Waarom kiezen voor houtskeletbouw?

Houtskeletbouw is een houtbouwmethode waarbij de draagconstructie van een gebouw bestaat uit houten balken en stijlen, die samen een stevig frame vormen. Het is licht, duurzaam, en energiezuinig, met ruimte voor isolatiematerialen tussen de houten elementen.

Wat is houtskeletbouw?

De opbouw

Houtskeletbouw is een ruwbouwmethode waarbij de draagstructuur van een gebouw bestaat uit een geraamte van (naald)houten balken en stijlen. Tegen het hout worden verbandplaten bevestigd om de (horizontale) windbelasting te kunnen opvangen. Meestal zijn dat OSB-platen, maar ook andere materialen zoals multiplex of vezelcementplaten kunnen worden gebruikt, afhankelijk van de gewenste eigenschappen en toepassingen.

De isolatie

Tussen de stijlen wordt het houten frame opgevuld met isolatiemateriaal - cellulose of houtwol leent zich hiertoe uitstekend. Na het isoleren kan er worden afgewerkt met binnen- en buitenbekleding, zoals gipsplaten langs binnen en gevelpanelen langs buiten, of een bakstenen gevel (bijvoorbeeld door middel van een spouwmuur). Uiteraard kan er ook langs buiten of langs binnen geïsoleerd worden, vooral bij projecten die voldoen aan lage-energie- of passiefbouwnormen.

De fundering

De fundering van een houtskeletbouwwoning speelt uiteraard een cruciale rol in de stabiliteit en duurzaamheid van de constructie, ondanks het relatief lichte gewicht van de houten draagconstructie. Meestal wordt gekozen voor een strokenfundering of een plaatfundering van beton, afhankelijk van de bodemgesteldheid en het ontwerp van de woning. 

Het lichte gewicht van een woningkader in houtskeletbouw biedt echter de mogelijkheid om te bouwen op minder draagkrachtige ondergronden, waar voor traditionele ruwbouwconstructies een duurdere of aangepaste fundering vereist zou zijn. Het is vanzelfsprekend dat de benodigde fundering altijd wordt bepaald door een professional.

De technieken

Om onnodige gaten in de houten structuren te vermijden, wordt vaak een leidingspouw voorzien, waar elektriciteitskabels, waterleidingen en andere technische voorzieningen door kunnen lopen. Deze techniek zorgt ervoor dat de isolatielaag intact blijft en voorkomt eventuele luchtlekken, wat de energiezuinigheid van de woning ten goede komt. 

Technieken zoals ventilatiesystemen en warmtepompen kunnen ook naadloos worden geïntegreerd. De flexibele en modulaire opbouw van het houten frame maakt het mogelijk om de benodigde leidingen en installaties efficiënt door de wanden en vloeren te leiden, zonder dat dit ten koste gaat van de isolatie of energieprestatie van het gebouw.

Kiezen voor houtskeletbouw

Wat zijn de voordelen?

Snelle opbouw

Houtskeletbouw is licht, flexibel en relatief snel op te zetten. Meestal gaat het om prefabelementen: kaders die vooraf in de fabriek gemaakt worden en op de werf aan elkaar worden bevestigd. Bij dit proces komt weinig bouwafval kijken.

Hout isoleert goed

Hout heeft van nature een poreuze structuur. Daardoor is hout van zichzelf al een goed isolerend materiaal. In vergelijking met dichtere en massievere traditionele ruwbouwmaterialen, heeft hout een lagere dichtheid en dus een betere thermische isolatiecapaciteit.

Baksteen en beton hebben weliswaar een hoge massa, wat helpt om warmte vast te houden, maar ze geleiden ook gemakkelijker warmte, wat betekent dat ze sneller warmte verliezen (in de winter) of opnemen (in de zomer). Hout biedt een efficiëntere thermische isolatie dankzij de lucht in zijn structuur, en kan beter bijdragen aan het stabiliseren van de binnentemperatuur, vooral wanneer het goed geïsoleerd is.

Energie-efficiëntie

Houtskeletbouw is bijzonder geschikt voor energie-efficiënte en ecologische bouwprojecten, omdat hout een hernieuwbare en - mits het afkomstig is uit duurzaam beheerde bossen - milieuvriendelijke grondstof is. De mogelijkheid om eenvoudig isolatie toe te passen tussen het houten frame maakt het geschikt voor energiezuinige en passieve woningen, die weinig energie verbruiken voor verwarming en koeling.

