Bamboe als alternatief voor houten constructies
veelzijdige grassoort, ideaal voor dragende constructies
Bamboe is een veelzijdige grassoort. De teelt ervan is het instrument bij uitstek om hellingserosie te vermijden of om een vervuilde bodem mee te saneren. Bovenal blijkt bamboe een ideale vervanger te zijn voor hout, en zelfs staal, als dragend constructiemateriaal. In ons land zijn er nauwelijks aannemers en schrijnwerkers die ermee aan de slag gaan. Toch biedt bamboe heel wat voordelen.
Sterk als staal
De sterkte van bamboe wordt nog vaak onderschat. Het natuurlijke product kan voor bijna alles gebruikt worden, maar het wordt vooral gepromoot als een lastdragende constructie. Hout- of staalconstructies zouden kunnen worden vervangen door bamboe, dat tonen ook de cijfers.
Als je zowel hout, staal als bamboe test in een labo zijn de resultaten verbluffend. De treksterkte van hout bedraagt 30 N/mm², die van staal is 270 N/mm² terwijl bamboe aan een mooie 216 N/mm² komt.
Deze cijfers zijn afhankelijk van het soort staal, hout of bamboe, want er werden reeds verschillende resultaten in testen bekomen, maar bovenstaande cijfers geven wel een goede verhouding weer tussen de verschillende bouwmaterialen.
Het gebruik van bamboe komt wel meer overeen met het gebruik van hout. Naast het feit dat bamboe sterker is dan hout en er zo dus grote(re) overspanningen kunnen gemaakt worden, is het even gebruiksvriendelijk als hout.
Behandel het goed
Bamboe vereist een specifieke behandeling alvorens het gebruikt kan worden. Die behandeling is zeer belangrijk, anders heeft de bamboestengel een korte levensduur.
De sterkte van bamboe wordt nog vaak onderschat. Het natuurlijke product kan voor bijna alles gebruikt worden
Het product dat gebruikt wordt om de bamboe te behandelen, is Borax. Dat is een soort die bio-afbreekbaar is en brandwerend werkt. Na het kappen wordt de bamboe in een bad met zoutoplossing gedompeld waar het gedurende drie dagen in zal blijven. Door die termijn kan het product ook in de knopen van de stam dringen. Nadat de stam uit het bad wordt gehaald, staat er een drie maand durende droging te wachten.
Niet bestand tegen vocht
Ondanks dat bamboe een zeer sterk materiaal is, worden de bamboestengels makkelijk aangetast door vocht. Om die reden dienen enige voorzorgsmaatregelen genomen te worden bij buitentoepassingen. Indien bamboe in een buitenconstructie wordt gebruikt, is bijvoorbeeld het aangeraden de stam 15 cm van de grond te plaatsen.
Is dat wel duurzaam, bamboe?
De eerste vraag die rijst wanneer het over bamboe gaat is vaak: ‘Is bamboe wel duurzaam, want dat komt toch uit verre landen?’
Het antwoord daarop is simpel. Het hele transport dat bamboe aflegt, is veel minder duurzaambelastend dan het lijkt. Voor houtconstructies wordt immers ook zelden binnenlands hout gebruikt. Dat hout komt van noordelijke landen, Scandinavië of Canada. Dat heeft dus ook reeds een hele weg afgelegd alvorens het in België wordt gebruikt.
zeetransport
Voorgaand principe is met bamboe eigenlijk hetzelfde. Het enige verschil is dat bamboe van uit het Zuiden en Oosten wordt geïmporteerd, uit landen als Colombia, China en Brazilië. Daarnaast verloopt dat transport over zee, terwijl hout voor een groot deel met landtransport wordt vervoerd. Dat zeetransport heeft veel minder impact dan landtransport.
Na gebruik kan bamboe nog gerecycleerd worden tot plaatmateriaal
Ten slotte kan bamboe op vervuilde bodem geplant worden. Waar bomen moeten gekapt worden, kan bamboe groeien. Het duurt ook minder lang dan bomen om bamboe te laten groeien. Binnen de vier jaar is er al een nieuwe volgroeide stengel.
CO2-neutraal
Doordat bamboe erg snel groeit, neemt het veel CO2 op en produceert deze plant veel zuurstof. Bijvoorbeeld de Moso-bamboe, deze neemt meer CO2 op dan tijdens het productieproces uitgestoten wordt. Dit maakt bamboeproducten CO2-neutraal.
Na gebruik van bamboe kan het bovendien nog gerecycleerd worden tot plaatmateriaal. Als het materiaal echt op is, kan bamboe ook nog gebruikt worden om bio-energie op te wekken, wat weer scheelt in fossiele brandstoffen.
Rolls-Royce van de bamboe-architectuur
Het totaal aantal bamboesoorten staat momenteel op een 3.500-tal. Wereldwijd zijn daar maar twee tot drie soorten van die voor commerciële doeleinden worden gebruikt.
