Werkt uw netwerk al voor u?

Pieterjan Bonne pleit voor meer regie over het netwerk

Netwerken is weer helemaal terug. Maar halen we er genoeg uit? Het kan beter, vindt Pieterjan Bonne. De docent en onderzoeker wil bedrijven helpen om hun netwerk in handen te nemen. "Een goed netwerk is een verzekering op de toekomst."

de voordelen van een netwerkcultuur

Wie zien we voor ons als we denken aan een 'netwerker'? Een vlotte prater, iemand die niet aarzelt om mensen aan te spreken, of juist introvertere collega's, die bestaande contacten goed bij zich houden. Zo heeft elke persoon wel een soort netwerk. Maar: er zit nog veel meer potentieel in, dat we er pas uithalen wanneer we dat netwerk op bedrijfsniveau gaan bekijken en regisseren. Pieterjan Bonne, docent en onderzoeker in de opleiding Bedrijfsmanagement aan Arteveldehogeschool en ook verbonden aan Universiteit Antwerpen, begeleidt bedrijven daarin met The Network Agency.

"In de opleiding Bedrijfsmanagement werken we veel rond netwerken. De hogeschool ondersteunt zo ook studenten uit wat kansarmere omgevingen om hen sterker te maken. Net als in het bedrijfsleven zetten we daar sterk in op persoonlijke vaardigheden, maar waarom doen we dat niet op organisatieniveau? Ik heb me in de wetenschappelijke literatuur verdiept en ben met heel wat bedrijven gaan praten, en heb gemerkt dat er daar nog heel veel winst te halen valt."

Zijn bedrijven vandaag al niet goed 'vernetwerkt'? Er zijn toch al veel initiatieven en evenementen?

"Veel bedrijven beseffen dat netwerken belangrijk is en er gebeurt inderdaad al veel. Veel bedrijfsleiders hebben ook de ervaring dat ze dingen kunnen realiseren door mensen die ze kennen aan te spreken, financiering te zoeken ... Bij kleine bedrijven lukt dat goed, maar bij grotere bedrijven raakt de 'netwerkactiviteit' te veel versnipperd. Er is dan geen overkoepelende strategie meer. Ik wil bedrijven vooral helpen om opnieuw regie in hun netwerkbeleid te steken, om een cultuur te creëren die netwerken bevordert. Zo wordt het veel gemakkelijker om een netwerk om te zetten in impact en waarde. Ik was onlangs bij een organisatie die al anderhalf jaar op zoek was naar een specifieke functie. De uiteindelijk gevonden kracht bleek medewerkers haast elk weekend te zien, maar zij waren niet op de hoogte en zochten dus niet mee. Dat is toch jammer? Het kan veel sneller gaan als je je medewerkers goed informeert over je doelen, over wat ze moeten meenemen als ze over je bedrijf spreken."

Hulp bij personeelstekort

Het gaat dus ook over interne communicatie?

"Het gaat over alle vormen van communicatie, maar voor je begint te communiceren, moet je je twee zaken afvragen: wat zijn mijn strategische doelen - waarvoor ga ik de communicatie en netwerking inzetten - en hoe kan ik mijn mensen daartoe activeren? Een voorbeeld: momenteel is er overal personeelstekort. Het hoofddoel is dan personeel vinden. Je kunt je huidig personeel overtuigen om mee te zoeken: met meer personeel wordt je vakantie sneller goedgekeurd, er zal minder stress zijn ... Dat is dan inderdaad interne communicatie: wat zijn de voordelen voor de medewerkers? Niet: als we op 100% draaien, kan de baas een nieuwe auto kopen. Als men mee is in het verhaal, wordt de bereidwilligheid om te helpen meteen veel groter. Het is niet moeilijk, maar je moet er aandacht voor hebben. En wat je aandacht geeft, groeit vanzelf."

