Help! Mijn bouwmachine is gestolen

Track & trace-technologie om uw machines na diefstal weer op te sporen

Het bouwverlof ligt achter de rug. Een periode van deugddoende rust voor u en uw medewerkers. Hopelijk bracht uw terugkomst op de werf u geen onaangename verrassingen. U zou niet de enige zijn die vaststelt dat dieven en vandalen gepasseerd zijn. Het risico op diefstal neemt immers met de helft toe in periodes waarin het werk stilligt. Veel aannemers investeerden de voorbije jaren daarom al in extra beveiliging (goede afsluiting, schriklichten, camera’s ...) en dat werpt zijn vruchten af. Uit de officiële cijfers van de federale politie blijkt dat het aantal werfdiefstallen gedaald is van 3.813 (in 2021) naar 2.499 in 2023. De volgende stap in dat verhaal: track & trace-technologie voor grotere bouwmachines. Want als die verdwijnen, kan dat voor enorme vertragingen op de werf zorgen. Om nog te zwijgen van de financiële impact om een bouwmachine te vervangen.

Voor miljoenen euro’s gestolen

De cijfers mogen dan misschien dalen, in België wordt nog altijd voor miljoenen euro’s aan bouwmateriaal gestolen op bouwwerven. Sla er de lokale berichtgeving in de kranten maar eens op na. Elke maand komt er wel een getroffen bedrijf aan het woord. Telkens hetzelfde verhaal: de machine (of machines) wordt ’s nachts van de werf gereden en in een vrachtwagen geladen om met de noorderzon te verdwijnen over een landsgrens heen. Meestal weten de criminelen deksels goed wat ze willen en zijn ze goed voorbereid. In andere gevallen profiteren ze van een letterlijk en figuurlijk onbewaakt moment. Al geldt dat vaker voor klein bouwmateriaal. De aannemer blijft telkens achter met een financiële kater.

Verzekeren tegen diefstal

Een extra verzekering om u tegen dergelijke schade te beschermen bestaat. Op papier zal ze misschien duur lijken, maar bij diefstal van grote, dure bouwmachines is ze de investering zeker waard. Vaak gaat het dan om machinebreukpolissen, een op maat samengesteld contract dat de hele vloot aan bouwmachines omvat en risico’s zoals brand, defect of diefstal afdekt.

De vrijstelling kan wel enorm variëren van verzekeraar tot verzekeraar en in functie van de waarde van de machine. Voor veel aannemers betekent dit al een hoge drempel. Stijgt het aantal incidenten, dan zal ook de premie die u betaalt flink de hoogte ingaan. Veel verzekeraars stellen ook als basisvereiste de aanwezigheid van een track & trace-systeem.

Telematica van constructeur

Op nieuwe machines zal de machineconstructeur steeds vaker track & trace-technologie standaard voorzien. Telematicasystemen die niet met diefstal voor ogen ontwikkeld zijn, maar wel om de prestaties van machines nauwgezet op te volgen en met een communicatiemodule door te seinen. Klinkt goed in theorie om bouwmachines na diefstal weer op te sporen. In de praktijk blijkt dit echter minder te sporen. Enerzijds zijn niet alle aannemers even happig om met dergelijke systemen te werken. Die hebben liever geen pottenkijkers, want constructeurs durven die data inzetten bij garantiegevallen. Anderzijds zijn het goed gekende systemen. Met andere woorden, per merk, per model, per type kunt u in de technische handleiding opzoeken waar het telematicasysteem zich precies bevindt.

Dieven lezen helaas ook mee en zullen dergelijke trackers deactiveren of verwijderen vooraleer ze de machine inladen. Bovendien botst u als gebruiker tegen merklimieten aan: elk systeem heeft zijn eigen platform. In één scherm een volledige beeld van uw volledige vloot aan assets, krijgt u daarmee niet.

