Welke factoren bepalen de keuze voor de juiste gazonmeststof?

Een weelderig groen gazon begint met de juiste meststoffen, maar het uitgebreide aanbod op de markt kan het kiezen ervan tot een uitdaging maken. In dit artikel analyseren we de verschillende soorten meststoffen, evalueren we de voor- en nadelen per type en geven we advies over het meest geschikte moment voor toepassing.

Soorten meststoffen

Mineraal

De keuze voor gazonbemesting is enorm, met verschillende opties die grofweg in twee categorieën te verdelen zijn: minerale en organische meststoffen. Voor de productie van beide soorten maken producenten gebruik van een breed scala aan grondstoffen, waarvan er tientallen verschillende zijn. Elke grondstof heeft zijn eigen specifieke voedingswaarde en vrijstellingspatroon van zowel essentiële voedingselementen (zoals N-P-K-Mg) als sporenelementen (zoals Fe-Mn-B).

Dankzij de oplosbare vormen zijn de voedingsstoffen in minerale meststoffen snel beschikbaar voor planten. Hierdoor worden de nutriënten vlot opgenomen, wat maakt dat minerale meststoffen doorgaans sneller werken dan organische meststoffen.

Een ander voordeel van minerale bemesting, oftewel kunstmest, is de nauwkeurigheid waarmee voedingsstoffen kunnen worden toegediend. Elementen zoals stikstof, kalium en fosfor kunnen exact worden afgestemd op de behoeften van de bodem en het gewas. Daarnaast is kunstmest doorgaans efficiënter, omdat er minder van nodig is om de gewenste hoeveelheid voedingsstoffen te leveren.

Een belangrijk nadeel van minerale bemesting is dat kunstmest de bodemkwaliteit niet verbetert en zelfs kan verslechteren. Dit risico is met name aanwezig bij overmatig gebruik, wat kan leiden tot bodemverzuring en een afname van de bodemgezondheid.

Daarnaast werken minerale meststoffen niet allemaal met dezelfde snelheid. Bepaalde soorten, zoals meststoffen met nitrificatieremmers of gecoate meststoffen, geven hun voedingsstoffen langzaam en geleidelijk af over een langere periode. Dit zorgt voor een gelijkmatige groei van het gras en verkleint de kans op verbranding.

Organisch

Organische meststoffen voorzien de bodem niet alleen van essentiële voedingsstoffen, maar verrijken haar ook met organisch materiaal. Dit materiaal speelt een sleutelrol in het verbeteren en behouden van een optimale bodemstructuur gedurende de teelt. Het versterkt de fysieke, chemische en biologische eigenschappen van de bodem, zoals de water- en luchtcirculatie, en bevordert het vermogen om nutriënten efficiënt vast te houden.

Een goede bodemstructuur en bodemvruchtbaarheid zorgen dan weer voor een gezond wortelgestel. Wanneer plantenwortels beter groeien, ontwikkelen de planten zich ook beter. Bovendien fungeert een goede bodemstructuur als buffer, bijvoorbeeld wat betreft de waterhuishouding, zuurtegraad en nalevering van voedingsstoffen. De voedingsstoffen in organische meststoffen komen overeen met die in minerale meststoffen, maar omdat veel van deze voedingsstoffen aan de organische fractie gebonden zijn, komen ze langzamer beschikbaar voor het gazon.

Door de langzame afgifte van nutriënten zijn organische meststoffen niet altijd geschikt voor snelgroeiende gewassen

De aanvoer van voedingsstoffen enerzijds en organische stoffen anderzijds is sterk afhankelijk van de afbreekbaarheid van het materiaal. Hoe trager het organische materiaal afbreekt, hoe groter de invloed op het humusgehalte in de bodem, maar hoe langzamer de nutriënten vrijkomen. Door deze trage vrijgave van voedingsstoffen is organische mest minder geschikt voor snelgroeiende gewassen. Bovendien biedt organische bemesting vaak minder controle over de nutriëntenvoorziening dan minerale bemesting, en is er doorgaans een grotere hoeveelheid organische mest nodig om hetzelfde effect te bereiken als minerale mest.

Combinatie van de twee

Of organische of minerale mest het meest geschikt is, hangt af van verschillende factoren. Een combinatie van beide kan een slimme strategie zijn: kunstmest voorziet snel in voedingsbehoeften, terwijl organische mest bijdraagt aan langdurige bodemverbetering. Combinatieproducten bieden een praktische 'alles-in-één'-oplossing en zijn daardoor populair in de retailmarkt. Voor tuinaanleggers zijn meststoffen met een directe of indirecte werking tegen mos bijzonder handig, omdat ze twee bewerkingen in één combineren en zo aanzienlijk arbeidsuren besparen.

Waar is de keuze van afhankelijk?

Grondontleding 

Na de keuze voor organische of minerale bemesting is natuurlijk nog lang niet alles gezegd. Om te bepalen welke meststof het beste bij een bepaald gazon past, is het belangrijk om ook de voedingsreserve van de bodem in ogenschouw te nemen, op basis van een grondontleding. De Bodemkundige Dienst van België biedt na het uitvoeren van een grondontleding een bemestingsadvies voor de komende drie jaar.

Wanneer bijvoorbeeld blijkt dat stikstof, fosfor, kalium en magnesium noodzakelijk zijn, kan een samengestelde meststof als basis dienen die het bemestingsadvies zo nauwkeurig mogelijk benadert. Het komt soms voor dat het bemestingsadvies niet volledig overeenkomt met de meststoffen die op de markt beschikbaar zijn. In dat geval kan men beginnen met een samengestelde meststof en deze aanvullen met enkelvoudige meststoffen. Als slechts één of twee specifieke voedingselementen geadviseerd worden, is het raadzaam om meststoffen te kiezen die uitsluitend deze elementen bevatten.

