Alles in functie van hygiëne tijdens het handen wassen

Contactloos kraanwerk en accessoires in openbare sanitaire ruimtes

De pandemie heeft de bewustwording rond persoonlijke hygiëne op openbare plaatsen in een stroomversnelling gebracht. Mensen besteden meer tijd aan het wassen van de handen en verkiezen hierbij toestellen die zo min mogelijk fysiek aangeraakt hoeven te worden.

Handen wassen

Wastafelkranen in publieke ruimten moeten voldoen aan verschillende eisen. Bij de keuze voor een bepaald type spelen naast esthetiek, ook het waterverbruik, de duurzaamheid tijdens onderhoud, de robuustheid en niet in het minst de hygiënische eigenschappen een rol. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) becijferde dat ongeveer 80% van alle besmettelijke ziekten overgebracht wordt door de handen. Het risico op infecties aan de luchtwegen zou bovendien met 45% verminderen, wanneer de handen consequent en op de juiste manier worden gewassen. Dit benadrukt nogmaals het belang van een goede handhygiëne.

Manuele of aanraakvrije wastafelkraan?

Wastafelkranen zijn in verschillende configuraties beschikbaar. Als staand model of een type met wanduitloop, beide opties zijn in verschillende materialen en vormen beschikbaar. Verchroomd messing wordt veruit het meest gekozen als afwerkingsmateriaal, maar ook inox, roestvrij staal of verchroomd composiet zijn courante keuzes. Naar kwaliteit en hygiënische eigenschappen toe zijn er weinig verschillen tussen deze alternatieven, voornamelijk esthetiek en budget liggen aan de basis voor de uiteindelijke keuze.

Manueel kraanwerk

Onder zelfsluitende kranen worden alle kraantypes begrepen die na manuele inschakeling na een bepaalde tijd zelfstandig terug sluiten. Meest voorkomend zijn de zelfsluitende bedieningen met een duwmechanisme en als binnenwerk een keramische cartouche. Gezien er geen elektronica aan dit type kraan te pas komt, dient de duurtijd door manuele inregeling ingesteld te worden op het binnenwerk zelf, veelal net onder de drukknop van de kraan.

Ook het instellen van de gewenste temperatuur van het water dat deze kraan afgeeft, is mogelijk. Sommige fabrikanten bieden types aan met een hendel die op ieder moment te bedienen is. Er bestaan ook toestellen waarbij de afgiftetemperatuur, net zoals de looptijd, vooraf werd vastgelegd door de installateur tijdens de montage.

Een ander type zelfsluitende kraan is deze met aanraakelektronica, de zogenaamde touch-bediening. Nadat de kraan door aanraking in werking is gesteld, sluit deze automatisch na het verstrijken van de ingestelde tijd. Door het herhaaldelijk aanraken kan de kraan alsnog manueel sneller gesloten worden.

Aanraakvrij kraanwerk

Een ander segment binnen de wastafelkranen betreft de aanraakvrije kranen. Soms wordt voor deze categorie foutief de term 'elektronisch kraanwerk' gebruikt. Echter kunnen zelfsluitende kranen ook elektronica bevatten, bijvoorbeeld de eerder beschouwde touch-bediening.

Aanraakvrije kranen hebben als belangrijkste voordeel tegenover de zelfsluitende kranen dat aanraking hierbij helemaal niet meer nodig is. Gezien de kraan sowieso elektronische componenten bevat is een voeding een vereiste. Dit additionele elektrische verbruik valt echter nog steeds in perspectief te plaatsen. Het water stroomt enkel wanneer het noodzakelijk is, wat leidt tot een verminderd waterverbruik tegenover met de hand bediende wastafelkranen, de klassieke een- of tweegreepskranen.

Het werkingsprincipe berust meestal op aanwezigheidsdetectie met behulp van een infraroodsensor. Infraroodsensoren detecteren aanwezigheid op basis van de weerkaatste lichtintensiteit. Op het moment dat er voldoende licht naar de ontvanger wordt weerkaatst, wordt de kraan geactiveerd. Het nadeel van infrarood als technologie is dat variaties van huidskleur, licht en andere reflecties een onnauwkeurige registratie van de beweging van de handen kunnen veroorzaken. Heldere oppervlakken, zoals spiegels, kunnen voor een vroegtijdige detectie zorgen, terwijl een te donker oppervlak juist kan leiden tot laattijdige detectie.

Een andere, voorlopig nog iets minder voorkomende technologie, betreft de PSD-sensoren. PSD staat voor Position Sensitive Device of Detector. Dit zijn detectoren die werken op basis van optische positiemeting. Niet de lichtintensiteit wordt waargenomen door de sensor, maar wel de afstand tot het voorwerp. PSD is daardoor minder vatbaar voor verkeerdelijk detecteren ten opzichte van infrarooddetectie.

Netvoeding of batterij?

Wat betreft de stroomvoorziening zijn verschillende opties mogelijk. Kranen met stekkertransformatoren zijn een goede keuze voor privéwoningen en locaties met een zeer intensief gebruik: luchthavens, stations, winkelcentra en ziekenhuizen. Er moet in dat geval uiteraard een stopcontact voorzien zijn onder de wastafel. Een tweede mogelijkheid is kranen gevoed met netspanning via een hub/transformator. Dit type oplossing is vooral geschikt voor ingebouwde elektronische kranen, voor ruimten waar meerdere kranen geplaatst worden en op plaatsen waar kabels en installatieapparatuur weggewerkt dient te worden, bijvoorbeeld om het risico op vandalisme te verkleinen.

