tot slot hebben we de grachtelementen. Dat zijn eigenlijk open buizen, U-profielen die vooral in landelijke gebieden worden ge­bruikt. Via deze grachtelementen kan eventueel al het hemelwater geïnfiltreerd worden in de ondergrond. Een laatste nieuwe ontwikkeling zijn de drainerende rioolkolken waarbij het water meteen in de grond sijpelt.”

FEBELCO IN EEN NOTENDOP

Febelco is de productvereniging die bin­nen FEBE, de federatie van de prefab­betonindustrie, de fabrikanten van betonbuizen vertegenwoordigt. Febelco wil zich de komende jaren inzetten om de gezondheid, het comfort en de veiligheid van de burger en daarmee samenhangend het milieu, te verbeteren. Dit door een con­structieve samenwerking met alle betrokken partijen. “In totaal telt Febelco een tiental leden”, aldus voorzitter Luc Lemmens. “Wij behartigen de belangen van bedrijven die betonnen rioleringselementen maken voor de wegenbouw, zowel in Vlaanderen, Brussel als Wallonië.”

www.febelco.org

TOEPASSINGEN

Met dit gamma kan de sector van de betonnen rioleringsbuizen nagenoeg aan elke vraag van een studiebureau voldoen. “Heel soms gebeurt het wel dat een bureau opteert voor een ander materiaal”, aldus Luc Lemmens. “Dat heeft ofwel te maken met het gebruik van kleine diameters ofwel met agressieve materialen die moeten afgevoerd worden. Toch hebben we ook voor dit laatste een oplossing. De mogelijkheid bestaat immers om onze buizen te beschermen door bijvoorbeeld deze te coaten, waardoor ze weer wel gebruikt kunnen worden bij de afvoer van sommige bijtende producten.”

“Het grootste voordeel van betonnen rioleringsbuizen is dat er heel wat maatwerk mogelijk is”, vult Raf Pillaert aan. “Uiteraard zijn de standaardproducten voorradig maar wanneer er maatwerk nodig is, draait de sector daar zijn hand niet voor om.”

Geen last van opdrijving

“Bijkomend voordeel van beton is de recycleerbaarheid. Het is gewoon een stenen materiaal dat perfect opnieuw gebruikt kan worden.”

“Ook voor de aannemer heeft een betonnen buis een groot voordeel”, springt Luc Lemmens in. “Door zijn eigen gewicht is de buis immers goed bestand tegen de opwaartse druk van het grondwater. Andere materialen zijn vaak veel lichter en moeten ingekapseld worden om opdrijving tegen te gaan. Een ander interessant punt is dat bij betonnen buizen de lokale economie en tewerkstelling gestimuleerd wordt. We werken met lokale mate­rialen, zodat er weinig transport nodig is. We halen onze grondstoffen uit groeves in Wallonië en uit lokale rivieren. Tot slot is er ook nog het prijskaartje. Betonnen rioleringsbuizen zijn zeker niet duurder dan buizen uit andere materialen, integendeel zelfs.”

OVERHEID IS HOOFDKLANT

De rechtstreekse klanten van de rioolbuizensector zijn de wegenbouwers. De finale eindklant is veelal de overheid of de industrie. “Havens zijn eveneens een grote klant van de wegenbouwers en dus van ons. Havens be­schikken meestal over grote verharde terreinen en hebben dus ook een adequate afwatering nodig. Dergelijke opdrachten verlopen niet via een openbare aanbesteding, maar als toeleverancier maakt dat voor ons weinig uit. Andere voorbeelden zijn kleine private verkavelingen. Maar daarnaast wordt een klein percentage van onze omzet ook via heel leuke toepassingen gerealiseerd, waar je niet zo meteen aan denkt. Voorbeelden zijn speelbuizen in scholen of op speeltuintjes, hondenclubs die buizen nodig hebben om hun viervoeters te trainen, en ga zo maar voort. Maar uiteraard zijn 99% van onze klanten de klassieke wegenbouwers.”

