Verticuteren in het najaar: doen of niet?

Verticuteren in het najaar kan nuttig zijn. Een succesvol resultaat vereist, net als bij alle tuinwerkzaamheden, een grondige voorbereiding, het gebruik van de juiste verticuteermachine, en voldoende aandacht voor de nabehandeling.

Waarom verticuteren?

Bij vochtig en warm weer groeit gras tot wel twee centimeter per week. Als men daardoor meermaals kort na elkaar gaat grasmaaien, kan dit mogelijk nadelige gevolgen hebben.

Achterblijvend maaisel dat niet snel genoeg verteerd wordt, kan zich naar het najaar toe als een dikke, moeilijk doordringbare laag dood organisch materiaal op het gazon hebben genesteld. Dat leidt ertoe dat er geen lucht meer tot bij de wortels kan komen, waardoor het gras niet meer goed groeit en er zich kale plekken vormen. Daarnaast zie je ook liever geen mos verschijnen.

Die problemen zijn te voorkomen door middel van verticuteren – een samentrekking van vertical en cutting. Dit is het weghalen van de viltlaag met behulp van een verticuteermachine (verticulator) zodat lucht, maar ook water en voedsel opnieuw makkelijker in de bodem kunnen doordringen, wat nodig is voor een gezond gazon. Ook krijgen de wortels hiermee meer groeiruimte.

OPGELET MET MULCHMAAIERS
Sinds de komst van mulchmaaiers zou verticuteren eigenlijk overbodig moeten zijn, omdat het fijnversnipperde gras makkelijk verteert. Toch kan mulchen de viltlaag laten aandikken. Mogelijke oorzaken hiervan zijn:

• Te lange en/of te natte grashalmen
• Te vaak mulchen
• Te compacte bodem en/of te lage microbiële activiteit
• Maaien van ziek gras of gras dat door onkruid geteisterd wordt
• Te onregelmatig mulchen
• Bot maaimes

Beste periode voor verticuteren 

Verticuteren doe je best tussen maart en september, en idealiter twee keer. De bodem moet al opgewarmd (of nog warm) zijn, het best tot boven 10 °C. Tijdens hitteperiodes stel je het verticuteren beter uit om de grasplantjes te beschermen tegen uitdroging.

Verticuteren is goed om weerbarstig onkruid en vervilt mos te bestrijden, maar het vraagt ook veel van de bodem. Wil je op het einde van de zomer verticuteren, doe dat dan zeker minder intensief. Het gazon heeft dan nog tijd om goed te herstellen en met nieuwe kracht aan de winterslaap te beginnen.

Verticuteren in het najaar

In het najaar verticuteren biedt ook een voordeel. Het betekent immers een verminderde kans dat onkruid het gras overneemt. Anderzijds zijn de omstandigheden voor mos gunstiger omdat het aantal uren zonlicht afneemt. Zorg dan dus voor extra bemesting zodat het gras snel schiet en het mos geen kans krijgt.

Verticuteer bij droog weer, anders blijft het materiaal aan elkaar en aan de machinewielen kleven, waardoor de diepteregeling niet meer correct is. Nat materiaal is bovendien veel lastiger om bij elkaar te harken.

Verticuteren is belastend voor het gras, doe het daarom onder goede groeiomstandigheden

Verticuteren is belastend voor het gras, doe het daarom wanneer de groeiomstandigheden gunstig zijn. Dit is wanneer de temperatuur voldoende hoog maar niet te warm is, de bodem voldoende vochtig maar niet nat is, en er voldoende zonlicht is.

Wanneer niet verticuteren?

Verticuteer het gazon ook niet tijdens of net na regenweer, wanneer de bodem te nat is. Het is dan namelijk moeilijker om de mulch eruit te kammen, en de bodem wordt niet optimaal gereinigd.

Een gazon dat goed groeit en geen viltlaag heeft, hoef je niet noodzakelijk te verticuteren. Alleen een gazon dat vervilt is of waarin veel mos groeit, heeft afhankelijk van de toestand één- tot tweemaal per jaar een opfris- en schoonmaakbeurt nodig. Ga dus eerst goed na of een verticuteerbeurt wel nodig is.

Jong gras behoeft de eerste drie jaar geen verticuteerbehandeling omdat het de eerste jaren vrij is van vilt of onkruid. Ook bij graszoden is het best een jaartje geduld uit te oefenen vooraleer je aan het verticuteren slaat.

Voorbereiding op het verticuteren

Vooraleer je het gazon verticuteert, ga je er best nog even over met de grasmaaier, waarbij je maait tot op een hoogte van 2 à 3 cm. 

Zo heb je vooraf al heel wat materiaal verwijderd dat dus niet in de opvangbak van de verticuteermachine zal terechtkomen. De opvangbak is in de regel namelijk relatief klein en dus al vol na bijvoorbeeld een vijftal meter, waarna je het verticuteren moet onderbreken om de bak te legen. Bovendien heeft de verticuteermachine dan minder energie nodig om de rest van het werk te doen – dat is met name iets om rekening mee te houden bij het gebruik van een accu-verticuteermachine.

