Duurzaam omgaan met stikstof
weet wat er in de bodem gebeurt
Het belang van stikstof
Nutriënten zijn van vitaal belang voor de groei van planten.
Afhankelijk van de ‘beweeglijkheid’ van nutriënten in de plant worden ze opgedeeld in mobiele en immobiele nutriënten.
Een gebrek aan mobiele nutriënten, zoals stikstof (N), toont zich voornamelijk in de oudere bladeren.
Bij een stikstoftekort produceert de plant te weinig chlorofyl, waardoor de oudere bladeren geel kleuren.
Stikstofbodembalans
Het opmaken van een stikstofbodembalans kan helpen bij het optimaliseren van de bemesting. Te veel stikstof veroorzaakt een overmatige groei en heeft negatieve effecten op het milieu.
Te veel stikstof veroorzaakt een overmatige groei en heeft negatieve effecten op het milieu.
De stikstofcyclus bestaat uit verschillende manieren van aanvoer en afvoer.
Stikstofaanvoer
De toevoeging van stikstof aan de bodem gebreurt op verschillende manieren:
- bemesting: het toevoegen van stikstof op organische of anorganische wijze;
- mineralisatie: bacteriën en schimmels zetten organische stikstof om in ammonium en vervolgens in nitraat;
- stikstoffixatie: hierbij wordt stikstofgas uit de bodemporiën opgenomen door de plant na de omzetting in ammonium. Die omzetting gebeurt door een symbiose van vlinderbloemigen met bepaalde bacteriën of vrijlevende organismen als Azotobacter;
- atmosferische depositie: stikstof uit de atmosfeer, afkomstig van landbouw en transport, slaat neer op de bodem.
Stikstofafvoer
Ook het afvoeren van stikstof uit de grond gebeurt op verschillende wijzen:
- gewasopname: de plant neemt stikstof op in de vorm van nitraat en ammonium;
- vervluchtiging: ammonium wordt onder bepaald omstandigheden omgezet in ammoniak, zoals een hoge temperatuur, een bodem-pH-waarde van meer dan 7,5, een initieel vochtige bodem die snel opdroogt, en het toedienen van meststoffen met een hoog ammoniumgehalte;
- erosie: wanneer de bovenste bodemlaag wegspoelt, spoelen (onder meer stikstofhoudende) nutriënten mee weg;
- uitspoeling: nitraat spoelt uit naar diepere grondlagen en grondwater, waardoor het niet meer beschikbaar is voor de plant;
- immobilisatie: hier worden nitraat en ammonium tijdelijk vastgelegd in organisch materiaal wat ze tijdelijk onbruikbaar maakt. Denk aan compost, dat ook pas gebruikt kan worden wanneer hij verteert;
- denitrificatie: de omzetting van nitraat naar stikstofgas, lachgas en stikstofmonoxide door anaerobe omstandigheden. Een hoge bodemvochtigheid draagt bij tot dit effect, een goede bodemstructuur kan denitrificatie tegengaan.
Heel wat parameters beïnvloeden dus de aan- en afvoer van stikstof: weersomstandigheden; koolstofgehalte, zuurstofgehalte, zuurtegraad (pH), structuur en vochtigheidsgraad van de bodem; organische stoffen in de bodem; omgevingsfactoren als landbouw, verkeer, temperatuur …
Neem een Bodemstaal
Neem bij de aanplant een bodemstaal om na te gaan of de bodem in evenwicht is. Zo kun je bekalken als de pH te laag is, en nagaan of de kalium-magnesiumverhouding in orde is. Indien niet, dan kun je deze bijsturen.
