“HET WISSELENDE LICHT MAAKT ONZE ARCHITECTUUR RIJK EN GEVARIEERD"

ARCHITECT NICOLAS BLONDEEL (ENPLUS ARCHITECTEN) DEELT ZIJN UITGESPROKEN VISIE

Architect Nicolas Blondeel richt zich vooral op de private markt, al verlangt hij ernaar om een publieke opdracht te realiseren. Ontwerpen zit hem in het bloed, wie zijn woningprojecten bekijkt, merkt dat er altijd wel iets spannends gebeurt door een subtiele ingreep. Een inspirerende ontmoeting.

 

EIGEN WONING ALS LABORATORIUM

Aan de Gentse Visserij nr. 200A pronkt een opvallende gevel met zwarte en witte vlakken, en met doorkijkjes waardoor het oosterlicht tevoorschijn komt. In deze rustige biotoop woont en werkt architect Nicolas Blondeel, een vijftiger met een potige bril in donker violet. Achter de kloeke montuur schuilt een mens die als architect weet wat hij wil, en op het gebied van de woningbouw zeker iets te melden heeft. “Mijn eigen woning is een laboratorium, ik heb er alles uitgeprobeerd wat er te proberen viel in de architectuur." Aan de straatkant krijgt de passant bijlange niet het vermoeden dat er zich achter de façade een hele wereld ontvouwt, een minidorpje, zo lijkt het wel.

Uitdagend terrein

Nog voor we aan tafel het gesprek starten, staan we in de brede tuin waar een bijna klassieke huisvorm zoals in het monopoliespel zich aftekent tegen de blauwe hemel. Een archetypische vorm waar zink, staal, glas en binnen oude restanten van een industrieel complex, de toon zetten.

Het woon- en werkensemble werd vanuit de brede tuin naar de smalle straatkant bedacht. De architect had af te rekenen met een moeilijk en uitdagend terrein. In de achtertuin deelt de woning een betonnen zwembad met de buurman evenwijdig aan de Achtervisserij - het pand ligt op een eiland tussen twee vaarten.

Aan de overkant wordt er ijverig gewerkt aan de renovatie van het sociale woningcomplex Hollain van Neutelings Riedijk. “Ik vind het nog altijd een goed concept. Iedereen heeft zijn eigen terrasje en tuintje", zegt architect Nicolas Blondeel, die in 1988 in Gent afstudeerde aan het Sint-Lucasinstituut.

Waarom hij architectuur is gaan studeren? Een vraag die hij al vele malen te horen kreeg, maar waarvan het antwoord nog altijd een mooi menselijk gewicht heeft. “Ik wil graag werken met mensen en voor mensen. Ook wil ik iets tastbaars, moois achterlaten …"

 

RESTLAPJES

Het ontwerpbureau Enplus Architecten richt zich voornamelijk op de particuliere woningbouw. “Beslissingen worden in dit marktsegment sneller en persoonlijker genomen. Binnen de twee jaar na het eerste contact is een woning opgeleverd. Ik leg liever om de twee jaar een ei dan om de zeven jaar een struisvogelei (lacht). Bovendien ben je op die korte termijn van een woning een stuk creatiever."

“Architectuur gaat over gevoel en details versterken het gevoel"

Net zoals zijn eigen woning en ontwerpatelier is Nicolas Blondeel gespecialiseerd in transformaties van 'restlapjes' of complexe percelen. Aan de klassieke Vlaamse kavelmodus heeft hij een broertje dood. “Ik houd niet zo van hekken en grenzen. Als ik een volume creëer, creëer ik bij voorkeur eerst de 'restruimtes' als buitenkamers, een stukje restruimte waar ook de buurt van kan profiteren.

Vandaag buigt het bureau zich vooral over nieuwbouwprojecten, liefst 70% van het totale ontwerpaandeel. De overige 30% betreft verbouwingen. “De nieuwbouw zit vandaag erg in de lift", constateert de architect. Hoe hij aan zijn opdrachtgevers komt? “Vooral door te netwerken, en natuurlijk ook via internet. Zo bouwde ik eens voor twee broers die het eerst niet van elkaar wisten", vertelt hij een kleine anekdote.

 

KATHEDRALEN

Wat betekent architectuur voor de architect?

“Een goede oriëntatie op het licht is heel belangrijk," zegt Blondeel, “dat maakt onze Vlaamse architectuur erg gevarieerd in vergelijking met landen waar het licht - doorgaans in de warmere gebieden - veel standvastiger is. Dat vergt een stuk extra creativiteit. Kijk naar de mooiste kathedralen, daarin speelt licht altijd een rol van betekenis. Architectuur gaat over gevoel en details versterken het gevoel. Neem nu de wijze waarop je een raam kan plaatsen. Ramen kan je doen leven door ze meer inwaarts of buitenwaarts te situeren, of je kan zelfs gaan zitten in het kader. Die extra plek maakt een wereld van verschil in de beleving van de ruimte."

