Woningisolatie gebeurt steeds vaker met ETICS

Alles over de voor- en nadelen en het juiste onderhoud van het buitengevelisolatiesysteem

Een ETICS-systeem, ook wel buitengevelisolatiesysteem genoemd, is een duurzame en ruimte-efficiënte oplossing voor het verbeteren van de energieprestaties van een gebouw. Het grote isolatiepotentieel in België biedt fabrikanten van deze toepassing de mogelijkheid om de huidige groei nog even door te zetten. Met de juiste aandacht en het juiste onderhoud bereikt een ETICS-systeem gemakkelijk een levensduur van 25 tot 50 jaar, of zelfs nog meer. Hoe krijg je dit voor elkaar?

Opkomst ETICS-systeem geen toeval

Bij het isoleren van de woning zijn de gevels een belangrijk aandachtspunt. Daarvoor zijn verschillende mogelijkheden, zoals een geventileerde spouwmuur of een glazen- of gordijngevelsysteem. Een andere isolatietoepassing die steeds vaker wordt gekozen, is het ETICS-systeem. Dit systeem wordt tegen de buitenschil van een gebouw geplaatst om de energieprestaties te verbeteren en is geschikt voor renovatie- én nieuwbouw.

Al in de jaren 50 en 60 van de vorige eeuw kwam ETICS (External Thermal Insulation Composite System) op in landen zoals Duitsland en Oostenrijk. Ook in België is het ETICS-systeem al decennialang op de markt, maar nu lijkt de verkoop meer en meer los te komen met een jaarlijkse verkoopgroei van 5 tot 10 procent. Deze stijging is geen toeval. Door de roep om verduurzaming en de afbouw van fossiele brandstoffen is er de laatste jaren in het algemeen veel meer aandacht voor het belang van isoleren. ETICS past uitstekend binnen dit plaatje.

Woningisolatie is dringend nodig

Bovendien valt in België op het vlak van isoleren nog veel winst te behalen. Als het buiten 0 graden Celsius is, verliest een woning met een binnentemperatuur van 20 graden na vijf uur gemiddeld 2,9 graden Celsius. Dat blijkt uit onderzoek van thermostaatbedrijf Tado, dat begin 2020 tachtigduizend woningen in elf Europese landen onder de loep nam.

Alleen woningen in het Verenigd Koninkrijk zijn doorgaans minder geïsoleerd dan die in België, met een gemiddeld temperatuurverlies na vijf uur van 3 graden Celsius. Het gemiddelde temperatuurverlies over alle onderzochte landen is 1,8 graden Celsius.

Hoewel dit onderzoek enkele jaren oud is, bestaat er geen twijfel over het feit dat er in België nog veel isolatiepotentieel is. Zeker in combinatie met de renovatieverplichting, die huiseigenaren bij de aankoop van hun woning oplegt om het energielabel op termijn op te krikken, lijkt het ETICS-systeem voorlopig de wind in de zeilen te hebben.

Ook in België is het ETICS-systeem al decennialang op de markt, maar nu lijkt de verkoop meer en meer los te komen met een jaarlijkse verkoopgroei van 5 tot 10 procent

Xthermo

Zeven ETICS-fabrikanten of systeemaanbieders, die in België samen ongeveer 60% van de markt voor hun rekening nemen, zijn aangesloten bij Xthermo, de Belgische federatie van fabrikanten van buitengevelisolatiesystemen. Xthermo-voorzitter Raf De Haes legt uit welke zaken van belang zijn bij de aanschaf van een ETICS-systeem.

Hoe is het ETICS-systeem opgebouwd?

"Kort samengevat bestaat een ETICS-systeem uit een combinatie van verschillende componenten. Een isolatielaag in de vorm van plaatmateriaal dat men met lijm of een kleefmortel aan een ondergrond – doorgaans een metselwerk – vastmaakt. Daar komt een wapeningsmortel op, met daarin een wapeningsweefsel, eventueel in combinatie met pluggen."

"En daar komt vervolgens een afwerklaag bovenop. Dat kan een sierpleister zijn. Men krijgt zo een strak geheel zonder uitzettingsvoegen. De sierpleisters zijn te verkrijgen in diverse kleuren en structuren, zoals een korrelige of vlakke afwerking. Andere decoratieve afwerkingen zijn ook mogelijk, bijvoorbeeld een baksteenstrip. Vandaag maakt men ook meer gebruik van harde bekleding, zoals betegeling. Afhankelijk van de ondergrond en de wensen van de eindklant kan er een verflaag bovenop komen, maar die is optioneel."

Voor welke type gebouwen is het buitengevelisolatiesysteem geschikt?

"Het ETICS-systeem kan gebruikt worden bij nieuwbouw en renovatie, bij klassieke residentiële woningen en appartementen, maar ook bij kantoorgebouwen en zelfs zeer hoge flatgebouwen. Alles is mogelijk."

Waarom zou je kiezen voor ETICS?

"In het algemeen zijn er bij gevelisolatie verschillende mogelijkheden. Men kan de muren langs de binnenkant isoleren. Dat is soms de enige mogelijkheid, bijvoorbeeld bij historische panden waarvan de buitengevel niet mag veranderen. Het nadeel van deze optie is het risico op diverse koudebruggen, omdat de verdiepingsvoegplaten het isolatiemateriaal aan de binnenzijde isoleren. Dit kan zorgen voor warmteverlies en condens."

"Een andere, klassieke, isolatietechniek is het opvullen van de spouwmuren met isolatiemateriaal. Echter volstaat de dikte van de spouwmuren in België vaak niet om echt performant geïsoleerde gevels te creëren."

