67% KOOPT VERLICHTING IN DOE-HET-ZELF

(Led)verlichtingsbarometer legt belangrijkste tendensen bloot

Terwijl in het buitenland reeds veel onderzoek werd gevoerd naar het residentieel gebruik van (led)verlichting en de houding tegenover de producten, was die kennis in Vlaanderen nog niet voorhanden. Om de leemte op te vangen, heeft het Laboratorium voor Lichttechnologie van de KU Leuven in samenwerking met de vzw Groen Licht Vlaanderen een onderzoek uitgevoerd. Doe-het-zelfzaken zijn met voorsprong de populairste aankoopplaats voor armaturen én lichtbronnen, verlichting wordt vooral aangekocht vanwege slijtage, en ledverlichting is duidelijk de koning onder de aankopen.

DOE-HET-ZELFWINKEL BELANGRIJKSTE AANKOOPKANAAL

Doe-het-zelfwinkels zijn met voorsprong (67%) dé plaats waar de respondenten aangeven hun nieuwe lichtbron of armatuur te kopen. Andere fysieke winkels - zoals meubelzaken (38%) en groothandels of speciaalzaken voor verlichting (27%) - moeten echter ook niet inboeten aan populariteit. Slechts 10% van de respondenten geeft aan zijn verlichting ooit online te hebben gekocht. Gemiddeld worden ongeveer vier verkoopkanalen gecheckt vooraleer wordt overgegaan tot de uiteindelijke aankoop.

Die voorkeur voor een fysieke winkel is ook verbonden met de extra parameters die de aankoop kunnen beïnvloeden. 29% van de respondenten geeft namelijk aan advies te vragen in de winkel vooraleer nieuwe verlichting aan te schaffen. Een lichtplan - waarmee op voorhand wordt vastgelegd waar de verlichting en armaturen zullen komen - bepaalt slechts in 6,5% van de gevallen mee de aankoop.

WAAROM NIEUWE VERLICHTING?

De belangrijkste reden (in ongeveer de helft van de gevallen) die wordt aangegeven om tot vernieuwing over te gaan is slijtage van de oude lichtbron of armatuur. Daarnaast leiden een verouderde techniek van de huidige verlichting en een verhuis of verkoop dikwijls tot nieuwe verlichting (voor beide in 27% van de gevallen). 17% van de respondenten gaf aan dat hun beweegreden een veranderde smaak was. Bij de vervanging van kapotte of verouderde verlichting kozen de respondenten in 78% van de gevallen voor een verbeterde technologie.

LEVENSDUUR LAMP BELANGRIJKSTE INDICATOR

Er zijn heel wat parameters die bepalen welke soort verlichting wordt aangekocht. De belangrijkste zijn de levensduur van de lamp (55%) en de kostprijs (54%). Ook de efficiëntie van de lichtbron (47%) en de lichtkleur (41%) zijn niet te verwaarlozen. Het design van de lamp of armatuur heeft uiteraard ook een grote invloed op de aankoop (27%). Andere criteria die worden gecontroleerd vooraleer nieuwe verlichting wordt aangeschaft zijn de totale lichtstroom die de lamp of armatuur produceert (20%) en aspecten van milieu en maatschappelijk verantwoorde productie (14%). Randmogelijkheden met smart lighting - zoals draadloze bediening, dimming enz. - zijn slechts in 13% van de gevallen mee bepalend. Met bovenstaande parameters in het achterhoofd, is het geen verrassing dat de respondenten aangeven dat ze voor een aankoop op de verpakking zeker de prijs en het elektrisch vermogen van de verlichting checken. Ook de lichtkleur, het energielabel en de levensduur worden grondig geïnspecteerd.

De meeste respondenten waren slechts in beperkte mate (of zelfs helemaal niet) op de hoogte van de uitfasering van halogeenlampen

LICHTVERDELING

Led is koning

De lichtbron die het meest wordt aangetroffen is ledverlichting, meer bepaald in 89% van de woningen van de respondenten. Het zijn vooral de jongere respondenten (categorieën 18-24 jaar en 25-34 jaar) die gebruikmaken van die lampen. Daarnaast was er in de enquête ook een meer gedetailleerde bevraging in verband met ledverlichting. Van de 89% van de respondenten die aangeven ledverlichting te hebben in huis, was 70% er reeds mee vertrouwd. Bij de belangrijkste drijfveren om voor ledverlichting te kiezen, wordt door de respondenten in de eerste plaats gesteund op het lager verbruik (89%) en de langere levensduur (66%). Ook het milieuaspect is niet te verwaarlozen (37%). Andere redenen zijn de betere lichtkwaliteit (25%), de hogere lichtopbrengst en efficiëntie (25%) en de mogelijkheden van smart lighting (13%). Bij de respondenten die nog nooit ledverlichting hebben gekocht, is de belangrijkste reden daarvoor het feit dat de oude verlichting nog niet hoeft te worden vervangen (74%). 39% vindt dan weer dat ledverlichting te duur is. De prijsperceptie van ledverlichting is echter sterk verbonden met het al dan niet in het bezit zijn ervan: mensen die reeds ledverlichting hebben gekocht zijn over het algemeen gunstiger dan zij die dat nog niet deden.

Verdeling overige verlichting

Nog steeds populair is de Compacte Fluorescentie Lamp (CFL) of de zogenaamde spaarlamp, want ze is terug te vinden in 79% van de woningen. Naast ledverlichting lijkt CFL, in tegenstelling tot de overige soorten lampen, in elke leeftijdscategorie ingeburgerd te zijn. De fluorescentielamp of tl-lamp werd gerapporteerd in 67% van de woningen, maar beperkt zich in de meeste gevallen tot slechts twee lampen. Daardoor is het in absolute waarden de lampsoort die het minst aanwezig is. De halogeenlamp is duidelijk op zijn retour, want die lichtbron is terug te vinden in 63% van de woningen en beperkt zich ook tot vijf eenheden. De halogeenlamp blijkt vooral populair te zijn bij mensen ouder dan 45 jaar (73% heeft één of meerdere halogeenlampen in huis). Zoals te verwachten is de gloeilamp in het minst aantal woningen (61%) aanwezig. Daarnaast is het gebruik ervan veelal beperkt tot vijf eenheden per woning. Uit het onderzoek blijkt ook dat gloeilampen erg leeftijdsgebonden zijn: 76% van de 65-plussers heeft één of meerdere gloeilampen in huis, in de jongste leeftijdscategorie (18-24 jaar) is dat slechts 22%.

RECYCLAGE

In een laatste onderdeel van het onderzoek werd onder andere gepolst naar het recyclagegedrag van de respondenten. Daarin gaf 90% aan dat het zijn afgedankte lampen naar het recyclagepark brengt. De enquête bracht echter ook aan het licht dat mensen slechts in beperkte mate of zelfs helemaal niet op de hoogte zijn van de uitfasering (sinds 1 september 2018) van bepaalde types halogeenlampen.

HET ONDERZOEK
Het onderzoek van het Laboratorium voor Lichttechnologie van de KU Leuven en de vzw Groen Licht Vlaanderen werd uitgevoerd in samenwerking met V-G Sensory, dat gespecialiseerd is in sensorische testen met panels. Dankzij de database van V-G Sensory werkten in totaal uiteindelijk 201 respondenten mee aan de studie, waarvan 119 vrouwen (59%) en 82 mannen (41%). Omdat de enquête gefaseerd werd uitgestuurd, is elke leeftijdscategorie vertegenwoordigd in het onderzoek.