Uit Azië, waar heel veel bamboe geproduceerd wordt voor constructies, komt de Moso (phyllostachys edulis). Deze bamboesoort is vrij goed en stevig, maar de Rolls-Royce onder de bamboe komt uit Latijns-Amerikaanse hoek. Dat is de Guadua (Guadua angustifolia). Deze soort is kaarsrecht met een dikke rand.
Ten slotte is er ook nog de reuzebamboe (dendrocolomus giganteus). Deze soort kan tot 35 meter hoog worden en een diameter van 20 à 25 centimeter behalen.
zwarte bamboe
Voor commerciële doeleinden zijn dit de soorten die het vaakst gebruikt worden maar er zijn dus veel andere, verschillende soorten bamboe. Zo is er in Azië nog de zwarte bamboe. Een heel mooie, pikzwarte bamboe met uitstekende, constructieve eigenschappen en een poreuze buitenlaag die lakken, oliën en/of schilderen vergemakkelijkt.
Certificering
Europa zit in een pioniersfase, waarbij bamboe nog een vrij nieuw gegeven is. Daardoor bestaat er geen certificering voor. Er bestaat wel een ISO-code, maar die gaat meer over het testen van bamboe. Wanneer een officiële constructie gemaakt wordt met bamboe, kunnen er met die ISO-code testen uitgevoerd worden waardoor dat lot bamboe dan ISO-gecertificeerd is en mag gebruikt worden.
Brandbaarheid
Er zijn al heel wat testen op verschillende soorten bamboe uitgevoerd. Velen daarvan werden op het vlak van brandwerendheid veilig bevonden. Al heb je natuurlijk wel verschillende klassen.
Europa zit in een pioniersfase, waarbij bamboe nog een vrij nieuw gegeven is. Daardoor bestaat er geen certificering voor
Zonder enige bescherming of behandeling kan bamboe een D-score halen. Met die behandeling en bescherming haalt bamboe gemakkelijk een C-score, en zou een B ook mogelijk zijn. Welke bamboe je voor welke constructie wil gebruiken, hangt ook deels af van die score. Wanneer bamboe in een publiek gebouw wordt gebruikt, zal gevraagd worden een C-score te behalen. Indien er bij de bouw van een privéwoning bamboe komt kijken, volstaat een D-score.
Bamboe is ook meer brandvertragend dan hout. Bij een brand zal het materiaal eerst verkolen alvorens het zijn constructieve eigenschappen opgeeft. Deze tijdspanne is in vergelijking met hout drie keer langer, waardoor aanwezige bewoners de kans krijgen om het gebouw veilig te verlaten.
Buigzaamheid
De eigenschappen van bamboe verlenen zich ertoe om zeer lastdragende constructies te kunnen bouwen. Dat is enkel indien de stam in zijn originele vorm gebruikt wordt.
Van zodra de balk wordt gebogen, zal het een stuk van zijn draagkracht verliezen. Het wordt afgeraden om bamboestengels die van nature gebogen zijn, te gebruiken. Rechte kolommen bamboe kunnen ook gebogen worden, bijvoorbeeld door verbranding van de vezels.
Een andere mogelijkheid om bamboe te buigen is door kleine sneetjes aan de brengen in de stam, maar daardoor zal de stam nog meer verzwakt worden waardoor het gebruik ervan in lastdragende constructies dan helemaal af te raden is.
Verbindingen
Bamboestengels zijn makkelijk met elkaar te verbinden door middel van eenvoudige koppelstukken (bout en moer). Die koppelstukken kunnen ook voor een circulair systeem zorgen. Dankzij deze koppeling is het mogelijk om de stukken uit elkaar te halen in geval van demontage. Daarna kunnen deze onderdelen opnieuw ingezet worden bij de opbouw van een andere constructie.
Iets anders dan grote constructies
Bamboe wordt dus hoofdzakelijk voor dragende constructies gebruikt, maar het kan echter ook voor andere doeleinden ingezet worden. Zo wordt het materiaal soms ook gebruikt bij de bouw van een badkamerinrichting, als wandbekleding of decoratie. Het gebruik van bamboe zorgt in die gevallen meteen voor een unieke sfeer.
Natuurlijke uitstraling
Bamboe is ten slotte ook een uitstekend alternatief voor hardhout. Het heeft dezelfde uitstraling en is ook te verkrijgen in alle soorten en maten.
Bovendien is bamboe stabieler dan hardhout, zeker als het thermisch gemodificeerd is. Hierdoor kunnen vlonderplanken en gevelbekleding met weinig tussenruimte gemonteerd worden. Bamboeplanken hebben over het algemeen een warme bruine kleur, die een prachtige vergrijzing kent.
Met medewerking van Bamboe België en CRU! architecten
