Waarom ETICS als gevelisolatiesysteem zo sterk gewapend is voor de toekomst

Uiterst performant en met behoud van elke centimeter woonoppervlakte

Als gevelisolatiesysteem bestaat ETICS al geruime tijd. Zijn bijzonder sterke trackrecord ten spijt en ondanks enkele duidelijke troeven kiest de Belg traditioneel al te vaak voor de dubbele spouwmuur. Maar daar zou in de nabije toekomst wel eens verandering in kunnen komen. Duurzaamheid en energie-efficiëntie zijn vandaag namelijk meer dan ooit top of mind bij elk bouwproject. En op dat vlak scoort ETICS gewoon beter. Tegelijk wordt de woonoppervlakte van de huizen in België steeds kleiner. Met een isolerende buitenschil verlies je niets aan woonoppervlak. Met andere woorden, de huidige trends spelen ETICS volop in de kaart.

Groot potentieel

Het belang van energie-efficiëntie neemt hand over hand toe. Net zoals elk ander gevelisolatiesysteem profiteert ETICS, dat staat voor External Thermal Insulation Composite System, daarvan om te groeien. Ieder jaar met zo’n 5 à 10%. En het ziet er niet naar uit dat die trend binnenkort zal keren. Want wat de isolatiegraad betreft heeft de Belgische woningmarkt nog een achterstand in te halen: van het totale aantal woningen en appartementen (4.813.090) dateert ruim 54% van voor 1960.

Veel van die gebouwen bestaan uit niet-geïsoleerde muren en gevels. Wetende dat meer dan 30% van het warmteverlies plaatsvindt via de gevel, resulteert dat in een besparingspotentieel van vele duizenden euro’s. We focussen nu even op de renovatiemarkt omdat de meerwaarde van ETICS er daar vingerdik op ligt, maar uiteraard is het gevelisolatiesysteem ook perfect toepasbaar in nieuwbouwprojecten.

Opbouw systeem

Als gevelisolatiesysteem bestaat ETICS uit een combinatie van verschillende systeemcomponenten: een isolatielaag in de vorm van plaatmateriaal dat met lijm of een kleefmortel aan een ondergrond wordt vastgemaakt, een wapeningsmortel met daarin een wapeningsweefsel en een afwerklaag. Een sierpleister. Afhankelijk van de ondergrond en de wensen van de eindklant kan er een verflaag bovenop komen, maar die is optioneel. Alvorens we de verschillende basiscomponenten wat meer in detail zullen bespreken, willen we toch eerst het belang van het systeem als geheel onderstrepen.

De fabrikant levert de volledige kit aan, inclusief de bijbehorende accessoires voor alle detailleringen. Het is trouwens verboden om het systeem uit elkaar te halen door componenten van verschillende fabrikanten te mengen. De Europese bouwwetgeving schrijft immers voor dat ETICS-systemen verplicht als ‘kit’ moeten worden beschouwd. De werking wordt uitvoerig getest en zowel het Europese ETA als het Belgische ATG-attest bevestigen de goede werking ervan. De leden van Xthermo, de Belgische federatie van fabrikanten van systemen voor buitengevelisolatie, bieden systemen aan met deze goedkeuringen.

De lijm of kleefmortel

Om te beginnen moet het isolatiemateriaal uiteraard tegen een gevel komen. Daarvoor heb je lijm of kleefmortel nodig. Afhankelijk van de fabrikant zijn er diverse samenstellingen mogelijk:

• een mineraal en/of organisch bindmiddel in poedervorm waar water of een andere vloeistof (verdunde harsen) aan toegevoegd moet worden;
• een kant-en-klare pasta;
• een pasta die vraagt om een extra additief als bindmiddel en vulstof (bv. cement);
• PU-schuim.

Het isolatiemateriaal

Net zoals de kleefmortel heb je ook voor de isolatieplaten de keuze uit verschillende materialen en randafwerkingen (stomp, tand en groef, sponning). EPS isoleert zeer goed en is financieel interessant, wat maakt dat geëxpandeerd polystyreen in België veruit het vaakst wordt toegepast. Maar dat neemt niet weg dat sommige opdrachtgevers omwille van het milieu toch opteren voor hergroeibare materialen zoals platen op basis van houtvezels, ook al hebben die van nature misschien een wat lagere isolatiewaarde. Nog anderen gaan voor innovatieve, superisolerende materialen zoals polyurethaan of fenolharsplaten en nemen daar de meerskost bij. En bij verhoogde akoestische eisen is rotswol natuurlijk een uitstekende kandidaat.

