Een smarthome zonder breekwerk, hoe werkt dat?

Wil je je woning automatiseren, maar zie je grote breekwerken niet zitten? Dan is een bekabeld smarthomesysteem niet voor jou. Er zijn echter alternatieven waarmee je ook je bestaande installatie slim kan aansturen. We geven mee hoe je dat kan doen.

SMARTHOME ZONDER BREEKWERK

Als je een bekabeld smarthomesysteem in een bestaande woning wil, zal je een stevige aanpassing moeten doen aan je bestaande elektrische bekabeling. Dat betekent veel breekwerk. Daarom worden volledig geïntegreerde smarthomesystemen vooral geïnstalleerd in nieuwbouwwoningen of in het kader van grotere renovatiewerken.

Voor kleine renovaties kan je een beroep doen op andere systemen die compatibel zijn met traditionele bedrading, waarbij er dus geen buskabels van tel zijn. 

ENERGIEBEHEERSYSTEEM

Een slim sturingssysteem dat in bestaande woningen geïnstalleerd kan worden, bestaat uit een netwerk van slimme/geconnecteerde stopcontacten, schakelaars, draadloze detectoren en motorsturingen. Deze staan, net zoals bij een bekabeld smarthomesysteem, in verbinding met een centrale hub die het brein van de installatie vormt. De bediening verloopt via een app.

Je kunt dergelijke systemen ook aansluiten op de gebruikerspoort van je digitale meter. Zo kun je via de app ook inzage krijgen in je energieverbruik op toestelniveau.
In dat geval spreekt men van een energiebeheersysteem. Sommige systemen kunnen ook aangeven waar verborgen gebruik en sluimerverbruik zich situeren. Aan de hand van de verkregen data kun je vervolgens je energieverbruik aanpassen en optimaliseren. Er bestaan ook systemen die inzicht geven in je zelfgeproduceerde energie (van zonnepanelen).

HOE VERLOOPT DE INSTALLATIE?

De installatie van een bekabeld en geïntegreerd smarthome is hoofdzakelijk een klus voor een vakman, maar lichtere systemen die geen aanpassing aan je bedrading vereisen, kun je gemakkelijk zelf plaatsen.

VOORBEREIDING

Uiteraard vraag je eerst advies aan de leverancier van het systeem. Die kan een pakket samenstellen op maat van jouw behoeften en wensen. 

Naast de bekabeling, moet je ervoor zorgen dat je zekeringkast aangesloten is voor je begint met de installatie van een dergelijk systeem. Zorg ook voor een extra stopcontact en zorg ervoor dat er internet aanwezig is. Dit is niet per se nodig om je geconnecteerde schakelaars en stopcontacten te laten functioneren, maar wel om meteen te kunnen programmeren.

Zoals bij alle elektriciteitswerken, geldt hier ook: zet altijd de zekering uit voordat je begint, ongeacht of het de circuitzekering of de hoofdschakelaar is. Het is verder raadzaam om nog even met een spanningstester te controleren of er geen stroom meer op je kabels staat. Brandt er een rood lampje, dan is er nog stroom op je kabels en moet je ingrijpen.

SLIMME SCHAKELAAR PLAATSEN

Een aangesloten enkelvoudige schakelaar werkt als een klassieke drukknop, waaraan je via programmering specifieke functionaliteiten kunt toevoegen. Bij een schakelaar is aarding niet nodig, maar die moet wel doorverbonden worden. Knip de draden korter en verwijder de isolatie aan de uiteinden met een striptang. Sluit de aarding aan op een steekklem en duw dit achteraan in de inbouwdoos.

Vervolgens bundel je de blauwe nuldraden op dezelfde manier. Op het aansluitschema kun je zien dat je vanaf deze steekklem een aftakking richting je schakelaar moet voorzien. Gebruik hiervoor een reststukje blauwe draad. Verwerk dan de bruine fasedraad; deze draad voorziet je schakelaar van stroom en zal dus voor het aan-/uit-signaal zorgen.

In dit geval komt de schakelaar in een dubbele inbouwdoos, samen met een dimmer. Het is dus nodig bij de installatie van je kabels ook al even vooruit te kijken naar hoe de dimmer aangesloten moet worden, zodat je daarvoor ook de nodige draden op je steekklemmen voorziet. Zorg dus voor twee aftakkingen vanaf je steekklem met de fasedraden.

Daarna sluit je de voorziene draden aan op de geconnecteerde schakelaar. Hierbij moet je eigenlijk gewoon het schema volgen. Blauwe nuldraden komen op de N-aansluiting, bruine fasedraden op de L-poort. Hetzelfde doe je dan met de dimmer, die alleen moet worden aangesloten op de voedingskabels. Duw dan de aangesloten onderdelen in de inbouwdozen en schroef ze vast. Let erop dat je ze recht plaatst en gebruik dus een waterpas ter controle.

Een geconnecteerde schakelaar kun je ook linken aan meerdere drukknoppen. Met deze extra klassieke schakelaars kun je de lamp dan vanop meerdere plaatsen bedienen. Deze uitbreidingsdrukknoppen sluit je aan waar kabels voor een schakelaar voorzien zijn, want zelfs zonder programmering zal alles werken zoals het is bekabeld. 

