Massaal aanwezig
Alle sensibiliseringscampagnes ten spijt wordt asbest nog steeds niet altijd even omzichtig benaderd als zou moeten. De risico’s zijn nochtans niet min.
Bovendien komt asbest nog steeds vrij vaak voor. Dat hoeft niet te verwonderen aangezien asbest in het verleden ingezet werd voor o.a. de bekleding van daken en gevels. Iedereen kent wel de typische grijze leien en golfplaten op oudere daken van onze gebouwen.
Enkele cijfers
Anno 2019 wordt de totale oppervlakte aan daken en gevels bekleed met asbest in Vlaanderen op zo’n 86 miljoen m² geschat. In detail gaat het om 2,3 miljoen ton aan asbesthoudende toepassingen in gebouwen ouder dan 2001. Dat gaat dan om:
- 2,8 miljoen woningen;
- 354.000 niet-residentiële gebouwen.
Ter illustratie: op alle scholen in Vlaanderen zou er nog zo’n 114.000 ton liggen, op onze huizen en flatgebouwen 865.000 ton.
Actieplan
Met het Actieplan Asbestafbouw streeft de Vlaamse overheid naar een asbestveilige leefomgeving in 2040. Dat impliceert dat al het risicovolle asbest veilig weggenomen en opgeborgen moet zijn; enkel asbesttoepassingen in goede staat zullen nog in onze omgeving aanwezig mogen zijn.
Probleem?
Is de plaat of toepassing dus nog in goede staat, dan is er geen probleem; de asbestvezels liggen in dat geval vast en kunnen niet vrijkomen. Na verloop van tijd treedt echter veroudering en verwering op binnen het cement, waardoor die asbestvezels bloot komen te liggen en zo de speelbal zijn van regen en wind.
Dit proces kan reeds plaatsvinden na 20 jaar, waarna de golfplaten of leien met asbest steeds meer bergaf gaan op het vlak van integriteit: ze worden gevoeliger voor breken en vergruizen al snel bij manipulatie.
Milieu aangetast
Bijkomend probleem is dat mos zich op die beschadigde plaatsen gaat manifesteren, waarbij de wortels zich tussen de asbestvezels hechten. En er zijn nog andere manieren waarop de asbestvezels zich verspreiden: denk maar aan de regen die asbestvezels afvoert en terechtkomt op het gras of in een regenton.
Alles samen komt op die manier ongeveer 250 ton asbeststof vrij per jaar.
De gezondheid aangetast
Daarnaast zijn er uiteraard de gekende gevolgen voor de (volks)gezondheid. Vrijgekomen asbest komt voor in minuscule vezels die ingeademd kunnen worden en kan zo leiden tot asbestziektes zoals mesothelioom en diverse kankers als longkanker. Vaak duurt het 30 jaar vooraleer de ziektes zich ontwikkelen maar dat is uiteraard geen reden tot nonchalance of relativering.
HOE HERKEN JE ASBEST?
Asbest komt in heel wat kleuren en vormen. Je herkent ze meestal aan hun gewafelde textuur als een honingraat. Vaak zijn ze gelaagd.
TOEPASSINGEN
Naast de dak- en gevelbekleding vond je asbest ook nog in de omkasting van dakgoten en regen- en rookafvoerkanalen. Ook onder het dak werd asbest ingezet voor bv. onderdakplaten en niet-hechtgebonden plaatmateriaal of gipsisolatie rond cv-leidingen. In totaal heeft de OVAM al meer dan 3.500 bouwmaterialen die asbest bevatten, gedetecteerd.
ALOMTEGENWOORDIG
Als dakwerker moet je dubbel opletten: enerzijds is asbest in niet minder dan 70 à 90% van de gebouwen, gebouwd voor 2001 in Vlaanderen terug te vinden, anderzijds is het in de loop der jaren behoorlijk onderworpen aan verwering.
ASBEST VERSUS ASBESTVRIJ
Begin de jaren 90 werd de productie van asbestvrije vezelcement opgestart voor dak- en gevelbekleding; tot 1998 werden beide varianten dus naast elkaar geproduceerd. Wie dan vezelcementhoudende platen tegenkomt, krabt zich al eens in de haren: gaat het om asbest of niet?
Ten eerste is het raadzaam te zoeken naar het bouw- of plaatsingsjaar. Gaat het om leien van voor 1990 of over golfplaten van voor 1992, dan heb je te maken met asbest. Is dat na 1998, dan gaat het om asbestvrije platen.
Hier moet je wel de nodige marge nemen: vanwege de grote voorraad werd die stock in 1999 en 2000 opgebruikt op bouwwerven, waardoor gebouwen uit die jaren ook nog asbest kunnen bevatten.
Asbestvrije platen hebben vaak ook de vermelding N of NT (New Technology) én zijn voorzien van een verstevigingsbandje dat ze onderscheidt van de asbesthoudende platen.
Daarnaast is er de vlamtest: daarbij ga je met een vlam over het oppervlak. Als de vezels gloeien zonder dat ze vergaan, dan gaat het hoogstwaarschijnlijk om asbest. De meeste vervangvezels zijn immers niet bestand tegen een open vlam en zullen ofwel uiteenvallen of druppels vormen.
Let wel: deze test is enkel indicatief, ze vereist een zekere expertise en vaak zul je enkel uitsluitsel vinden via een labo-analyse.
Meer uitleg hoe je asbest kunt herkennen, is terug te vinden op www.asbestinfo.be.