Eventuele mechanische bevestigingsmiddelen

Soms zijn extra mechanische bevestigingsmiddelen zoals schotelpluggen nodig om de verankering van de isolatie aan de ondergrond te verzekeren. Dat is het geval wanneer de ondergrond onvoldoende draagkracht heeft. De pluggen, meestal gemaakt van kunststof, mag je pas na uitharding van de kleefmortel gelijk met de voorkant van de isolatieplaten inslaan of schroeven, rekening houdend met de voorschriften van de leverancier.

De wapeningslaag met weefsel

Als het isolatiemateriaal aan de gevel is verankerd, wordt over het gehele oppervlak een grondlaag van wapeningsmortel gesmeerd op basis van een mineraal of organisch bindmiddel. Minstens even belangrijk is het wapeningsnet dat je in die grondlaag moet inwerken. De functie daarvan is tweeledig: enerzijds zorgt het wapeningsweefsel voor de mechanische sterkte, anderzijds verdeelt het de thermische spanningen over de grondlaag. In de meeste gevallen wordt voor het weefsel een soepel synthetisch open weefsel met fijne mazen gebruikt. Welk materiaal je ook kiest, het moet sowieso alkalibestendig zijn.

De tussenlaag

Een kwartsgevulde hechtingsprimer aanbrengen die eventueel gepigmenteerd wordt, is nodig wanneer een minerale wapeningslaag gebruikt is.

De afwerklaag

Tot slot, ter bescherming maar evenzeer voor de aanblik, breng je de afwerklaag aan. Doorgaans een acrylaatdispersie, siliconenhars, silicaat of mineraal gebonden pleister die ofwel droog wordt voorgemengd ofwel gebruiksklaar in pasta wordt geleverd. Aangezien deze laag zorgt voor het uiteindelijke uitzicht, heeft de opdrachtgever de keuze tussen diverse esthetische afwerkingen, zowel op het vlak van kleuren als structuren (vlak, glad, gestructureerd …). Een recente trend in dit verband is de opkomst van steenstrippen die het uitzicht van bakstenen nabootsen.

Met het oog op onderhoud, kan je eventueel nog een verflaag aanbrengen, gewoonlijk op dezelfde basis als de afwerklaag. De met verf gevulde poriën vullen zich dan minder makkelijk met vuildeeltjes. Bij donker en intensief gekleurde sierpleisters raden we sowieso aan om te overschilderen. Dat creëert niet alleen een uniform uitzicht, de kleurstabiliteit verbetert er ook door.

Voordelen van ETICS

Wat zijn de voordelen van ETICS ten opzichte van de gangbare alternatieven? Je zou het systeem kunnen beschrijven als een schil rond een gebouw. Technisch heb je dan een streepje voor. In tegenstelling tot isolatiemethoden die vertrekken langs de binnenzijde, heeft ETICS geen last van mogelijke koudebruggen, bijvoorbeeld ter hoogte van de vloerplaat in de gevel of van de aansluiting met de dakconstructie. Mooi ingepakt en vrijwel zonder doorboringen schakel je op die manier al één belangrijke bron van energieverlies uit. Bovendien betekent isoleren aan de binnenkant automatisch een verlies van ruimte.

De afwezigheid van enige vorm van geventileerde spouw bij ETICS zorgt ervoor dat er daarbovenop nog eens 2 tot 5 cm vrijkomt voor isolatiemateriaal, terwijl het geheel toch dunner blijft dan concurrerende technieken. Die dunheid in combinatie met de sterke performantie gespreid over een heel lange periode, vormt de kracht van het systeem. Als je het isolerende vermogen afzet tegen bijvoorbeeld het inblazen van rotswol of EPS-korrels in de spouw, dan komt ETICS veel beter uit die vergelijking omdat het niet in dikte begrensd is. Integendeel, je zou theoretisch zo dik kunnen gaan als je wil. Interessant in deze is het Rooilijndecreet dat zegt dat de gevel bij renovatie de rooilijn onder bepaalde voorwaarden mag overschrijden.