Uit de studie van data uit grondontledingen van particuliere tuinen blijkt dat 75% van de gazons een te hoge pH heeft

Zuurtegraad 

Ook de zuurtegraad van de bodem speelt een belangrijke rol bij de keuze van de juiste meststoffen. Grassen gedijen het best in een lichtzure bodem. Uit een studie van de Bodemkundige Dienst, die de afgelopen tientallen jaren gegevens heeft verzameld uit grondanalyses van particuliere tuinen, blijkt echter dat 75% van de gazons een te hoge pH heeft. Een te hoge pH belemmert de opname van verschillende cruciale voedingselementen door het gras, zoals fosfor, ijzer, mangaan, koper en zink. Dit kan leiden tot slechte groei, een verminderde weerstand en zelfs het afsterven van graszoden.

Wanneer de bodem te zuur is, is gericht bekalken vaak de beste oplossing. Het verzuren van een overbekalkte bodem is echter niet zo eenvoudig. In plaats daarvan kan men niet-alkalische bodemverbeteraars toevoegen tijdens de aanleg. Ook zuurwerkende meststoffen worden soms toegepast, omdat ze tijdelijk de zuurgraad in de wortelomgeving verlagen, wat de opname van voedingsstoffen bevordert. De meest verzurende meststof is ammoniumsulfaat, een minerale stikstofmeststof.

Bemestingsschema 

Het is niet alleen belangrijk om de juiste meststof te kiezen, maar ook om de aanbevolen hoeveelheden nauwkeurig te volgen. Belangrijk is dat men rekening houdt met het type gazon en de specifieke behoeften van de grasmat. Een intensief gazon heeft bijvoorbeeld een hogere bemestingsfrequentie en/of grotere hoeveelheden meststof nodig, en zandgronden hebben doorgaans meer voeding nodig dan kleigronden.

Het wordt doorgaans aanbevolen om twee tot drie keer per jaar te bemesten. Bij snelwerkende minerale meststoffen is het raadzaam om deze in verschillende doses te verdelen, zodat een gelijkmatige grasgroei wordt bevorderd. Het algemene advies is om dit in drie fasen te doen: de eerste bemesting eind maart, de tweede eind mei en de derde medio augustus, telkens bij groeizaam weer.

Seizoenverschillen

Planten ervaren elk seizoen variërende groeiomstandigheden, zoals temperatuur, daglengte en luchtvochtigheid, die invloed hebben op hun fysiologie en voedingsbehoeften. Na de koude wintermaanden heeft het gazon extra voedingsstoffen nodig om weer in gang te komen en nieuwe groei te stimuleren.

Het toepassen van stikstofrijke meststoffen helpt het gras snel te herstellen en nieuwe scheuten en bladeren te ontwikkelen. Een goede voorjaarsbemesting zorgt daarnaast voor een dichte grasmat, die de groei van onkruid en ongewenste planten voorkomt De juiste balans van voedingsstoffen versterkt tevens de weerstand tegen ziekten.

In de zomer heeft gras minder behoefte aan stikstof en meer aan kalium en fosfor. Deze voedingsstoffen helpen het gras beter bestand te zijn tegen extreme weersomstandigheden, zoals droogte en hitte. In het najaar begint het gras zich voor te bereiden op de winter door over te gaan in een fase van actieve groei. Bemesting in deze periode stimuleert de opslag van noodzakelijke voedingsstoffen, wat cruciaal is voor het overleven van de winter en het maken van een gezonde start in het voorjaar.

In het najaar vermindert de bovengrondse groei, terwijl de wortelgroei doorgaat. Bemesting in deze periode stimuleert de ontwikkeling van sterke wortels, wat de algehele gezondheid en veerkracht van het gras ten goede komt. Het gazon heeft nu vooral behoefte aan een lage stikstofdosis en een hoge hoeveelheid kalium.

Bemestingstechnieken

Handmatige bemesting is ideaal voor kleine tuinen en nauwkeurige toepassingen, maar voor grotere oppervlakken is machinale bemesting met strooiwagens natuurlijk veel praktischer. Een (professionele) meststofstrooier maakt de klus gemakkelijker, sneller en efficiënter.

Bovendien zorgt het voor een homogeen resultaat en een nauwkeurige dosering, dankzij bijvoorbeeld een degelijke hendel en robuuste bedieningsstang. Dit voorkomt verspilling. Of een meststofstrooier ook comfortabel manoeuvreerbaar is, hangt onder andere af van de luchtbanden en het handvat.

De randen

Bij het bemesten wil u zeker problemen voorkomen, zoals ongelijke groei of het verspreiden van kalk tussen planten of in kieren. Vooral aan de rand van het gazon is strooien geen sinecure. Vaak wordt er te weinig kalk, meststof of zaad aangebracht aan de rand, waardoor het gazon er een paar weken later verschillend uitziet qua kleur, dichtheid of lengte.

Als u te veel strooit, is de kans groot dat een deel van de kalk of meststoffen in de border terechtkomt, waar de planten de voeding niet nodig hebben. Een andere mogelijkheid is dat een deel verloren gaat op het pad. Het gebruik van een bordercontrole, waarmee u een kant afschermt, kan hierbij een oplossing bieden.

In droge periodes is het na het bemesten ook belangrijk om goed te irrigeren, zodat de opname van meststoffen wordt bevorderd. Wanneer de meststof in contact komt met water, lossen de minerale bestanddelen op en kunnen micro-organismen beginnen met het omzetten van organische stoffen naar plantbeschikbare voedingsstoffen. Water versnelt dus de werking van de meststof.

Met medewerking van de Bodemkundige Dienst van België, BSI, DCM en Viano