PLAATSING VOLGENS DE REGELS VAN DE KUNST

“Mits de plaatsing volgens de regels van de kunst wordt uitgevoerd, kan een betonnen rioleringsbuis gemakkelijk een eeuw mee­gaan”, stelt Raf Pillaert. “We kunnen het be­lang van een goede plaatsing niet genoeg beklemtonen. Afvalwater dat bijvoorbeeld te lang in een buis blijft staan, begint te gisten. De voorgeschreven hellingsgraad van de riolering moet dan ook gerespecteerd wor­den. Met Febelco schreven we enkele bro­chures, waaronder één over de correcte plaatsing van betonbuizen. We starten in deze brochure met de bestelling van het juiste rioleringsmateriaal over aandachtspunten bij de levering, het lossen en tijdelijk stockeren tot en met het uiteindelijke plaatsen. Daarbij is de voorbereiding van het plaatsen zeer belangrijk. De sleufbodem moet immers aangepast zijn. We besteden aandacht aan de diverse parameters die van belang zijn voor de sleufbreedte en de sleufwanden. Bij de plaatsing van de buizen is het steeds het gemakkelijkst om te starten op het diepste punt. De spie van de buis wordt met glijmiddel in de mof van de vorige buis geschoven, erop lettend dat er geen aanvulmateriaal in de voegverbinding geraakt. De buizen moeten in een rechte lijn ten opzichte van elkaar liggen en er mag geen hoekverdraaiing zijn. Pas na controle of de buis volledig juist gelegd is, kan de sleuf aangevuld worden. Een goede verdichting vlak naast de buis gebeurt het best met een trilplaat. Dankzij moderne cameratechnieken is het perfect mogelijk om na de plaatsing te inspecteren of alles volgens de regels van de kunst is verlopen. Je wil als aannemer niet meemaken dat je een stuk weg opnieuw moet opbreken omdat de opdrachtgever een onoordeelkundige plaatsing ontdekte. Een correcte interpretatie van de camerabeelden is ook heel belangrijk. Op dat vlak hebben we met Febelco ook een rol te spelen. Niet zelden consulteren studiebureaus ons om bepaalde beelden op een juiste manier te interpreteren.”

Elke buis zijn eigen ring

Naast de buizen zelf leveren rioolbuisfabrikanten ook heel wat toebehoren. “Het is dan ook belangrijk dat de klant die toebehoren afneemt bij de fabrikant. Enkel op die manier kan die instaan voor de kwaliteit van de buizen. Bij elke buis hoort een rubber ring en glijmiddel. Meestal wordt de afdichtingsring al ingestort bij het produceren van de buis, dus kan men zich hier niet meer vergissen. Het glijmiddel mag de ring niet aantasten. En daar ben je als klant enkel zeker van wanneer je het glijmiddel afneemt bij de fabrikant van de buis. Vaak staan fabrikanten ook in voor het boren van gaten in rioleringsbuizen, vooral voor huisaansluitingen. De producenten hebben daarvoor speciale boormachines ter beschikking. Het gaat dus om een totaalpakket.”

RIOOLBUIS 2.0

Als rioleringsbuizen tot 100 jaar kunnen meegaan, kunnen we ons voorstellen dat de sector niet de meest innovatieve is die er te vinden is. “De laatste nieuwe ontwikkeling waren de drainerende rioleringsbuizen die toelaten dat regenwater door de buis in de ondergrond sijpelt”, zegt Luc Lemmens.

“Vroeger konden we die produceren tot een diameter van 800 mm. Grotere diameters waren technisch zeer moeilijk. Maar dankzij innovatieve ontwikkelingen kunnen we nu ook drainerende buizen van 1.000 mm diameter maken. Daar ging heel veel research aan vooraf. Buizen in poreus beton maken, vergt immers een pak stielkennis. Eenmaal uit­gehard is er geen probleem meer, maar je moet ze in een vorm kunnen gieten die kan uit­harden.

Een andere ontwikkeling die de kwaliteit van de riolering ten goede komt, is de zogenaamde glipdichting, een rubberen dichting die mee met de buizen ingestort wordt. Maar afgezien daarvan is onze sector inderdaad minder evolutief. Het materiaal heeft immers zijn deugdelijkheid bewezen. Op het vlak van informatie en communicatie zie ik dan weer wel nog heel wat ruimte voor innovatie. We kunnen onze buizen uitrusten met tal van chips om de traceerbaarheid van bepaalde afvalstromen in kaart te brengen. Misschien is het op termijn wel mogelijk om via callcenters eventuele verstoppingen of verzakkingen op te sporen. We zijn er dus nog niet.”

Infiltratie

Echte (mode)trends zijn moeilijk waar te nemen in de sector van betonnen rioolbuizen, al heeft een goede waterhuishouding wel gezorgd voor meer aandacht voor draineerbuizen en buffertoepassingen. “De wateroverlast die de laatste jaren af en toe voorkwam, zal daar wel niet vreemd aan zijn. Opdrachtgevers willen geen schadeclaims aan hun broek en willen het regenwater zoveel als mogelijk vanuit de riolering laten infiltreren in de ondergrond. Dat kan uiteraard alleen in bepaalde gebieden. Zo zijn waterwinningsgebieden uitgesloten, maar ook de ondergrond speelt, zoals gezegd, een rol.”