Praktische aandachtspunten

Niet elke gevel kan zomaar worden voorzien van een isolatiesysteem. In bepaalde gevallen dringen voorafgaande werken zich op, soms zelfs vrij ingrijpende. Want geen enkel gevelisolatiesysteem is in staat om bijvoorbeeld scheve muren recht te maken of grote oneffenheden te verdoezelen.

Uiteraard verschillen de exacte punten van controle naargelang de ondergrond, maar algemeen kunnen we stellen dat de ondergrond vrij vlak, droog en voldoende draagkrachtig moet zijn. Kortom, een voorafgaande inspectieronde en heldere communicatie met de opdrachtgever kunnen je veel ellende besparen omdat je verkeerde verwachtingen in de kiem smoort.

Daarnaast zullen de voordelen van ETICS pas ten volle tot uiting komen als je alle onderdelen waaruit het systeem bestaat, correct aanbrengt. De plaatsing van het gevelisolatiesysteem vergt van de façadier nogal wat knowhow en is in die zin specialistenwerk. De fabrikanten zijn zich ervan bewust dat ETICS, misschien meer dan andere systemen, gevoelig is voor aandachtspunten.

Daarom stellen de leden van Xthermo gedetailleerde technische richtlijnen ter beschikking die je best nauwgezet opvolgt en investeren ze nadrukkelijk in scholing. Ze zijn bovendien bereid uitvoerders met raad en daad bij te staan, ook op de werf. Maak daarvan gebruik. Met die opmerking in de kantlijn willen we je in dit artikel nog drie algemene tips meegeven die we hebben gedestilleerd uit hun brochure.

1. Juiste kleeftechniek

Een correcte verlijming staat of valt met een gesloten randverlijming en een aantal noppen of stroken verdeeld in het midden van de isolatieplaat. Je moet minimaal 40% contactoppervlak maken met de ondergrond (randstroken van 6 - 7 cm breed in aangedrukte toestand). Zonder randverlijming laat je luchtbeweging achter de isolatieplaat toe.

2. Correcte plaatsing afdichtbanden

Detaillering is cruciaal. Afdichtbanden garanderen de waterdichte aansluiting van het ETICS met andere constructie-elementen en verhinderen infiltraties achter de pleisterlagen en isolatielaag. Je plaatst ze goed gecomprimeerd en doorlopend zonder onderbrekingen tussen de isolatie en elk element in de gevel, zoals raamdorpels, plint, dakrand, doorvoeren, kabels ... De voegbreedte moet binnen het inzetbereik van de afdichtband vallen.

Het is belangrijk om aansluitingen aan andere bouwdelen, zoals bijvoorbeeld ramen, blijvend waterdicht te houden opdat er geen waterinfiltratie kan plaatsvinden. Bovendien dienen er druiplijsten te worden voorzien met voldoende oversteek om tegen te gaan dat regenwater geconcentreerd over de gevel afloopt en zo vervuiling veroorzaakt.

Er zijn ook constructie-elementen op de markt, zoals raamdorpelsystemen, die speciaal ontwikkeld zijn voor ETICS-toepassingen, en eventuele thermische uitzettingen opvangen om te allen tijde slagregendichtheid te garanderen.

3. Nauwkeurig afsnijden wapeningsweefsel

Je hoort het weefsel af te snijden na de inbedding in de wapeningsmortel, gelijk met de onderzijde van het sokkelprofiel. Doe dat met de nodige precisie want te kort afgesneden weefsels kunnen leiden tot scheurvorming in de bovenhoeken van gevelopeningen en/of ter hoogte van de uiteinden van de profielen.

Toekomst

We eindigen met een korte blik op de toekomst. Wat heeft die in petto? ETICS-systemen dragen al meer dan hun steentje bij in de reductie van energieverliezen en de CO₂-emmissies die daarbij komen kijken. Maar op he vlak van circulariteit is er nog een weg af te leggen. Daar zijn de fabrikanten mee bezig. Interessant in dit verband is wel dat men de oude ETICS-systemen uit de jaren 60 en 70 kan opdubbelen door er een nieuwe laag aan toe te voegen, zodat de dikte van de isolatie opnieuw voldoet aan de huidige vereisten. Op zich is dat al een gedeeltelijk antwoord op de vraag naar circulariteit.

Wil je meer weten over ETICS? Ga naar de website www.xthermo.be, de Belgische federatie van fabrikanten van buitengevelisolatiesystemen. Raadpleeg de diverse technische documenten of schrijf je in voor de nieuwsbrief.