Track & trace in opmars

De aanbieders van specifieke track & trace-technologie zien hun markt daarom elk jaar nog groeien. Ze onderscheiden zich van elkaar onder meer door de keuze voor een geschikte netwerkarchitectuur. De populairste keuze voor diefstal: een GPS-tracker met een simkaart. Die zal zijn positie via een mobiel netwerk of satellietcommunicatie doorseinen naar een onlineplatform of app. De voornaamste troeven zijn de uitstekende nauwkeurigheid (tot op de meter) en vooral de wereldwijde dekking. Wat bent u immers met een tracker als die aan de grens het spoor bijster raakt? Het nadeel ten opzichte van andere track & trace-technologieën is het energieverbruik, al hangt dat samen met het gebruik.

Om een idee te geven: als er slechts één positie per dag moet doorgegeven worden, dan gaat zo’n batterij gemiddeld toch nog acht jaar mee. Een heilige graal is het echter niet. Overal waar uw smartphone geen signaal heeft, zal uw tracker dat ook niet hebben. Denk bijvoorbeeld aan een ondergrondse parking of diep in de bossen.

De sleutel tot het terugvinden van uw gestolen bouwmachines is vaak net een zo breed mogelijke dekking, omdat georganiseerde bendes er snel de grens mee passeren

Alternatieve technologie

Er werd enkele jaren geleden veel heil verwacht van LoRa, wat staat voor long range trackers, en van Sigfox. Dit zijn beide draadloze netwerktechnologieën die bruikbaar zijn over lange afstanden en slechts een minimaal stroomverbruik kennen in combinatie met minder abonnementskosten. Perfect toch? Ja, op voorwaarde dat er al een goede uitrol van zo’n LoRaWAN of Sigfox netwerk gebeurd is. En daar wringt het schoentje vaak. Dat is bijvoorbeeld wel het geval in Vlaanderen, maar al heel wat minder in Wallonië en in landen zoals Polen volledig onbestaande.

De sleutel tot het terugvinden van uw gestolen bouwmachines is vaak net een zo breed mogelijke dekking, omdat georganiseerde bendes er snel de grens mee passeren. En wat dan met bluetooth? Die Airtags werken misschien wel perfect om uw op vakantie verloren koffer terug te vinden op een luchthaven, maar hun reikwijdte blijkt voor gevallen van diefstal te beperkt, typisch zo’n 10 à 30 m. In dunbevolkte gebieden of afgesloten ruimtes is de kans op slagen zeer klein.

Veel meer dan diefstalbeveiliging

Waar fabrikanten van track & trace-technologie hun technologie dan ‘verstoppen’ geven ze niet prijs. Hoe ze die van energie voorzien wel en dat hangt veelal samen met het beoogde gebruik. Track & trace is immers niet alleen een feature die uw machine weer kan opsporen bij diefstal, de systemen, zijn net als de telematica oplossingen van constructeurs, in eerste instantie ontworpen om u meer data te geven over uw machines.

Vooral in de verhuurmarkt zijn deze trackers quasi standaard aanwezig om cruciale gebruiksdata voor facturatie en machinebeheer op te volgen. Huurt u een graafmachine voor acht uur per dag, gedurende vijf dagen per week? Dan zullen deze systemen doorseinen wanneer u ze toch langer inzet. Voor aannemers zelf kunnen deze features evengoed van meerwaarde zijn: of ze een goede inschatting gemaakt hebben van hun contractkilometers bij leasing, hoeveel uren de machines nog van onderhoud verwijderd zijn, hoeveel uren ze kunnen factureren …

Bedraad of batterij

Hoe meer u als aannemer op zoek bent naar dit soort real-time inzicht over uw assets, hoe meer u gebaat zal zijn bij een geconnecteerde oplossing. Het track & trace-systeem haalt dan zijn energie uit de voeding van uw machine. Ideaal als u elke minuut een signaal van uw vloot wil ontvangen. Die extra informatie heeft ook op vlak van diefstalbestrijding zin. Als het track & trace-systeem gekoppeld is aan uw machine, kan het detecteren wanneer er bijvoorbeeld een verplaatsing gebeurt zonder dat de motor draait om u te alarmeren. Maar daarover zo meteen meer. Zo’n geconnecteerd systeem werkt vaak met een back-up batterij. Die springt in actie wanneer er geen voeding meer is op de machine (bijvoorbeeld bij sabotage), om zijn positie te kunnen blijven doorsturen.

