Hoe ga je slim om met je digitale meter?

In Vlaanderen worden de klassieke elektriciteitsmeters (en ook de water- en gasmeters) gaandeweg vervangen door nieuwe digitale meters. Maar hoe lees je je verbruik af? En welke mogelijkheden bieden de digitale tellers voor inzage en sturing van je verbruik?

 

Leer je digitale meter kennen

Het verbruik aflezen verloopt anders op een digitale meter dan op een analoge (terugdraaiende) teller. De digitale elektriciteitsmeters zijn uitgerust met een display waarop je doorlopend vier metingen kan aflezen. Ze verschijnen voortdurend achtereenvolgend op het scherm, telkens in dezelfde volgorde. Deze metingen hebben elk een vaste OBIS-code (Object Identification System).

• 1.8.1: verbruik dagtarief (in kWh)
• 1.8.2: verbruik nachttarief (in kWh)
• 2.8.1: geïnjecteerde stroom aan dagtarief (voor wie zonnepanelen heeft)
• 2.8.2: geïnjecteerde stroom aan nachttarief (voor wie zonnepanelen heeft)

Wil je zelf manueel een specifieke meting raadplegen op de meter? Dat doe je via de groene knop. Bij één druk op de knop licht het displayscherm op en krijg je eerst een testscherm waarop je kan zien of er ergens een defect is aan het display. Als je nog een keer drukt kan je scrollen door de verschillende codes. Naast bovenstaande codes, zijn er nog andere interessante waarden die je zo op het display kan aflezen:

• 1.8.0: geeft de totale afgenomen energie weer (in kWh) - dit is de som van 1.8.1 en 1.8.2
• 2.8.0: geeft de totale som aan geïnjecteerde stroom weer (in kWh) - dit is de som van 2.8.1 en 2.8.2
• 1.7.0: geeft weer hoeveel energie je op dit moment aan het verbruiken bent (in kWh)
• 1.6.0: de maximale afnamepiek van de nog lopende maand (in kW). Dit wordt telkens aan het begin van de maand gereset. Dit is belangrijk om in de gaten te houden in functie van het capaciteitstarief (zie verder).
• 2.7.0: geeft weer hoeveel energie je op dit moment aan het injecteren bent (in kWh)

Daarnaast worden er via navigatie met de groene knop nog meer technische codes weergegeven, waarvan je de betekenis kan terugvinden in de technische fiche van jouw digitale meter (online ook te raadplegen via de website van de netbeheerder).

Rond het display

Rechts boven het display zie je een zonnetje en een maantje, respectievelijk de aanduiding voor dagtarief en nachttarief. Een pijltje op het display zal aanduiden welk tarief op het moment van aflezen actief is. Heb je geen dag- of nachttarief, maar een enkelvoudig uurtarief? Dan moeten beide meterstanden met elkaar worden opgeteld.

Net onder het display zie je ook P- en P+ staan. Dit is relevant voor eigenaars van zonnepanelen. Als op het display een pijltje boven een van deze twee aanduidingen staat, wil dit zeggen dat je ofwel stroom van het net neemt, of stroom op het net zet:

• staat het pijltje boven P-, dan wil dat zeggen dat je meer stroom opwekt dan verbruikt en dat je die dus op het net aan het zetten bent;
• staat het pijltje boven P+, dan wil dat zeggen dat je elektriciteit van het net afneemt.

Links zie je ook L1, L2 en L3 staan. Deze geven aan welke actieve fase aanwezig is. Ben je aangesloten op 230V? Dan zal er een aanduiding staan bij L2. Rechts van de 'P'-aanduidingen bevinden zich nog de aanduidingen NW en Ψ, respectievelijk de aanduiding voor registratie op het communicatienetwerk en de signaalsterkte.

Rechts naast het display staan er ook twee lampjes. Het eerste is een controlelampje dat sneller zal knipperen afhankelijk van hoeveel je verbruikt of op het net zet. Ernaast staat het lampje voor het blindverbruik of schijnvermogen. Die zal knipperen wanneer je een bepaald toestel zou inschakelen, zoals je vaatwasser of je wasmachine.

En de digitale gasmeter?

