Verwarming op stookolie: hoe(lang) werkt het (nog)?
Mazout of stookolie mag als brandstof dan wel op de helling staan, het is voor heel wat gezinnen nog steeds de manier bij uitstek om te verwarmen. Je bent immers onafhankelijk van netwerkbeheerders en je kiest zelf wanneer je brandstof aanschaft. Daarvoor kan je zelf de prijzen in het oog houden en zo het beste moment kiezen om je tank bij te vullen.
STOOKOLIE VANAF 2022
Sinds 1 januari 2022 geldt in Vlaanderen alvast dat je je oude mazoutketel niet meer mag vervangen door een nieuwe mazoutketel als er een aardgasleiding in je straat ligt. Bij nieuwbouwwoningen is het al helemaal uit den boze. Een kleine herstelling aan een bestaande installatie mag wel nog. In Wallonië volgt een dergelijk verbod op de plaatsing van mazoutketels in nieuwbouwwoningen vanaf 2024. Wat renovaties betreft, gaat de stookolieketel er op de schop vanaf 2026. In Brussel mogen mazoutketels niet meer verkocht en geïnstalleerd worden vanaf 2025. Let wel: het gaat hier enkel om verkoop en installatie van mazoutketels. Als je nog een perfect functionerende mazoutketel hebt, mag je die uiteraard nog blijven gebruiken. Al wordt er over het algemeen wel geadviseerd om ruim voor het levenseinde van je mazoutketel de alternatieven te onderzoeken.
Mazoutketel
In de mazoutketel bevindt zich een brander, waar het zwavelarme mazout uit de tank zich een weg naar baant via een pompsysteem. De stookolie wordt verneveld en geëlektrocuteerd waardoor de olie zal ontvlammen.
De warmte die door die verbranding vrijkomt, brengt de ketel over naar het water dat zich naar de verwarmingstoestellen verspreidt. Daar de meeste mazoutketels tegenwoordig hoogrendementscondensatieketels zijn, wordt de warmte van de rookgassen ook gerecupereerd zoals bij een gascondensatieketel.
De vroegere Optimaz en Optimaz Elite labels zijn verdwenen sinds september 2015, en vervangen door het Europees energielabel voor nieuwe cv-toestellen. Heb je een condensatieketel (die het hoogste rendement haalt), dan moet er een A-label op staan.
Rendement
Het rendement of deellastrendement van een ketel slaat op het percentage van de geproduceerde warmte dat wordt meegenomen in de verwarming van de woning. Voor een zo hoog mogelijk rendement moeten de warmteverliezen zo gering mogelijk zijn. Die warmteverliezen kunnen optreden door warmte die via de rookgassen de schoorsteen uitvliegt, een onvolledige mazoutverbranding of warmte die via de ketelmantel verloren gaat.
Mazoutketels halen een nuttig rendement van tegen de 98%, wat het – ondanks het gebruik van fossiele brandstoffen – op zich een energiezuinige manier van verwarming maakt. Condensatieketels halen een seizoensgebonden energie-efficiëntie van minstens 90% (Hs) conform de Europese ErP-reglementering.
Vermogen
Bij het kiezen van een cv-ketel moet je ook rekening houden met het vermogen dat die moet leveren. Een te groot vermogen is geld door het raam gooien en een te klein vermogen dat te hard moet werken zal op termijn ook problemen geven.
Het vermogen van een ketel wordt uitgedrukt in kW (kilowatt). Hoeveel vermogen je nodig hebt, is in de eerste plaats afhankelijk van de oppervlakte en het volume van je woning en hoe goed die is geïsoleerd – een goed geïsoleerde woning heeft dubbele beglazing en muur-, vloer- en dakisolatie. Verder doet het er ook toe of je de ketel enkel gebruikt voor centrale verwarming, of ook voor sanitair warm water. In het tweede geval heb je een groter vermogen nodig.
Het type woning doet er ook toe. Globaal gezien voldoet voor een appartement een installatie met een vermogen van 11–23 kW. Bij een rij- of hoekwoning heb je een vermogen van 16–30 kW nodig. Bij een vrijstaande woning is vaak een vermogen boven de 30 kW aangewezen.
Bovenstaande cijfers zijn slechts een leidraad. Om het benodigde vermogen van je cv-ketel te bepalen, doe je uiteindelijk het best een beroep op een professional.
Mazout opslaan en aanvullen
Opslaan
Voor mazout heb je een opslagplaats nodig, wat de kosten van een totale installatie de hoogte injaagt met € 1.500 tot € 4.500. Een mazouttank kan zowel boven- als ondergronds zijn. Bij een ondergronds model zal je wat dieper in de buidel moeten tasten, daar deze moeten gemaakt worden uit een corrosiebestendig materiaal. Ook de nodige graafwerken moet je daarbij in rekening brengen.