"Netwerken is veel meer dan naar evenementen gaan"

"Nog een voorbeeld: LinkedIn. Met kleine veranderingen kun je veel in gang zetten: zorgen dat mensen makkelijk iets kunnen delen, een voorbeeld van een tekstje ter beschikking stellen, helpen met het opzetten van een sterk profiel. Je kunt niet van elke medewerker een topnetwerker maken; sommigen kunnen het nu eenmaal beter dan anderen. Maar je kunt mensen wel vaardigheden meegeven. Luisteren, aandachtig zijn: dat is te trainen. Introverte mensen kunnen vaak juist beter luisteren dan extraverte, of beter contacten onderhouden. Netwerken is veel meer dan naar evenementen gaan. En als je naar evenementen gaat, vraag je dan af of de juiste mensen naar de juiste plaatsen gaan."

"Ik heb met een bedrijf uit Zuid-West-Vlaanderen gewerkt dat, zoals alle bedrijven in Zuid-West-Vlaanderen, geen personeel vond. We hebben daar in kaart gebracht vanwaar het personeel afkomstig was. Kortrijk, Waregem, Deerlijk, Kuurne ... en drie mensen uit Noord-Frankrijk. Misschien zit er daar nog potentieel. Hoe gaan we het bedrijf daar bekend maken? Misschien nemen we die drie Noord-Fransen mee die daar gaan vertellen hoe fantastisch het bedrijf is. Dat geeft een ander verhaal dan de hr-medewerker die in gebrekkig of juist té perfect Frans tegen arbeiders gaat zeggen waarom ze daar moeten gaan werken. Wat zijn de drempels? Vervoer? Als ze met vijf zijn, is het voor ons bedrijf misschien interessanter om een shuttlebus in te leggen. Dat kost geld, maar als we die vijf niet hebben, kost het ons nog meer geld."

Verzekering op de toekomst

Zijn er zaken die je aan elk bedrijf zou aanraden?

"Elk bedrijf is anders en heeft specifieke noden. Die noden zijn vaak ook nog niet helder voor het bedrijf. Dat maakt het moeilijk om pasklare antwoorden te geven. Je moet nu niet zomaar arbeiders naar beurzen beginnen sturen; het begint met een cultuur van trots op het bedrijf. Als je arbeiders allemaal kwaadspreken, dan neem je ze beter niet mee. (lacht) Uit onderzoek zien we dat medewerkers die aangebracht zijn door andere medewerkers langer blijven, sneller ingewerkt zijn, meer gemotiveerd zijn. Er zijn daar zeker voordelen aan, maar natuurlijk moeten mensen in eerste instantie voor je bedrijf wíllen werken. Het moet authentiek zijn, anders lukt het niet. Ik geef graag les en ik pitch graag ideeën. Ik zou lezingen kunnen gaan geven, maar heb je daar veel impact mee? Liever ga ik samen met een bedrijf aan de slag om een kleine verandering te bewerkstelligen, die tot grote resultaten kan leiden. Met zulke kleine interventies bereik je vaak meer dan door het hele systeem op de schop te nemen."

"Je contacten zijn een grondstof"

Lukt het om bedrijven te overtuigen van het belang van netwerken? Bij dat netwerken komt veel onvoorspelbaarheid kijken, en veel bedrijven kunnen daar slecht mee om.

"Door in te zetten op netwerken, kun je juist beter met die onvoorspelbaarheid omgaan. Je creëert een nieuwe grondstof: je contacten. Alleen moet je weten wat je ermee moet doen: hoe en waarvoor kunnen die waardevol zijn, moet ik die verbinden met iemand anders, hoe houd ik die bij voor later, kunnen wij daar iets voor betekenen? Zo breng je dat in kaart. En als dan twee jaar later blijkt dat er een probleem is met je afzetmarkt, dan heb je nieuwe, mogelijk interessante klanten achter de hand. Maar als je dan nog moet beginnen, dan ben je meestal te laat. In plaats van een onzekerheid, wordt dat een verzekering op de toekomst."