Gebruik overigens best een maaier met een opvangbak, en verwijder vooraleer je begint met verticuteren eventuele takken en ander afval van het gazon.

Vergewis je ervan dat het droog en vorstvrij weer is. Indien nodig strooi je kalk om de grond minder zuur te maken.

Controleren

Verticuteermachines hebben scherpe messen nodig om goed te werken. Voordat je aan de slag gaat, controleer je ook of de verticuteermachine correct is ingesteld, zodat deze het gras niet te veel beschadigt. Test de diepte-instelling van de verticuteermachine op een gezond stuk gazon.

Hoe verticuteren?

De juiste diepte-instelling van de verticuteermachine hangt sterk af van de leeftijd van het gazon en de intensiteit van de vervilting. De messen mogen de bodem niet openrijten, maar dienen slechts voorzichtig de grasnerf te raken. Stel de messen in zodat ze maximaal twee tot drie millimeter diep in de grasmat kunnen dringen.

Stel de messen in zodat ze maximaal twee tot drie millimeter diep in de grasmat dringen

Verticuteer een deel, inspecteer de diepte en pas zo nodig de instelling aan. Een erg wild gazon kan tot vier millimeter verdragen, maar dieper mag je het gras niet insnijden.

Waak erover dat de messen puntig zijn, maar dat ze de bodem niet doorboren. De viltlaag bevindt zich aan het oppervlak en er hoeven geen wortels te worden verwijderd. Te diep snijden kan de bovenste laag uitdrogen, wat het voor het gras moeilijk maakt om te herstellen.

De diepte-instelling is nooit exact. Als het terrein niet perfect vlak is, zal er speling op zitten. Een overmatige snijdiepte leidt alleen maar tot extra slijtage van de messen en een hoger verbruik.

Verticuteren: stap voor stap

• Stel de juiste diepte-instelling van de verticuteermessen in.
• Verticuteer de eerste keer niet te diep.
• Rij gelijkmatig over de volledige lengte van het gazon.
• Trek daarna banen in de dwarsrichting.
• Beweeg de machine vlot en gelijkmatig. Oefen geen plaatselijke druk uit, want daardoor kwets je het gras.
• Let op dat je niet over kiezels of stenen rijdt.
• Verwijder het grasvilt met een hark (tenzij de machine een opvangbak heeft)

Soorten verticuteermachines

Voor een klein gazon volstaat een eenvoudige, handbediende, niet-gemotoriseerde verticuteerroller. Voor grotere gazons ben je beter af met een gemotoriseerde verticuteermachine. Als je gazon nabij het huis ligt met een stopcontact binnen reikwijdte, kan een elektrisch model soelaas bieden.

Voor grotere gazons is een accuverticuteermachine of een krachtige benzineverticuteermachine aangewezen.

De voordelen van gemotoriseerde verticuteermachines

• Kracht- en tijdbesparend: op lemige, droge of grote gazons ben je dankzij de efficiënte ondersteuning van de machine in geen tijd klaar met het toch wel ingewikkelde proces.
• Gelijkmatige diepte: doordat je de messen nauwkeurig kan instellen, wordt het gazon overal gelijkmatig en voorzichtig geverticuteerd.
• Grote reikwijdte: zowel met een elektrische als met een accu- of benzineverticuteermachine bewerk je ook grote gazonoppervlakken probleemloos in één beurt.

Bij bepaalde verticuteermachines kun je de verticuteerrol vervangen door een ventilatiewals. Daarmee kam je het gras uit met behulp van stalen pinnen, handig om maaisel en plantenresten oppervlakkig uit het gazon te halen zonder in de graszoden te snijden. De flexibele messen van de ventilatiewals beluchten eveneens het gazon, maar zijn zachter voor het gazonoppervlak.

Nabehandeling

Na een verticuteerbeurt moet het gras opnieuw kunnen dichtgroeien. Bemest daarom het gras. Geef in het najaar het gazon een organische herfstmeststof met extra kalium om de winter goed te doorstaan. Zaai goed door wanneer het gras erg dun is.

De omstandigheden voor doorzaaien zijn optimaal in het najaar. Een goede fosforbemesting zal de doorworteling van het jonge gras bevorderen. Zodra de winter voorbij is, verwelkom het nieuwe, opkomende gras met een stikstofrijke meststof om de groei te bevorderen. Zorg voor een aandeel magnesium in de bemesting om de bladgroenwerking te stimuleren.

Verticuteren, doorzaaien en bemesten vormen een onmisbare combinatie voor een sterk, gezond siergazon.

Kort na het verticuteren ziet het gazon er misschien even wat minder mooi uit, maar het zal snel weer helemaal stralen.

Met medewerking van Jo Beau, Makita en Stihl