VERLIJMEN VAN GEVELBEKLEDING: EEN KOUD KUNSTJE?

ENKELE BELANGRIJKE PRINCIPES EN AANDACHTSPUNTEN VOOR DE VERWERKER

Schroeven of verlijmen? In de discussie over wat nu precies de beste methode is voor de bevestiging van gevelpanelen, is het laatste woord nog niet geschreven. Schroeven geeft de bouwheer en de architect meer gemoedsrust: de kans dat een paneel naar beneden valt, is immers vrij klein. Verlijmen is dan weer esthetisch veel mooier. Deze laatste optie biedt u als verwerker bovendien het voordeel van een grotere flexibiliteit op de werf. Bij perfect op maat gebrachte en voorgeboorde panelen moet alles op voorhand in orde zijn en is er vrijwel geen ruimte voor speling. Bij verlijming daarentegen kunt u, indien nodig, nog steeds wat aanpassen of bijstellen. Maar hoe zorgt u nu precies voor de perfecte verlijming? In dit artikel schetsen we de belangrijkste principes en aandachtspunten.

Kies voor een beproefd en gecertificeerd lijmsysteem

Als schrijnwerker of gevelbekleder bent u ongetwijfeld vertrouwd met de complexiteit van het aanbod aan gevelpanelen. Ze bestaan in allerlei maten, materialen en gewichten. Ieder type paneel heeft zijn eigen unieke eigenschappen. Zo kent een HPL-plaat een gladde, gesloten structuur. Bepaalde vezelcementplaten zijn dan weer waterwerend behandeld. En andere panelen kennen een hoger soortelijk gewicht. Geen wonder dat u voor elk type paneel ook een aangepaste behandelingswijze moet hanteren. Belangrijk is dat u steeds uitgaat van een lijmsysteem (primer, lijm, kleefband enz.), alsook van een aantal welbepaalde verwerkingsvoorschriften (omgevingstemperatuur, droogtijden enz.). Kies steeds voor een lijmsysteem dat gecertificeerd is door een onafhankelijk keuringsorganisme. In België kom je dan uit bij een ATG-keuring door het BCCA, maar het BCCA voert sinds een aantal jaren geen proeven meer uit op lijmsystemen. Vandaar dat de lijmfabrikanten vandaag verwijzen naar een KOMO-certificaat (Nederland) of naar DIBt-attesten (Duitsland). Deze zijn uiteraard eveneens betrouwbaar.
De fabrikanten van de gevelpanelen begeleiden hun verwerkers ook in hun productkeuze. Zij maken een lijst op met door hen aanvaarde systemen en stellen deze ter beschikking van hun verwerkers. Dit kan een bijkomend argument zijn om voor een bepaald lijmsysteem te kiezen.

Wat met garanties?

Groothandels verkopen, naast de panelen, graag ook nog het lijmsysteem. Dit is echter geen must. Het argument dat de garantie vervalt op het ogenblik dat de verwerker de panelen en de lijm niet samen aanschaft, is een fabeltje. Op het vlak van garanties zijn eigenlijk slechts de volgende drie partijen van belang:

• De fabrikant van de gevelpanelen: deze staat garant voor de kwaliteit van zijn eigen product (maatvastheid, kleurvastheid, toleranties …).
• De fabrikant van het lijmsysteem staat garant voor de performantie van zijn product (elasticiteit, treksterkte, afschuifsterkte …).
• U als gevelbouwer moet instaan voor de garantie op de duurzaamheid van de constructie zelf. Dit doet u door met gecertificeerde producten te werken en de correcte werkwijzen in acht te nemen.

Basisprincipe van de geventileerde gevel respecteren

De belangrijkste en jammer genoeg meest frequent gemaakte fout bij het plaatsen van gevelbekleding is het niet respecteren van het basisprincipe van de geventileerde gevel. Dit principe houdt in dat er achter de gevelbekleding voldoende luchtcirculatie mogelijk moet zijn, zodat de panelen na regen weer optimaal kunnen uitdrogen. Hiertoe dient u als gevelbouwer zowel bovenaan als onderaan de gevel voldoende opening te laten. Zo ontstaan er tussen de houten, aluminium of (gegalvaniseerd) stalen stijlen 'schoorstenen' waarin er voortdurend lucht circuleert. Natuurlijk mag u deze 'schachten' op geen enkele plaats horizontaal onderbreken. U moet dus steeds in verticale zin, op de stijlen, verlijmen. Ook eventuele druiplijsten tussen de panelen onderling mogen de vrije luchtcirculatie niet onderbreken. 

Waarom verlijmen?

• Verlijmen geeft veel betere resultaten op esthetisch vlak. De gevel oogt strakker, moderner en gestroomlijnder tegenover een gevel met geschroefde panelen.
• Verlijmen, indien correct uitgevoerd, biedt betere resultaten op trek en op duw. Om dezelfde resultaten te bereiken, moet men per paneel al heel wat schroeven voorzien.
• Verlijmen zorgt ervoor dat krimp en uitzetting van het paneel veel beter opgevangen worden. Met schroeven kan dit ook, maar veel gevelbouwers spannen de schroeven veel te sterk aan, waardoor het paneel geen kant meer op kan.
• Verlijmen biedt de architect een grotere vormvrijheid. De panelen kunnen groter gedimensioneerd worden en hoeven ook niet rechthoekig van vorm te zijn.
• Verlijmen biedt u meer flexibiliteit op de werf. Bij schroeven zijn de panelen voorgeboord en/of zelfs genummerd, waardoor er weinig marge voor aanpassingen overblijft.