"Dan blijft het isoleren langs de buitenkant over. Aan het paneel van dit ETICS-systeem, dat eigenlijk als een schil aan de complete gevel gekleefd wordt, zitten geen koudebruggen van metalen profielen of houten latten. De efficiëntie hangt af van de dikte die men toepast. Een bijkomend voordeel van het buitengevelisolatiesysteem is dat er geen centimeter woonoppervlak verloren gaat."

"Bij sommigen leeft het beeld dat ETICS relatief duur is, maar dit is volgens mij een misverstand. Gezien de evolutie van de kosten van bouwmaterialen in het algemeen, zeker vergeleken met de standaard baksteen, is ETICS niet duurder dan de klassieke geventileerde gevel met metselwerk. Zeker en vast niet."

Wegen de kosten van ETICS ook op tegen de baten bij een woning met maar één of twee gevels, zoals een rijwoning?

"In het geval van een rijwoning wordt idealiter de hele straat of het hele blok aangepakt, maar een ETICS-systeem kan ook op een individuele woning toegepast worden. Het aantal gevels is niet zozeer van belang. Als het gaat om renoveren op het gebied van energie-efficiëntie moet men het totaalpakket bekijken - ook naar bijvoorbeeld de dakconstructie en de ramen. Goed, de gevel is de zwaarst wegende factor, en alle beetjes helpen, maar het is onzinnig om slechts één gevelzijde van een gebouw te isoleren zonder iets aan het dak te doen. Men kan altijd in fases werken, maar je moet naar het hele plaatje kijken."

Het ETICS-systeem kan 25 tot 50 jaar mee, of zelfs nog langer. Hoe bereik je een lange levensduur?

"Het is belangrijk om eventuele schade te herstellen. ETICS is een verhaal van regendichte aansluitingen op allerlei verschillende bouwonderdelen, zoals dakranden en raamkaders. Bij onzorgvuldig uitgevoerde aansluitingsdetails is er een risico op vochtinfiltraties. Als deze ontstaan, is het van belang dat men de schade tijdig vaststelt en snel ingrijpt."

"Voor de levensduur is vervuiling niet zo problematisch, maar het is natuurlijk wel goed om de gevel regelmatig te reinigen. Hoe vaak is echt individueel bepaald. In een sterk vervuilde omgeving in een stad kan reinigen om de vier à vijf jaar nodig zijn. Het reinigen kan gaan van eenvoudig afspuiten met de waterslang tot het aanbrengen van schimmeldodende schoonmaakbacteriën. De schoonmaak hangt af van hoe ernstig de gevel onderhevig is aan vervuiling en hoeveel belang de bouwheer hecht aan de zuiverheid van die gevel."

"Het gebeurt nu ook dat op relatief oude ETICS-systemen gewoon een nieuwe laag wordt aangebracht. Vroeger dacht men in isolatiediktes van slechts 5,6 of 7 centimeter, maar dat is nu een beetje achterhaald. In plaats van afbreken, wordt het isolatiemateriaal juist verdubbeld met een extra ETICS-systeem."

Zijn er bij de installatie bepaalde risico’s op fouten die de levensduur kunnen verkorten?

"Een vakkundige uitvoering is doorslaggevend voor de levensduur van het systeem. Er is een hele serie aan details die correct uitgevoerd moeten worden om zeker te zijn dat dit inderdaad een duurzaam systeem is. Denk aan het correct aankleven, de juiste diktes van de wapeningsmortel, de positie van de wapeningsnetten, de plaatsing van de dichtingsbanden, een correcte plint en vensterbank uitvoeren…"

"Al deze zaken staan zeer uitvoerig uitgeschreven in technische documenten van fabrikanten en brochures van Xthermo. Daarom raad ik aan om beroep te doen op een vakman, en niet als particulier of doe-het-zelver aan de slag te gaan."

Aan welke kwaliteitsvereisten moeten de materialen voldoen?

"De visie van Xthermo is dat materialen van één fabrikant gebruikt moeten worden, in plaats van het combineren van verschillende onderdelen van fabrikanten. De kits, de samenstelling van verschillende componenten, zijn uitvoerig getest en gecontroleerd binnen de meest extreme weersomstandigheden. Externe instituten voeren simulaties uit om te bewijzen dat het systeem langdurig bestand is tegen de inwerking van vocht en vorst."

"Fabrikanten die aangesloten zijn bij Xthermo beschikken over het fameuze ATG-certificaat, dat aantoont dat het systeem heel performant en duurzaam is. Als men gaat producthoppen, is de kwaliteit niet gegarandeerd en neemt niemand de verantwoordelijkheid over het gedrag van het hele systeem. Overigens is certificering niet verplicht om actief te zijn op de markt, maar in de praktijk hechten opdrachtgevers en bouwheren wel veel waarde aan kwaliteitscertificatie. Dat geldt ook voor tal van andere bouwsystemen en technieken."

Gebruik materialen van één fabrikant. Als men gaat producthoppen, is de kwaliteit niet gegarandeerd en neemt niemand de verantwoordelijkheid over het gedrag van het hele systeem

"Er zijn tal van isolatiematerialen die geschikt kunnen zijn voor ETICS. In België kiest men vaak voor EPS, geëxpandeerd polystyreen, omdat dit energetisch performant en financieel interessant is. EPS bevat een uitstekende lambda-waarde. Daarnaast kiest men relatief vaak voor rotswol als isolatiemateriaal, vooral vanwege de akoestische eisen. Ook zijn er die kiezen voor superisolerende materialen, zoals polyurethaan, of de meer duurzame houtvezelmaterialen."

Wil je meer weten over ETICS? Ga naar de website www.xthermo.be, de Belgische federatie van fabrikanten van buitengevelisolatiesystemen. Raadpleeg de diverse technische documenten of schrijf je in voor de nieuwsbrief.