De drukknoppen kunnen bekabeld zijn, maar ook draadloze varianten zijn een optie. De installatie ervan is uiteraard een stuk simpeler, aangezien je geen kabels hoeft aan te sluiten. Zorg er wel voor dat de batterij geplaatst is. Daarna hang je het bevestigingsplaatje op. Stem de hoogte af op de rest van je schakelaars en schroef vast. Je eindigt met de onderdelen van de schakelaar op hun plaats te klikken.

SLIM STOPCONTACT PLAATSEN

Een verbonden stopcontact kun je op afstand aan- of uitschakelen en biedt je de mogelijkheid om het stroomverbruik van dat aansluitpunt – en dus het aangesloten toestel – bij te houden. Je kunt zo'n stopcontact herkennen aan het kleine drukknopje rechts bovenaan.

De aansluiting ervan is relatief simpel, zoals bij een gewoon stopcontact. Bereid de kabels voor door ze in te korten en te strippen, opnieuw met de striptang.

Vervolgens steek je de draden in hun juiste plaats. Blauw hoort bij N, bruin hoort bij L en de geelgroene aardingsdraad breng je aan in het midden. Gebruik tijdens het werken gerust een lange bektang om het jezelf wat makkelijker te maken.  Daarmee kun je de kabels gemakkelijk in de openingen steken en ze ook netjes buigen om alles in de inbouwdoos te krijgen. Uiteindelijk komt in de afwerkfase nog het afdekplaatje op zijn plaats.

BEDIENINGSSCHERM PLAATSEN

Een ander item waarmee je jouw installatie kan uitrusten is een bedieningsscherm. Dit biedt een overzicht van de installatie, maar kan ook zelf als schakelcontact dienst doen, voor bijvoorbeeld verlichting, rolluiken of een stopcontact. Dit touchscreen scherm voorzie je bij voorkeur op ooghoogte op een centrale plaats. Heb je de mogelijkheid, voorzie hiervoor dan een diepere inbouwdoos, zo zal je het scherm beter ter plaatse krijgen.

Eenmaal je alle kabels aangesloten hebt, moet je het scherm nog op de sokkel plaatsen. In de meeste gevallen is dat slechts een kwestie van vastschroeven.

SENSOREN PLAATSEN

Ten slotte zijn er ook nog de draadloze bewegingsmelders, die werken in combinatie met een verbonden toestel. Ook hier is het essentieel om de batterij te plaatsen. Het toestel wordt bevestigd via een houder, die je kan ophangen met een kleefstrip of schroeven.

Houd bij het bepalen van de positie van de detector rekening met een aanbevolen hoogte van 2,5 meter en een detectiehoek van 110° voor een optimale werking.

DE HUB INSTalleren

Eens alle onderdelen van het systeem geplaatst zijn, kan je kijken voor de basis: de centrale of de hub. Die vormt het brein van je installatie en koppelt alle bedieningen en sensoren met je systeem en het internet. Plaats de centrale bij een stopcontact, liefst in de buurt van een internetaansluiting en – indien mogelijk – je digitale teller.

Meet en teken eerst zorgvuldig af waar je de bevestigingspunten moet maken. Met pluggen en schroeven, die je afstemt op je ondergrond, zorg je voor de ophanging. Laat je schroeven iets uitsteken, zodat je er de hub makkelijk over kan haken.

Controleer of de bevestiging goed zit en sluit dan eerst nog de nodige kabels op het toestel aan. Dit gaat dan om de internetkabel en de voedingskabel. Als je een digitale teller hebt die in de buurt van je hub staat, dan kun je die ook met elkaar verbinden via de P1-poort van je teller. Op die manier kun je je installatie ook energiezuinig aansturen.

PROGRAMMEREN

Zet alle zekeringen dan terug aan. Je schakelaars werken nu onmiddellijk, maar wil je alle mogelijkheden ten volle benutten, moet je nog overgaan tot de programmatie. Uiteraard is het aangeraden je programmatie zo snel mogelijk te maken om alle toestellen en functies ten volste te benutten.

Met de programmeersoftware die je online kunt vinden, kun je de slimme sturing vormgeven. Start met een leeg grondplan en zet daarin alles uit. Voeg knoppen toe en stel acties in, zodat je kan bepalen welke knop welke functies kan uitvoeren. Je kan ook sferen gaan definiëren, een tijdsschema instellen, of een alles uit-functie integreren… Ook stopcontacten of rolluiken kunnen gestuurd worden. Hoe je deze programmering precies aanpakt, kun je vinden op het online platform met instructievideo’s over de slimme sturing.

Nadat je alle links digitaal hebt vastgelegd, moet je de knoppen nog concreet verbinden met je programma. Voor je dit kan doen, steek je de centrale in het stopcontact. Zodra er een groen lichtje brandt, is het verbonden met het internet. Daarna kun je alles adresseren. Dit betekent dat je alle effectief geplaatste items gaat linken met de respectievelijke knop in je programma, zodat die de acties overneemt zoals jij ze bepaald hebt.

Ook je bedieningsscherm moet je nog instellen. Hiervoor heb je enkel je smartphone en wifi nodig zodat je via de app zijn functies kan toekennen. Dit scherm zal je een overzicht geven van je systeem, maar je kunt het ook zelf als schakelaar met meerdere functies instellen. 

Als alles is ingesteld, hoef je alleen nog de installatie te testen.