Aanvullen
Een van de grote voordelen van verwarmen op mazout is dat je zelf instaat voor het aanvullen ervan. Je bent dus niet afhankelijk van netwerkbeheerders. Je kan zelf de mazoutprijzen checken en het voordeligste moment kiezen om je tank bij te vullen.
Om te weten wanneer je je tank moet bijvullen, kan je een stookoliemeter aan je ketel monteren, zodat je het oliepeil nauwgezet kan volgen.
Onderhoud
In tegenstelling tot een gascondensatieketel, moet een mazoutketel jaarlijks worden gekeurd. Daarbij worden de ketel, de verbranding en de afvoer gecontroleerd door een erkende vakman. De opslagtank wordt voor ingebruikname gekeurd. Verder onderhoud van de tank is afhankelijk van het volume, de ligging en of die boven- of ondergronds werd geplaatst.
Voor stookolietanks met een volume van minder dan 6.000 liter (quasi het volledige aandeel van de particuliere tanks) is een periodieke keuring niet verplicht als ze bovengronds geplaatst zijn. Ondergrondse tanks met een dergelijk volume moeten wel verplicht worden gekeurd, om de 5 jaar.
Verwarmingsaudit
Voor verwarmingsketels ouder dan 5 jaar met een vermogen van 20 kW of meer was er tot voor kort in Vlaanderen ook een verwarmingsaudit verplicht, waarbij wordt nagekeken of de ketel nog past bij de verwarmingsbehoeften van de woning. Daarbij wordt ook het rendement van de ketel onder de loep genomen. Sinds 1 juli 2024 is dit niet langer verplicht.
In Brussel is zo'n verwarmingsaudit niet nodig voor installaties onder de 100 kW. In Wallonië wordt er gesproken van een 'diagnostic approfondi' voor ketels vanaf 20 kW. Dit gebeurt bij de eerste keuring van de installatie en blijft geldig zolang er niets verandert aan de installatie of er geen ingrijpende energetische renovaties gebeuren.
Wat met de mazouttank bij buitengebruiksstelling
Wanneer je besluit om je mazouttank niet langer te gebruiken, dien je deze definitief buiten gebruik te laten stellen door een erkende professional. De tank moet daarbij geleegd en gereinigd worden.
Als je ervoor kiest om de reiniging van je mazouttank uit te stellen, loop je het risico op bodemverontreiniging en de daarbij behorende kosten. Bij de verkoop van je woning kan de koper immers vragen om een attest van definitieve buitengebruikstelling. Hoewel dit niet wettelijk verplicht is, is het altijd raadzaam om nooit je mazouttank te laten verwijderen zonder een attest te verkrijgen.
Mazouttank verwijderen?
De wetgeving maakt een onderscheid tussen bovengrondse (= niet ingegraven) en ondergrondse stookolietanks en houdt rekening met het volume bij het bepalen van de vereiste acties voor het verwijderen.
Indien je een bovengrondse mazouttank hebt met een volume van minder dan 6.000 liter, is het noodzakelijk om deze te legen en te reinigen, maar het is niet per se vereist om de tank te verwijderen. Als je er toch voor kiest om de tank te verwijderen, dan dient de erkende technicus die verantwoordelijk is voor de verwijdering een attest af te leveren waarin wordt bevestigd dat de verwijdering correct is verlopen.
Is je bovengrondse stookolietank groter dan 6.000 liter? Dan dien je deze binnen 3 jaar te laten leegmaken, reinigen en verwijderen. Als het niet mogelijk is om de tank te verwijderen, dan moet een erkende technicus de mazouttank vullen met zand, schuim of een vergelijkbaar vulmiddel.
Als een ondergrondse mazouttank van maximaal 6.000 liter buiten gebruik wordt gesteld, dan moet deze binnen 5 jaar worden leeggemaakt, gereinigd en verwijderd. Voor tanks groter dan 6.000 liter is de termijn 3 jaar. Als het om technische redenen niet mogelijk is om de tank te verwijderen, dan moet deze na reiniging worden opgevuld met zand of een ander geschikt materiaal. In beide gevallen is een attest vereist om aan te tonen dat de werkzaamheden correct zijn uitgevoerd, ongeacht de grootte van de tank.
BODEMSANERING
Ben je van plan om je mazouttank buiten gebruik te stellen vanwege een lek en bodemverontreiniging? Dan is het waarschijnlijk nodig om een bodemsanering te laten uitvoeren, om alle schadelijke stoffen uit de verontreinigde bodem of het grondwater te verwijderen. Vanaf nu kan bijna iedereen die te maken heeft met een lekkende stookolietank een beroep doen op het Promaz fonds om de bodem te laten reinigen.