 

RAUMPLAN

En dan is er nog het plekgevoel waar architect Nicolas Blondeel met verve over uitweidt. De ene ruimte is de andere niet, de architect varieert vormen en volumes. Zijn woning- en atelierconcept bezit een boeiende structuur en is gelardeerd met aangename niveauverschillen en tussenruimtes, een syntaxis die de naam van Adolf Loos in het geheugen roept.

Exterieur en interieur hebben volgens Loos volstrekt andere architectonische functies. Blondeel ziet het enigszins anders: “Wij ontwerpen eerst de buitenruimtes als buitenkamers, die op hun eigen schaal een plekgevoel krijgen, waarbij de ene plek in de tuin een andere openheid of geslotenheid oproept dan de andere …" Het interieur speelt telkens in symbiose met de respectievelijke buitenplek, waardoor elk ruimtelijk gevoel stijgt. Het exterieur functioneert heel letterlijk als een groot scherm dat de privacy afschermt en veeleer een stedenbouwkundige zaak is. Het interieur ontvouwt zich voor de bewoners als een zorgvuldig geënsceneerde aaneenschakeling van ruimten met volstrekt verschillende karakters.

“De indeling van ruimtes binnen het gebouw is in deze visie afhankelijk van het volume van de constructie. Het is voor mij net andersom … Je maakt plekgevoelens waardoor er automatisch een volumespel ontstaat, ook aan de buitenzijde … we moeten dan zelden gevels nog ontwerpen."

 

OBSESSIE VAN MANAGEMENT

Architecten zijn ontwerpers, al wordt dat vakspecifieke steeds meer overrompeld door de recentere must. “Ik stel vast dat we richting zakenmodel worden geduwd. Is dat een goede zaak? In elk geval kloppen architecten te veel overuren en ligt de schuld zogezegd bij hen zelf, maar we mogen niet vergeten dat opdrachtgevers veel meer eisen dan vroeger. Wij gebruiken uurregistratiemethodes die het rendement zichtbaar maken en waaruit blijkt dat het beter is om sommige klanten niet te bedienen, bijvoorbeeld projecten onder de 100.000 euro. Hier wordt werken in regie meestal een dure oplossing voor de klant. Al maak ik toch de bedenking dat een architect ook een sociale opdracht heeft. Ook lage budgetten hebben recht op maximaal mooie woonomgeving en architectuur."

De opdracht van architecten wordt almaar complexer. Er is niet alleen de loodzware verantwoordelijkheid, daarnaast zijn er de snel veranderende normeringen.

“Ik constateer ondertussen dat de normen niet altijd congruent zijn en elkaar regelmatig tegenspreken. Ik denk dan bijvoorbeeld aan isoleren. De bedoeling is dat er luchtdicht wordt gebouwd, maar in sommige gevallen moet je dan toch ventileren, bijvoorbeeld voor een gashaard. Regenwater hergebruiken is natuurlijk oké, maar tegelijkertijd verplichten om een groendak aan te leggen wringt. Ik zie dat niet per se als negatief, eerder als een mee te nemen uitdaging."

"Toch zitten we in zo'n snelle evolutie dat we niet alles kunnen volgen. Het positieve slaat bij mij soms om in moedeloosheid. Een woning met E-peil 60 was drie jaar geleden een prestatie en wordt vandaag uitgelachen (we bouwen nog uitsluitend BEN-woningen), neem daar nog het moeilijke werkrendement bij, dan is het echt te veel aan het worden."

Illusie

Een ander zeer recent fenomeen is het snel stijgende loon van de medewerkers. Nicolas Blondeel: “Medewerkers worden duurder, niet dat ze zoveel verdienen, alleen moet het geld aan het einde van de maand er wel liggen. Ik merk ondertussen dat de jonge generatie van architecten het vaak niet uithoudt en de overstap maakt naar beter betaalde sectoren en ermee stopt. Waar ik voor sta, wil ik echt goed doen en als mij dat niet meer lukt, dan stop ik er liever mee dan minder intense projecten maken in een weliswaar rendabeler kantoor. Vergeet niet dat de lat in Vlaanderen zeer hoog ligt, architecten leveren zeer hoge kwaliteit en zoals eerder aangehaald, is de Vlaamse bouwheer veeleisend."