Warmtecontracten de toekomst?

“Raadzaam dat installateurs hun zelfstandigheid bewaken”

71% van de Belgische installatiebedrijven werkt zonder personeel. Dat maakt van Bouwunie, dat de belangen van zelfstandigen en kmo’s behartigt, de ideale gesprekspartner om de belangrijkste uitdagingen én oplossingen voor de HVAC-sector op een rijtje te zetten. Jean-Pierre Waeytens, gedelegeerd bestuurder van Bouwunie en Jean-Pierre Geerts, voorzitter van Bouwunie Technieken, zijn het erover eens: “Voor kmo’s blijft administratieve rompslomp de grootste bedreiging.” Al maken ze zich voor de installatiesector ook zorgen over de groeiende macht van energieleveranciers en fabrikanten.

ROL BINNEN BOUWUNIE

Na een korte carrière bij Liantis, startte Jean-Pierre Waeytens in 1999 als sociaal-fiscaal adviseur bij Bouwunie. Later werd hij secretaris-generaal om meer ruggengraat te kunnen tonen wanneer hij binnen overlegorganen het woord voerde voor zijn organisatie. Zijn stokpaardjes? Sociale wetgeving en fiscaliteit, met de bestrijding van de papiermolen en sociale dumping op kop. Sinds 2018 is Jean-Pierre Waeytens gedelegeerd bestuurder van Bouwunie.

Jean-Pierre Geerts startte zijn carrière als installateur. Na een achttal jaar voor eerst een groot en later een klein installatiebedrijf te hebben gewerkt, startte hij in 1995 zijn eigen bedrijf Plumco op. Zijn dada’s? Ecologie, hernieuwbare energie en circulariteit. Al bijna twintig jaar is hij actief binnen de Raad van Bestuur van Bouwunie en sinds zes jaar is hij voorzitter van Bouwunie Technieken.

KORTETERMIJNUITDAGINGEN

Prijsstijgingen en levertermijnen

De uitdagingen voor de installatiesector, en voor de bouwsector in het algemeen, zijn legio. Op korte termijn zijn de prijsstijgingen voor installatiebedrijven een serieuze aderlating. “Het heeft de schijn van opportunisme van de grote fabrikanten”, volgens Jean-Pierre Geerts. “Hoe verklaar je anders dat de metaal- en elektronicaprijzen al maanden zakken en de prijzen van ketels toch blijven stijgen? Ik ontvang mail na mail met prijsstijgingen, zonder enige verklarende uitleg. Een uitleg die ik mijn klanten nochtans verschuldigd ben. Met Bouwunie helpen we onze leden om een goede argumentatie te formuleren naar hun klanten toe zodat ze de prijsstijgingen zelf niet hoeven te dragen en de goede relatie met hun klant toch kunnen behouden.”

Geerts: “Ook de levertermijnen lopen de spuigaten uit. Warmtepompen waar je een jaar op moet wachten, zijn geen uitzondering. Maar ondanks alles houdt onze sector zich toch overeind. Door de energiecrisis is er een grote vraag naar nieuwe energiesystemen en bijgevolg meer werk dan de installateurs bol kunnen werken.”

LANGETERMIJNUITDAGINGEN

Minder paperassen en meer werken

“Er zijn ook structurele problemen die de bouwmarkt ontwrichten”, aldus Geerts. “Denk maar aan de administratieve rompslomp. Die blijft voor een Belgische kmo een doorn in het oog. Een zelfstandige of kmo in de HVAC-sector spendeert gemiddeld 40% van zijn tijd aan administratie. Er blijft dus maar 60% over voor de uitvoering. Maar 60% tijd om geld te verdienen.”

Jean-Pierre Waeytens vult aan: “Grote bedrijven hebben een team bedienden in dienst om de administratie te doen. Zelfstandigen en zaakvoerders van kmo’s moeten het zelf maar zien te beredderen. In de 23 jaar die ik bij Bouwunie actief ben, heb ik de administratieve rompslomp niet zien verminderen. Vandaag komen er nog steeds nieuwe verplichtingen bij, bovenop de oude. Bouwunie hanteert al jaren het adagio: een nieuwe verplichting mag pas worden ingevoerd als er eerst twee verplichtingen worden afgeschaft.”

“Jammer genoeg laten de beleidsbeslissingen soms te wensen over”, gaat Waeytens verder. “Er is de grote toevloed van buitenlandse onderaannemers ten gevolge van het openstellen van de Europese grenzen. Daarnaast komen er regering na regering steeds nieuwe regeltjes bij. Het probleem is, malafide bedrijven blijven die naast zich neer leggen, terwijl onze kmo’s en zelfstandigen verzuipen in de rompslomp.”

Leren op de werkvloer

“Zoals in alle bouwsectoren, is er ook in de installatiesector een personeelstekort. Al wint onze sector wel aan populariteit”, aldus Geerts “We zien een sterke toename van het aantal starters. Enig nadeel: het zijn vaak schoolverlaters die een nieuw bedrijf opstarten en zij beschikken volgens mij niet altijd over voldoende competenties om kwaliteitsvol werk te leveren. Uit een navraag bij onze leden is er toch zeker 6 à 7 jaar werkervaring nodig eer je jezelf een bekwaam installateur kan noemen.”