Wanneer gaat men dan kiezen voor autonome units die op batterij werken? Er zijn assets die zonder of slechts met een beperkte energiebron werken. Denk aan containers of trilplaten. Dan zijn ze de enige optie. Daarnaast kost een autonome unit minder dan een geconnecteerde unit. Dat maakt de investering in diefstalpreventie ook financieel verantwoord bij kleinere machines. Om energie te besparen zullen track & trace-systemen met batterij minder vaak een signaal uitsturen. Is dat dan niet nadeliger? Neen, want mocht u diefstal van uw bouwmachine vaststellen, dan kan u vanuit de app of het platform de module laten ‘ontwaken’ om frequenter zijn locatie door te sturen, zodat u weet waar te zoeken.

Software maakt het verschil

U hoeft ook niet voortdurend aan uw app gekluisterd te zitten ’s nachts om te ‘waken’ over uw assets. Track & trace-oplossingen hebben een hardware en een softwarekant. Software enerzijds om alle data uit uw machines te halen die u nodig hebt om efficiënter te werken, zoals we hierboven al besproken hebben. Maar software ook om een alarm te laten afgaan wanneer er zich verdachte handelingen voordoen. Dat zorgt voor meer gemoedsrust bij de gebruiker. Er zijn verschillende opties:

• Sleepdetectie: wanneer de motor niet aanligt, maar de machine toch beweegt
• Geofencing: wanneer uw machine een vooraf gedefinieerde zone (bijvoorbeeld een werf) verlaat
• Tijdgebaseerde detectie: wanneer de machine begint te draaien buiten de werkuren
• Manipulatie-alarmen: wanneer men de machine probeert te saboteren of te demonteren
• Jamming detectie: wanneer stoorzenders gebruikt worden om het communicatiesignaal van uw machine te verstoren

Zelf achteraan gaan?

Als u uw app opent zal u zien waar ze uw machine naartoe gebracht hebben. Doet u er dan goed aan om er zelf achteraan te gaan? In principe mag u uw machine als die zich op openbaar terrein bevindt zomaar weer meenemen. Al moedigt de politie dat soort praktijken allerminst aan. Het gaat nog altijd om criminelen en wie weet tot welk soort gedrag ze allemaal in staat zijn als de situatie uit de hand loopt. Wanneer uw bouwmachine zich op privéterrein bevindt, zal u sowieso de lokale autoriteiten moeten verwittigen.

Sommige fabrikanten van track & trace-oplossingen werken samen met een netwerk van privé detectives. Zij sporen uw machines over heel Europa voor u op

Door aangifte te doen bij de politie en de geolocatiegegevens door te spelen kunnen zij die coördinatie opnemen. Een tweede optie die steeds vaker gekozen wordt is een extra dienst bij track & trace-fabrikanten. Sommige werken samen met een netwerk van privé detectives. Voor enkele euro's per maand sporen zij uw machines over heel Europa voor u op. In samenwerking met de politie zal uw gestolen bouwmachine dan naar een beveiligde plaats gebracht worden. Aan u om het transport terug naar België of naar uw werf te regelen.

Risico’s reduceren, kosten beheersen

Is het sop de kool waard voor elke machine? Diefstal van grote bouwmachines komt gelukkig niet zo frequent voor als inbraken of diefstal in bestelwagens. In veel gevallen waarbij de politie wordt ingeschakeld gaat het eerder om heling: wanneer iemand zijn rekening niet meer kan betalen en de machine gewoon op de werf laat staan. Maar als het om dure machines gaat, die cruciaal zijn in uw bedrijfsvoering dan is de investering zeker zijn geld waard. Ook al omdat u er veel data mee kan ontsluiten om de efficiëntie van uw bedrijfsvoering te verbeteren. Win-win dus.

Men kan trouwens al heel ver gaan vandaag in het koppelen van deze systemen met uw bestaande software, zodat het echt een tool tussen alle andere wordt. Het is veel meer dan een GPS-baken. Een track & trace-systeem is een slim platform dat u toelaat om risico’s te reduceren, kosten te beheersen en het operationeel comfort te verhogen.

Met medewerking van Geotracer, Traxgo, Q & O verzekeringen en eerste substituut-procureur des Konings (afdeling Brugge) Christophe Bergez