Hou rekening met de weersomstandigheden

Het verlijmen van de gevelbekleding op de werf is sterk afhankelijk van de weersomstandigheden. De temperatuur moet zich tussen de 5 °C en de 30 °C bevinden. Er mag geen neerslag vallen en er mag ook geen abnormaal hoge luchtvochtigheid heersen (bv. bij mist of vlak na een regenbui). In geen geval mag er zich condens vormen op het oppervlak van de panelen of van de stijlen. De panelen moeten bovendien perfect ontvet, droog en schoon zijn.

Bereid u goed voorin het atelier

Om de benodigde werftijd drastisch te reduceren, kunt u bepaalde werkzaamheden in het atelier al voorbereiden. Concreet gaat het bijvoorbeeld om het ontvetten en proper maken van de panelen en van de stijlen van de onderstructuur (hout, aluminium of gegalvaniseerd staal), en om het aanbrengen van primers.
Het grootste voordeel om dit in het atelier te doen, is het feit dat men niet afhankelijk is van de weersomstandigheden. Bovendien is het risico op morsen en vlekvorming op de zichtzijdes van de panelen of op andere materialen beperkter.

Besteed de nodige aandacht aan de opslag van de producten

Gevelpanelen zijn afwerkingsmaterialen en moeten dus met de nodige omzichtigheid opgeslagen en gemanipuleerd worden. Iedere fabrikant geeft in deze zijn eigen aanwijzingen, maar het komt er steeds op neer om de panelen op een droge, overdekte, goed geventileerde plek te stockeren. Om doorhangen te vermijden, dienen de panelen ook afdoend ondersteund te zijn. Veel panelen zijn ook voorzien van een beschermfolie om beschadiging tijdens transport en bewerking te voorkomen.
Gelijksoortige maatregelen gelden uiteraard ook voor de elementen t.b.v. de onderstructuur, de primers, de lijm en de tapes.

Gebruik een aangepaste dubbelzijdig klevende tape

Het gebruik van een aangepaste, dubbelzijdig klevende schuimtape heeft twee functies. De eerste functie is om de voorlopige hechting van het paneel te vrijwaren, in afwachting van het uitharden en volledig op sterkte komen van de lijm. De tweede, minder gekende functie is om ervoor te zorgen dat de gevormde lijmril de juiste dikte krijgt bij het aandrukken van het paneel. Opgepast dus: wie een verkeerde, dunnere en goedkopere tape gebruikt, zal bij het aandrukken van het paneel de lijmril te veel openduwen. Zo verliest de lijmverbinding haar optimale sterkte, met alle mogelijke risico's van dien.

Breng de lijm op een correcte manier aan

Het appliceren van de lijm moet zorgvuldig gebeuren: een goede dosering is van cruciaal belang. Hiertoe zijn er echter hulpmiddelen voorhanden, zoals een speciale V-tuit waarmee men de perfecte lijmril op de stijlen kan aanbrengen. De tuit zorgt ervoor dat de lijmril altijd even breed en dik is, waardoor de hechting van het paneel uiteindelijk optimaal zal zijn. De lijm wordt, net zoals de dubbelzijdig klevende tape, rechtstreeks op de stijlen aangebracht. Na het verwijderen van de schutfolie op de tape en na het aanbrengen van de lijm dient men binnen de tien minuten de gevelpanelen door aandrukking te bevestigen. Dit moet heel omzichtig en precies gebeuren, want na luttele seconden is herpositioneren niet langer mogelijk.

Respecteer de maximale afmetingen en de minimale tussenafstanden

Het is de verantwoordelijkheid van de architect om in samenspraak met de gevelbouwer het volledige bevestigingssysteem correct te dimensioneren. Wil men grote panelen met een groot soortelijk gewicht, dan zal de afstand tussen de stijlen onderling vrij klein zijn. Zeker in hoekzones bij hoge gebouwen is een veilige berekening geen overbodige luxe.
Belangrijk is om ook de eigenschappen van de lijm in deze calculatie op te nemen. Sommige lijmtypes geven immers een betere en duurzamere hechting dan andere. Door alles heel precies te dimensioneren, komt men tot het optimale evenwicht tussen kwaliteit enerzijds en kostenbesparing anderzijds.

En wat met het kostenplaatje?

Uiteraard is de lijm, in combinatie met de primers, duurder in aanschaf dan schroeven. Toch dient u dit met een korreltje zout te nemen. Zeker bij projecten waarbij u rechttoe rechtaan kunt werken, is verlijmen immers veel minder arbeidsintensief. Ook het voorboren van de panelen, het uitlijnen enz. is niet langer nodig. Zo spaart u eigenlijk heel wat centen uit! De bevestigingsmiddelen vormen tot slot slechts een fractie van de totaalkost van de gevel (isolatie, vochtscherm, onderstructuur, panelen, gebruik van hoogtewerkers, werkuren enz.).