De digitale gasmeter zit simpeler in elkaar. Deze is uitgerust met drie drukknoppen onder het display. Als je eender welke knop indrukt, licht het display op en kan je het verbruik aflezen. Linksboven op het display wordt de gasklepstatus weergegeven. Als je hier een ander symbool ziet dan weergegeven in bovenstaande foto, wil dit zeggen dat er ergens een technische fout is. Dan neem je zo snel mogelijk contact op met de netbeheerder. 

Als er een digitale gasmeter én een elektriciteitsmeter aanwezig zijn, worden deze standaard gekoppeld door de installateur. De toestand van die koppeling kan je checken via het symbooltje rechtsboven op de display van je digitale gasmeter, die de signaalsterkte weergeeft met een cijfer. Is dat cijfer 0? Dan is er geen communicatie met je digitale elektriciteitsmeter en dien je de netbeheerder te contacteren.

Onderaan zie je nog een menu-icoontje, waarmee je kan navigeren naar een servicemenu, de meterinfo ... met de rechtse knop.

En de digitale watermeter?

Ook onze watertellers zullen in de toekomst worden vervangen door digitale varianten. In Vlaanderen is de uitrol ervan reeds bezig. Met de digitale watermeter zal de meterstand automatisch worden uitgelezen, waardoor je niet meer manueel de waterstand moet doorgeven aan je waterleverancier. Verder kan je met de digitale waterteller ook een betere inzage krijgen in je verbruik, en krijg je een melding wanneer je verbruik afwijkt, waardoor je sneller eventuele lekken kan opsporen.

Om data te kunnen versturen, moet de watermeter, net zoals bij een digitale gasmeter, wel te koppelen zijn aan de digitale elektriciteitsmeter, waar alle vergaarde data worden opgesplitst. In een woning met digitale meters voor gas, elektriciteit en water, worden de gegevens aangaande het gas- en elektriciteitsbedrijf doorgestuurd naar de netbeheerder, en de data over het watergebruik naar de waterleverancier.

De uitrol van digitale watermeters in België gebeurt stapsgewijs en verschilt per gewest:

• In Vlaanderen werd in 2020 werd een pilootproject gestart, en sindsdien worden op regelmatige basis digitale meters geïnstalleerd. De doelstelling is om tegen 2030 alle huishoudens te voorzien van deze meters.
• In Wallonië verloopt de uitrol eveneens gefaseerd, maar de uitrolsnelheid is vaak lager dan in Vlaanderen. Ook hier worden stapsgewijs digitale meters geïnstalleerd, waarbij in eerste instantie focus wordt gelegd op plaatsen waar de voordelen van deze meters het grootst zijn, zoals bij lekdetectie.
• De uitrol in Brussel is eveneens begonnen met proefprojecten en gefaseerde implementatie. 

 

Houd rekening met het capaciteitstarief?

In Vlaanderen is sinds 2023 het capaciteitstarief van tel. Dat is een nieuwe manier waarmee de netkosten op je elektriciteitsfactuur worden berekend, waarbij niet enkel rekening gehouden wordt met de hoeveelheid stroom die je van het net afneemt, maar ook met hoeveel stroom je tegelijk verbruikt. Via deze maatregel wil de Vlaamse regering mensen aanmoedigen om hun verbruik efficiënter te spreiden en overbelasting van het net te vermijden.

Maandpieken

Kort gezegd wordt er met de invoering van het capaciteitstarief een stuk van de factuur aangerekend op het gemiddelde van 12 maandpieken. Die maandpiek is het kwartier in de maand waarop het meeste elektriciteit wordt verbruikt. Dat is bijvoorbeeld het kwartier waarin je de droogkast en wasmachine laat draaien, terwijl je aan het strijken bent met de airco aan, en je je elektrische wagen aan het opladen bent, én je warmtepomp net in gang schiet.

Door het gemiddelde van de maandpieken van de voorafgaande 12 maanden samen te te nemen, wordt elke maand een algemene ‘gemiddelde maandpiek’ berekend. Op je eindafrekening wordt er vervolgens een gemiddelde genomen van alle gemiddelde maandpieken van het afgelopen jaar. Dat gemiddelde vormt dan de basis voor hetgeen je effectief betaalt aan nettarieven.

