WELKE AANPAK VRAAGT PUBLIEK SANITAIR?
Sanitair in publieke gebouwen vraagt een andere aanpak dan sanitair voor particulieren. De behoeften zijn dan ook verschillend. De laatste jaren is de aandacht voor hygiëne enorm gestegen, maar er zijn nog andere factoren om rekening mee te houden. Denk aan waterbesparing en veiligheid.
Andere eisen en verwachtingen
Scholen, kantoren, horeca, de vrijetijds- en de zorgsector hebben allemaal sanitaire voorzieningen die traditionele installatievaardigheden vereisen.
Het verschil is dat de klant zeer zelden de eindgebruiker is, en dat de daadwerkelijke eindgebruiker ook niet dezelfde eisen en verwachtingen heeft als in zijn eigen woning.
Zo’n dertig à veertig jaar geleden begonnen fabrikanten dan ook speciale sanitaire voorzieningen te ontwerpen voor de publieke sector, omdat de producten voor de particuliere sector niet volstonden.
Van vandalisme bestrijden naar hygiëne
De nadruk kwam eerst en vooral te liggen op vandalisme- en slijtagebestendigheid. Vandaag ligt de focus steeds meer op hygiëne, duurzaamheid, installatie- en onderhoudsgemak en kostprijs.
Producten waarbij manueel contact overbodig is, zoals contactloze kranen, zijn bijvoorbeeld een belangrijk onderdeel van de publieke sanitaire sector.
Hygiëne: een tweeledig verhaal
1. Aanraking
De coronacrisis heeft de aandacht voor hygiëne in een stroomversnelling gebracht. Zeker toen in het begin van de pandemie aangenomen werd dat het virus zich kon verspreiden via oppervlakken, werden contactloze oplossingen de norm.
Naast contactloze kranen werden ook veel meer elektronische zeep- en handgelverdelers geïnstalleerd. Ook vandaag hechten nog altijd veel mensen belang aan een gevoel van veiligheid, en dus zullen contactloze oplossingen niet snel naar de achtergrond verdwijnen.
Psychologisch effect
Dat een kraan niet aangeraakt moet worden om ze te bedienen heeft een psychologisch effect. De gebouwgebruiker zal dat als veiliger aanvaarden en meer vertrouwen hebben in de properheid van het gebouw.
Ook zelfsluitende kranen die mechanisch werken, zijn populair in onze contreien. Ze beperken het waterverbruik en zorgen ervoor dat de gebruiker de kraan niet meer moet aanraken met propere handen.
2. Bacteriën door stilstaand water
Een ander aspect van hygiëne in publiek sanitair gaat over wat 'achter' de kraan plaatsvindt. Wat gebeurt er met het water tussen de aanlevering van het water door de watermaatschappij tot het uit de kraan komt?
Bij een gebrek aan waterwissels kunnen legionellabacteriën en pseudomonas aeruginosa zich vermenigvuldigen en in het ergste geval tot ziekte lijden. Drie voorwaarden voor de groei van bacteriën zijn tijd (exponentiële groei), voeding (vuil en biofilm in de leidingen) en temperatuur (tussen 25 °C en 55 °C kunnen legionellabacteriën zich ontwikkelen).
De meest simpele manier om de groei van bacteriën tegen te gaan, is de watertappunten regelmatig openen. Die methode is echter heel feilbaar, zeker als het gebouw een bepaalde tijd niet gebruikt wordt.
Automatische spoeling
Het probleem van legionellavorming is uiteraard geen nieuw fenomeen. In schoolgebouwen wordt bijvoorbeeld in de weekenden of vakanties sowieso geen gebruik gemaakt van de toiletten en douches.
Fabrikanten bieden dan ook heel wat oplossingen om bacterievorming te voorkomen. Bij elektronische kranen en douches kan er een automatische spoeling worden geprogrammeerd, bijvoorbeeld telkens 24 uur na het laatste gebruik.
Dat is al een betere optie dan een manuele spoeling, maar er blijft nog altijd een risico dat er net op het moment van de spoeling iemand bijvoorbeeld de douche aan het reinigen is. Dergelijk systeem wordt vaker toegepast bij kranen, omdat dat risico daar wat kleiner is.
Een verdere stap is de integratie van een bluetoothmodule met een interne klok. Op die manier kan de automatische spoeling bijvoorbeeld altijd om 2 uur 's nachts plaatsvinden.
Productieproces
Hygiëne van kraanwerk begint al in het productieproces. Fabrikanten moeten de garantie kunnen bieden dat hun kranen zonder bacteriën geleverd worden. Ook fittingen moeten bijvoorbeeld op een bepaalde manier worden getransporteerd om bacterievorming te vermijden.
Daarom worden tijdens het productieproces de kranen best getest met lucht in plaats van met water. Zo kunnen de kranen zonder resterend testwater worden gestockeerd. Ook fittingen moeten zo worden getransporteerd dat ze gevrijwaard blijven van vuil en vocht.
Design
Waar publiek sanitair vroeger vooral functioneel moest zijn, worden vandaag steeds hogere eisen gesteld aan het design ervan.