"Nu zet men netwerken pas in uit noodzaak, wanneer er bijvoorbeeld haastig rondgebeld wordt om een vervangstuk voor een machine te vinden. Verder verwacht men ook te veel van het spontane. Ik hoor vaak bij bedrijven: 'Als onze medewerkers ons vragen of ze ergens naartoe mogen gaan, dan zeggen we altijd ja.' Maar: er zit daar geen regie op. Zo leg je een grote verantwoordelijkheid bij het personeel: zij moeten zelf identificeren wat voor de organisatie van belang zou kunnen zijn, én ze moeten het nog eens gaan vragen ook. Je kunt daar proactiever mee omgaan. Op een evaluatiegesprek zeg je bijvoorbeeld: naar die beurzen moeten we zeker. X, jij bent daarmee bezig, wil je gaan? En X voelt zich aangesproken en is enthousiast. Volgende stap: we gaan een uurtje samenzitten om te bekijken hoe we dat gaan aanpakken. We hebben een presentatie, kaartjes ... Zo krijgt de medewerker een missie. Ga die vooral niet verplichten om naar een beurs te gaan, want dat werkt averechts. Wees ook niet te gierig met recup; je mag mensen die wat meer doen gerust eens belonen. Zo ga je het omkaderen en hang je minder af van het toeval."

"Denk ook aan personeel dat je organisatie verlaat. Hoe kun je ervoor zorgen dat zij nog positief over je spreken? Er zijn cijfers genoeg: men vertrouwt meer op een getuigenis van iemand die in een bedrijf gewerkt heeft, dan op een vacaturebericht. Dat kan bijvoorbeeld door alumnigroepen. Er zijn veel voorbeelden uit de consultancy en de advocatuur. Daar is veel verloop doodnormaal; hun mensen gaan misschien bij bedrijven werken die later klant worden."

Keuzes maken

Heeft de coronacrisis veel veranderd?

"Het is mij opgevallen dat er na corona een enorme boom is van netwerkevenementen. Bedrijven waren vragende, zelfs smekende partij om dat circuit weer op te starten. Ik was daardoor verrast. Ik had gedacht dat organisaties die kosten op een andere manier gingen bekijken en zeggen: bepaalde zaken gaan we digitaal houden, want dat is voornamelijk informatieoverdracht. Maar het blijft een mensenzaak. Dat kan een troef zijn als bedrijf: we stimuleren mensen om zichzelf te ontwikkelen en om nieuwe mensen te ontmoeten, nieuwe ideeën op te doen. Mensen hebben ook ervaren hoe moeilijk het is om een netwerk te onderhouden als dat soort dingen wegvalt: hoe snel je mensen vergeet die waardevol zijn voor je organisatie, omdat je dat niet in kaart hebt. Laat staan dat je organisatie het in kaart heeft. Je netwerk in kaart brengen, helpt ook om keuzes te maken: wat is belangrijk en waarom? Een evenement waar je louter uit gewoonte naartoe gaat, is misschien niet meer relevant, met nog amper return voor je bedrijf. Dan is dat zonde van de tijd en van het geld."

Veel leveranciers zijn nu aan het zoeken naar andere sourcing-opties. Sommige weten niet waar te beginnen.

"Dat is exact waar een goed netwerk van pas kan komen. Stel dat je als bedrijf een aantal jaar geleden in kaart gebracht hebt dat je zeer afhankelijk bent van China. Dat is geen acuut probleem, maar misschien een bedreiging op lange termijn. Wat gaan we eraan doen? Er zijn mogelijkheden in Oost-Europa, Azië, Zuid-Amerika. We hebben daar geen contacten, maar de volgende twee jaar gaan we actief naar beurzen in Oost-Europa, en daar gaan we actief relaties opbouwen. Als we ze niet nodig hebben, hebben ze we niet nodig, maar als het wel nodig is, dan hebben we ze. Is dat soms verloren moeite? Ja, maar je weet nooit wat er komt. Je kunt er misschien ook nieuwe afzetmarkten creëren. Zo creëer je meer kansen voor je bedrijf en je krijgt die kansen ook beter in beeld. Dat is waar een netwerkcultuur toe leidt."