De maandpiek kan je elk moment op het display van je digitale meter aflezen onder de OBIS-code 1.6.0. Daar wordt de voorlopige maandpiek voor de nog lopende maand weergegeven. Aan het begin van een nieuwe maand wordt dit getal gereset op 0 kW.

TIP
Om extra kosten te vermijden, houd je de gemiddelde maandpiek best onder de 4 kW. Houd er rekening mee dat er een minimale bijdrage is overeenkomstig met een maandpiek van 2,5 kW. Dat brengt als nadeel met zich mee dat je ook in maanden waar je piek minder dan 2,5 kW bedraagt, je het tarief voor 2,5 kW moet betalen.

MEER WETEN:
> Hoe vlak je je verbruikspieken af?

 

Maak van je digitale meter een slimme meter

Met een digitale elektriciteits- en gasmeter ga je sowieso op de website van de netbeheerder je verbruik nauwgezet kunnen opvolgen. Je krijgt er een overzicht met grafieken voor je dag- en nachtverbruik, je injectie op het net, je stroomafname van het net enzovoort. Heel wat energieleveranciers bieden tegenwoordig ook apps aan waarop je eenvoudig je verbruik in de gaten kan houden.

Energie monitoren en sturen

Elke digitale elektriciteitsmeter is voorzien van twee gebruikerspoorten, een P1-poort en een S1-poort, waar je een energiebeheersysteem op kan aansluiten. Daarmee kan je in real-time je verbruik opvolgen en (afhankelijk van het systeem) aansturen vanop afstand. Met een dergelijk systeem kan je zo slim besparen op je energieverbruik. De P1- en S1-poorten bevinden zich onder de gele klep links onderaan de meter.

Via beide poorten is het mogelijk om verbruiksdata uit te lezen via een app of een desktop en om elektrische apparatuur aan te sturen. De P1-poort kan elektriciteitsdata elke seconde uitsturen, bij data over het gasverbruik elke 5 minuten. Gasdata wordt daarvoor gestuurd naar de elektriciteitsmeter. De meerderheid van energiebeheersystemen maken gebruik van de P1-poort. 

Een S1-poort kan, in tegenstelling tot de P1-poort, enkel feedback en informatie leveren van het elektriciteitsverbruik. Het verschil met een P1-poort is dat een S1-poort ruwe en meer gedetailleerde data aan een hogere frequentie kan uitsturen naar een beheersysteem of een slimme thermostaat.

LET OP
Om de gebruikerspoorten te openen voor gebruik of terug af te sluiten, moet je een aanvraag indienen bij de netbeheerder  

Slimme stopcontacten

Om slimme sturing mogelijk te maken en vlot te kunnen communiceren, horen energiebeheersystemen compatibel te zijn met de verbruikstoestellen in de woning. Dit is tegenwoordig vaak nog een heikel punt, gezien er geen geüniformiseerde standaard is voor fabrikanten van elektrische toestellen en energiebeheersystemen.

Verschillende aanbieders van energiebeheersystemen bieden slimme stopcontacten aan die kunnen communiceren met de centrale van het energiebeheersysteem. Hiermee kan het compatibiliteitsprobleem ook al voor een groot deel worden opgevangen. Als het verbruik niet kan gecommuniceerd worden naar je systeem via het toestel, dan kan het wel nog via het stopcontact waar het toestel op is aangesloten.

Via de app kan je het energieverbruik op dat stopcontact in kWh aflezen en, afhankelijk van het systeem, vanop afstand bedienen. 

MEER WETEN:
> Wat kan je met een energiebeheersysteem?

Energie delen

Heb je zonnepanelen? Dan kan je je energie-overschotten verkopen aan je energieleverancier via een terugleververgoeding. Als je over een digitale meter beschikt, kan je die stroomoverschotten ook verkopen aan andere afnemers met een digitale meter (denk aan buren, vrienden of familie). In dat geval kan je een vergoeding vragen aan die afnemers, waarvan het het bedrag onderling bepaalt. 

Dit doe je echter ook niet zomaar, er moet een energiedeelgroep geregistreerd worden bij de netbeheerder. Die zal ook de verrekening van de meterdata regelen.

MEER WETEN:
> Zonnepanelen, de digitale teller en het capaciteitstarief