“Het onderwijs moet dringend worden hervormd”, verduidelijkt Waeytens. “Kan iemand mij bijvoorbeeld uitleggen hoe het mogelijk is dat er sinds 2022 een stookolieketelverbod geldt, maar dat er in de eindtermen nog altijd staat dat leerlingen stookolieketels moeten kunnen installeren en onderhouden? En dat er van een warmtepompmodule nog steeds geen sprake is? Terwijl dezelfde regering wel warmtepompen pusht bij onze bevolking? Dat is geen consequent beleid.”

“Bij Bouwunie zijn we een grote voorstander van 100% duaal leren”, gaat Waeytens verder. “De werf is op het vlak van innovatie en techniek immers altijd een stapje voor op het onderwijs. Vandaag heeft duaal leren echter een negatieve bijklank. Dat moet veranderen. Een duaal diploma zou gelijkgesteld moeten worden aan dat van voltijds secundair onderwijs zodat mensen met een duaal diploma ook kunnen studeren aan een hogeschool of universiteit. Dat is in Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk al het geval. Pas als een duaal diploma hier wordt opgewaardeerd, zullen bouwopleidingen heropleven.”

Waeytens: "Een duaal diploma zou gelijkgesteld moeten worden aan dat van voltijds secundair onderwijs zodat mensen met een duaal diploma ook kunnen studeren aan een hogeschool of universiteit"

“Bouwunie zet hier sterk op in”, vervolgt Waeytens. “Met onze nationale sectorale imagocampagne ‘De bouw kijkt verder’ willen we de volgende 10 jaar werken aan het imago van de bouw en ouders en leerlingen ervan overtuigen om in het secundair voor een bouwopleiding te kiezen. We blijven er bij de minister van Onderwijs ook voor pleiten dat een leerling niet per se voltijds op de schoolbanken moet zitten om een kwalitatief diploma te behalen. Integendeel.”

“Het inschakelen van freelance-installateurs, is volgens ons ook een oplossing voor het personeelstekort”, gaat Waeytens verder. “Tot op vandaag wordt freelancen in de bouw beschouwd als schijnzelfstandigheid en staan hier straffen op. Dat zouden we graag anders zien. Een freelancer is en blijft een zelfstandige. Je bepaalt zelf aan welke prijs je werkt en welke projecten je aanneemt.”

Warmte te koop

“Werk je vandaag voor een energiereus, dan heb je die zelfstandigheid niet. Energiereuzen verkopen tegenwoordig warmte”, aldus Waeytens. “Net zoals je een telefoonabonnement afsluit. De verwarmingsinstallatie is niet meer van de klant, maar van de energieleverancier. En de energiereus? Die koopt hele installatiebedrijven op, personeel inbegrepen, en reduceert de installateur zo tot een slaafse uitvoerder.”

“Ketelfabrikanten zijn al vele jaren op zoek naar een marktmodel om verwarmingsinstallaties te leasen”, vertelt Geerts. “Voor de fabrikanten is het echter een te groot risico om zo’n plan in de markt te zetten. Vandaag zijn het de energiereuzen die deze markt aanboren, en met succes. Zij beschikken over kapitaal genoeg en ze zijn bevoorrechte schuldeisers wat hun marktpositie nog extra versterkt. In zo’n verhaal zijn het helaas opnieuw de installateurs die uit de boot vallen. Particulieren hebben tegenwoordig zelfs bijna dezelfde aankoopvoorwaarden als installateurs. En dat vormt nog een extra uitdaging om als installateur je zaak draaiende te houden.”

“Daarom is het volgens mij erg belangrijk om je eigen je bedrijf en de diensten die je biedt in de kijker te zetten, niet de merken waarmee je werkt”, gaat Geerts verder. “Vaak zie ik camionetten waarbij de bedrijfsnaam in de achtergrond verdwijnt tussen de merken waarmee de installateur werkt. Dat is volgens mij niet de slimste strategie naar de toekomst toe.”

Geerts: "Vaak zie ik camionetten waarbij de bedrijfsnaam in de achtergrond verdwijnt tussen de merken waarmee de installateur werkt. Dat is volgens mij niet de slimste strategie naar de toekomst toe"

Partnerships aangaan

“Ik raad installateurs ook aan om zich continu bij te scholen”, aldus Geerts. “Als je in de HVAC-sector werkt, kies je eigenlijk voor carrièrelang leren. Het is ook de ideale manier om je te wapenen tegen toekomstige uitdagingen. Wie wil bijblijven, heeft met het WTCB een sterke partner. Zij zijn er de laatste jaren in geslaagd om de resultaten van hun onderzoeken en hun adviezen op een heldere en toegankelijke manier tot bij de aannemer te brengen.”

“Samenwerken is misschien nog de belangrijkste sleutel voor de toekomst”, besluit Geerts. “Durf ook samenwerkingen aan te gaan met je conculega’s. Voor kleine installatiebedrijven zie ik hier veel potentieel. Denk aan bouwteams of samenwerken met installatiebedrijven die zich specialiseren, in bijvoorbeeld lassen, regeltechniek ... Schrik voor valkuilen bij het afsluiten van samenwerkingscontracten? Bouwunie kan u hierbij helpen!"