Tip
Wanneer je wilt optoppen, is houtskeletbouw een van de meest vooraanstaande methodes om aan de slag te gaan. Bij optoppen wordt bovenop een bestaande woning een nieuwe woning(unit) of extra verdieping aangebracht.

Wat zijn de aandachtspunten?

Thermische inertie

Hoewel hout een goede thermische isolator is doordat het lucht vasthoudt, heeft het relatief weinig massa in vergelijking met materialen zoals beton of baksteen. Het is de massa van een gebouw die bepaalt hoe goed het warmte kan opslaan en vasthouden. Materialen met veel massa, zoals beton en baksteen, hebben de eigenschap om warmte langzaam op te nemen en langzaam af te geven. Dit betekent dat ze de temperatuur in een woning veel stabieler houden, wat belangrijk is voor het voorkomen van temperatuurschommelingen.

Doordat je bij houtskeletbouw met een relatief licht gebouwkader zit, zal de woning dus snel opwarmen en afkoelen. Een doorgedreven isolatie is met andere woorden een absolute must bij houtskeletbouw. 

Vooral buitenisolatie kan interessant zijn, want hoewel er tussen de stijlen en regels wordt geïsoleerd, kan het stijl- en regelwerk op zich wel een koudebrug vormen. Daarnaast is het raadzaam om voor binnenwanden en vloeren met zwaardere materialen te werken als buffer voor de warmte. Uiteraard is ook goede buitenzonwering onontbeerlijk bij de ramen.

De akoestiek

Een ander aandachtspunt is de akoestiek. Hoewel houtskeletbouw goede thermische isolatie biedt, kan het geluid beter doordringen door de lichtere constructie, waardoor geluidisolatie in sommige gevallen extra aandacht vereist. Denk aan het toevoegen van extra geluidsisolatie of het gebruik van dikkere muren, vloeren of plafonds die beter in staat zijn om geluid tegen te houden.

Goed plannen

Houtskeletbouw vereist een zorgvuldige planning, omdat het bouwproces sterk afhankelijk is van vooraf bepaalde keuzes en een nauwkeurige coördinatie tussen verschillende partijen (architecten, aannemers). Dit komt vooral doordat veel van de bouwonderdelen in de fabriek worden geprefabriceerd, voordat ze op de bouwplaats in elkaar worden gezet.

In de ontwerpfase moeten dus alle belangrijke beslissingen worden genomen, zoals de afmetingen, materialen en constructiemethoden, omdat de onderdelen op maat worden gemaakt. Als er later wijzigingen of aanpassingen nodig zijn, kan dit complicaties veroorzaken. 

Omdat veel van het werk vooraf wordt gedaan, moeten de betrokken partijen duidelijk en tijdig met elkaar afstemmen, zodat de verschillende onderdelen goed op elkaar aansluiten en de planning niet in de war wordt gestuurd. Houtskeletbouw kan snel in elkaar gezet worden, maar miscommunicatie kan het proces danig uitrekken.

Andere vormen van houtbouw

Massieve houtbouw

Massieve houtbouw of CLT - Cross Laminated Timber: grote panelen van kruislings verlijmd massief hout vormen wanden, vloeren en daken. Het biedt hoge sterkte en stabiliteit en is geschikt voor grotere gebouwen. Met deze bouwmethode zijn er grotere overspanningen mogelijk dan bij houtskeletbouw. Massieve houtbouw scoort ook beter dan houtskeletbouw op thermisch en akoestisch vlak.

Houtschakelbouw

Houtschakelbouw is een vorm van massieve houtbouw waarbij houten balken verticaal aan elkaar worden geschakeld met behulp van speciale ‘spacers’ (afstandshouders). Die spacers zorgen niet alleen voor houten panelen, ze creëren ook een zettingsvoeg tussen de individuele balken die de natuurlijke bewegingen van hout kan opvangen.

Hybride houtbouw

Er kan ook aan hybride houtbouw gedaan worden, waarbij houtskeletbouw en massieve houtbouw gecombineerd worden. De wanden kunnen dan bijvoorbeeld volgens het houtskeletbouwprincipe worden opgebouwd, met de leidingen weggewerkt in de spouw, en met de CLT-methode kunnen grotere overspanningen mogelijk gemaakt worden. Ook is een combinatie van hout met andere materialen, zoals staal of beton, mogelijk om de voordelen van beide te benutten, bijvoorbeeld in hoge of complexe gebouwen.