Tot slot kan het voeden van de kraan ook met een batterij. In privéwoningen, openbare gebouwen en bij renovatieprojecten is dit een veelvuldig gekozen oplossing. De batterijen gaan volgens de meeste fabrikanten een drie- tot vijftal jaar mee, maar veel hangt af van de gebruiksfrequentie van de kraan.

Behalve de sensor bevinden alle andere elektronische componenten zich uit het oog weggewerkt. Doorgaans zitten deze onder de wastafel bij kranen die werken op netspanning, maar ook ingewerkt in de muur onder de kraan is een mogelijkheid. Bij kranen op batterijvoeding zitten het batterijcompartiment en elektronische componenten soms ook in het kraanlichaam zelf. Indien deze toch onder de wastafel worden gemonteerd, is het, ter bescherming tegen onbedoelde waterindringing, best om de voeding indien mogelijk met de aansluiting naar beneden te plaatsen.

Extra bescherming nodig?

Tegen hitte

Naast de elektrische voeding dient ook een keuze gemaakt te worden in de temperatuur van de wateraanvoer. Mengwater, koud- of voorgemengd water zijn mogelijk. Bij kranen die elektronisch worden aangestuurd, wordt soms ter bescherming een thermische blokkering toegevoegd. Deze zorgt ervoor dat bij drukschommelingen in de leidingen het water nooit een vooraf ingestelde temperatuur overschrijdt of wanneer de koudwatertoevoer zou uitvallen, dat de waterstroom gestopt wordt.

Tegen legionella

Aanraakvrije kranen bieden als bijkomstig voordeel de optie om dankzij de geïntegreerde elektronica extra functies mogelijk te maken. Bijvoorbeeld om vanop afstand en door middel van een server de sensorreikwijdte en de looptijd van de kraan te programmeren. Ook andere instellingen, zoals geautomatiseerde stagnatiespoelingen op vastgelegde tijdstippen, worden vaak toegepast als maatregel tegen legionella. Geautomatiseerde stagnatiespoelingen verbruiken minder water dan wanneer manueel een stagnatiespoeling wordt uitgevoerd. Het duurt immers enige tijd bij een handmatige spoeling totdat alle kranen gelijktijdig zijn opengedraaid, wat nodig is om de reglementaire werking van het systeem te kunnen simuleren.

Tegen vandalisme

Tot slot bieden sommige fabrikanten de optie van een blokkadebescherming bij de infraroodsensor aan. Dit zorgt ervoor dat het water automatisch stopt als het sensorvenster met kauwgom of een sticker wordt geblokkeerd. Op die manier wordt nog een bijkomende bescherming tegen vandalisme in openbare ruimtes gerealiseerd.

Accessoires bij het handen wassen

De wastafelkraan is uiteraard essentieel bij het handenwasritueel. Maar ook de andere toestellen of accessoires zijn van belang voor een correcte reiniging.

Welke zeepdispenser?

Net zoals bij contactloze kranen, zijn er oplossingen beschikbaar om de klassieke, handbediende zeeppomp te vermijden. Zeepdispensers met sensor zijn hierbij de meest aangewezen keuze. De werking is gelijkaardig aan die van het elektronische kraanwerk.

Sommige fabrikanten bieden toestellen aan die de zeepuitgifte integreren in de wastafelkraan. Hierbij wordt de uitlaat dus zowel voor water als zeep gebruikt. Bij aanwezigheidsdetectie komt in eerste instantie een water-zeepmengsel uit het toestel, in tweede instantie komt enkel water uit de kraan. Doordat in het mengsel ook lucht is toegevoegd, kan er zowel op zeep- als wateruitgifte bespaard worden.

Contactloze handdoekverdelers in de lift

Handdoekverdelers zijn er in verschillende vormen. Sommige werken met papieren handdoeken die vervolgens weg te gooien zijn, andere met katoen op rol dat eens verzadigd opnieuw gewassen kan worden.

Opnieuw gaat bij handdoekverdelers met papier de voorkeur naar toestellen die contactloos door middel van detectie het papier aanbieden, dat vervolgens door de gebruiker afgescheurd dient te worden.

Handdoekverdelers met een katoenen rol zijn uitgerust met een tweekamersysteem. Er is een fysieke scheiding tussen het schone en reeds gebruikte stuk katoen. Met één rol kunnen de handen gemiddeld een honderdtal keer gedroogd worden. Eens de rol op is, kan deze gewassen worden om opnieuw te gebruiken. Het duurzaamheidsaspect is hierbij een troef.

Handendrogers in vraag gesteld

Elektrische handendrogers die werken met een luchtstroom zijn een andere optie. De hygiëne van deze toestellen wordt soms in vraag gesteld. Gezien de hoge snelheid van de luchtstroom uit dit toestel bestaat namelijk ook de kans dat het waterdruppels en eventueel achtergebleven bacteriën verder in de ruimte verspreidt.

Elegante gecombineerde toestellen

Tot slot worden steeds vaker ook alle functies gecombineerd in elegante totaaloplossingen. Combinaties van functies zijn bijvoorbeeld weg te werken achter een spiegelkast in publiek toegankelijke sanitaire ruimtes om in alle stappen en benodigdheden voor het handenwassen te kunnen voorzien. Ook ter voorkoming van vandalisme bieden dergelijke oplossingen voordelen.

In samenwerking met CWS, Delabie, Geberit, Hansa, Schell en Van Marcke