Daarbij moet wel meteen worden opgemerkt dat dat niet voor elke gebouwsoort geldt: in een nieuw schoolgebouw zullen kostprijs en duurzaamheid nog altijd een veel grotere rol spelen dan design. Maar kijken we naar gebouwen als hotels, dan ligt de zaak anders.
Daar speelt het esthetische aspect van het gebouw een belangrijke rol, en de gebouweigenaar wil diezelfde sfeer ook in de sanitaire voorzieningen creëren.
Bovendien speelt ook de gebouwgebruiker een rol: hij is een bepaald comfort gewend en verwacht dat ook meer en meer in het sanitair van publieke gebouwen.
De laatste jaren begint ook design van publiek sanitair een grotere rol te spelen
Tijdloos design is duurzaam
Fabrikanten proberen daarop uiteraard in te spelen. Niet alleen door designproducten aan te bieden voor bijvoorbeeld de horeca, maar ook door aandacht te besteden aan een tijdloos ontwerp dat vele jaren kan meegaan.
Zo kan een douchekop of kraan die na jaren gebruik stuk is eenvoudigweg worden vervangen door hetzelfde model, omdat het nog steeds op de markt is.
Waterverbruik
Ook de bewustwording rond waterverbruik is de laatste jaren erg gestegen. Door de klimaatverandering en bijbehorende droge zomers is het besef dat onze watervoorraad schaars is, doorgedrongen bij veel mensen, ook bij gebouweigenaars.
Bovendien speelt ook de prijs een grote rol: de gebouweigenaar wil niet zomaar betalen voor het waterverbruik van een kraan die voortdurend staat te druppen.
Een zelfsluitende kraan is niet alleen voordelig voor een optimale hygiëne, maar ook voor het waterverbruik
Toch is waterverspilling niet beperkt tot een druppende kraan. Ook bij het doorspoelen of bij het handenwassen kan er heel wat water worden bespaard.
Fabrikanten hebben studies gedaan naar de absolute vereiste hoeveelheid water die nodig is om een toilet door te spoelen of om de handen te wassen. Op basis daarvan kan het debiet slim worden geprogrammeerd. Er zijn ook kranen met een ingebouwde of externe bluetoothmodule, waardoor de installateur of de gebouweigenaar heel eenvoudig de looptijd kan aanpassen.
Lager waterverbruik betekent lager energieverbruik
Een zelfsluitende kraan is dus niet alleen voordelig voor een optimale hygiëne, maar ook voor het waterverbruik. De meerprijs van de aankoop van zo’n kraan kan daarom vrij snel worden terugverdiend.
Een lager waterverbruik betekent ook een lager energieverbruik. Als er minder warm water wordt gebruikt, is er minder energie nodig om het water te verwarmen. Dat heeft ook weer een impact op het ontwerp van de sanitaire installatie.
Installatie
Bij de keuze van sanitaire voorzieningen voor openbare ruimtes is het gemakkelijk om de praktische aspecten van de installatie te vergeten.
Het prijskaartje van het product is belangrijk, maar de tijd die nodig is om het product te installeren is dat evenzeer. Eenvoudige overwegingen, zoals vooraf ingestelde spoelhoeveelheden en debieten, kunnen de installatie versnellen.
Producten die gemakkelijk aan te passen zijn met standaardgereedschappen en waarbij niet het volledige mechanisme gedemonteerd moet worden, besparen heel wat installatietijd.
Fabrikanten zetten ook in op onderhoudsgemak, bijvoorbeeld door kalkvorming te voorkomen en zo de onderhoudsvraag te beperken.
Gefaseerd installeren
Sommige fabrikanten bieden producten aan die gefaseerd kunnen worden geïnstalleerd. Zo kunnen bijvoorbeeld voor een ingebouwde douchemengkraan eerst de behuizing worden geïnstalleerd en de wateraansluitingen worden gemaakt, het systeem worden gespoeld en de wandafwerking tijdens de eerste montage worden voltooid.
Gevoelige mechanismen worden in tweede instantie geleverd en zullen daarom minder snel verloren gaan of beschadigd raken vóór plaatsing en afwerking van de installatie.
Kost van onderhoud en vervanging
Een andere verborgen kostenpost is de vervangingskost van versleten apparatuur. Intensief gebruik eist zijn tol van zelfs de meest duurzame materialen, waardoor een natuurlijke levensduur voor sanitaire voorzieningen ontstaat.
De levensduur van het product kan echter worden verlengd door regelmatig onderhoud. Maar in eerste instantie heeft ook de keuze van het product een aanzienlijke invloed op de levensduur van de sanitaire installatie.
Gestandaardiseerde vervangingsonderdelen, zoals binnenwerken, vereenvoudigen het onderhoud, terwijl geïntegreerde filters het mechanisme beschermen tegen vuilophoping.
Door te kiezen voor kranen die zulke elementen bevatten, wordt de onderhoudskost verlaagd en de levensduur van de installatie verlengd.
Met dank aan Delabie, Grohe en Schell
