Zo voorkom je stormschade aan je dak

De stormen van de afgelopen jaren hebben duidelijk gemaakt dat je je woning best wapent tegen een storm: afgewaaide dakpannen of zonnepanelen zijn nog het minste wat je kan overkomen. Je kan echter enkele stappen ondernemen om dergelijke schade aan je dak te voorkomen.

DE INVLOED VAN WIND

Wie storm zegt, zegt wind. We moeten dan ook even stilstaan bij de impact die wind kan hebben op een gebouw. De wind heeft immers een andere impact op een plat dak dan op een zadeldak, en de wind aan de nok is niet dezelfde als de wind rond een schoorsteen.

WINDSNELHEID

België is opgedeeld in vier zogenaamde windregio’s, die zijn onderverdeeld op basis van hun windsnelheid. Zo heeft de kuststreek een gemiddelde windsnelheid van 26 m/s, terwijl die in de Ardennen op 23 m/s ligt. De windsnelheid wordt eveneens bepaald door de aard van het terrein; de wind krijgt nu eenmaal meer vrij spel aan zee of op vlak gebied dan in een bos of stad.

In de regel­geving spreekt men over terreinruwheid, verdeeld in vijf categorieën of zones:

• 0: kust,
• I: vlakte,
• II: landelijk met bosjes,
• III: voorstad of bos,
• IV: stad.

Die zones zijn belangrijk voor de voorgeschreven vereisten waaraan een gebouw moet voldoen. Hoe de zone van een omgeving bepaald wordt, kan worden berekend: Buildwise heeft daarvoor een hulptool uitgedokterd die online terug te vinden is. De windsnelheid hangt uiteraard ook af van de hoogte waarop die wind zich bevindt – niet onbelangrijk aangezien een dak het hoogste punt van het gebouw is. Bij een plat dak kijkt men naar de dakrand als referentie, bij een hellend dak is dat de nok.

 

DE WIND EN HET DAK

Het dak is als hoogste deel van je huis het meest onderhevig aan de wind. De windbelasting op het dak hangt van tal van factoren af, te beginnen met de helling van dat dak. Een kleinere helling zorgt immers voor een grotere windzuigkracht maar ook voor meer weerstand.

TURBULENTIE WEERSTAAN

Alle bovenstaande punten zijn van belang, om de eenvoudige reden dat de wind ‘botst’ met een gebouw: de wind ziet een gebouw namelijk als een obstakel. Er ontstaat met andere woorden turbulentie rondom het gebouw en het dak. Op de plekken waar de turbulentie het hevigst is, moet de constructie uiteraard het stevigst zijn en daar moet je dus extra aandacht aan besteden.

Turbulentie komt in verschillende vormen, vaak afhankelijk van de vorm van het dak of de plaats van turbulentie. Zo krijg je nabij de rand van een (plat) dak cilindrische wervels, terwijl dat bij bv. de hoek van een (plat) dak gaat om conische wervels. Het verschil is dat de windsnelheid bij een cilindrische wervel gelijkmatig is, maar bij een conische wervel is de windsnelheid veel groter nabij de punt van de kegel (en dus dichter bij de hoek), dan verder weg van die punt (en van de hoek).

DE FACTOR LUCHTDICHTHEID

Dan is er nog de luchtdichtheid van een gebouw. Hier speelt druk een grote rol. Als de wind beukt tegen een gebouw, dan creëert de wind daar een druk tegen. Aan de andere kant van het gebouw gebeurt het tegenovergestelde: er is een onderdruk ten gevolge van die windbelasting, alsook de nodige turbulentie. Dat kan een probleem vormen als de dakvloer min of meer luchtopen is; zo zou het zomaar kunnen dat er dakelementen loskomen van het geheel.

 

HET PLATTE DAK

Op een plat dak spelen meer krachten dan je op het eerste zicht zou denken. Over de volledige rand zijn er drukverschillen. Aan de rand van het dak zijn die ook groter dan elders – en dan vooral de zuigkrachten. Die komen overigens voor als zowel cilindrisch als conisch.

Een plat dak kun je opdelen in verschillende zones, afhankelijk van de windbelasting die erop werkt. Die zones gaan van de binnen- naar de buitenkant, met de hoeken als uitschieters. In die hoekzones vindt ook de hoogste windbelasting plaats. Veel hangt ook af van de positie van het gebouw met het platte dak. Het plat dak van een losstaand huis wordt anders bekeken dan een plat dak van een aanpalend gebouw (bv. de garage naast het huis).

Voor elke zone wordt aangeraden om na te kijken of de zwakste schakel van het daksysteem de windbelasting kan opnemen. Dat gaat dan bv. om de draagconstructie, de isolatie, de dakvloer, het dampscherm, de afdichting …

BEVESTIGINGEN

Er zijn twee manieren om een daksysteem te bevestigen: enerzijds is er de mechanische bevestiging, anderzijds verlijming.

De juiste keuze van een mechanische bevestiging kan worden berekend en is aan te passen volgens zone. Bovendien kan die worden afgescheiden bij eventuele afbraak, wat dan weer interessant is in het opzicht van circulair bouwen. Wat betreft de lijmen, moet je opletten met vloeibare PU-lijmen: niet elke PU-lijm mag toegepast worden in deze context, omdat het contact met de ondergrond niet toereikend kan zijn. PU-lijmschuimen kunnen de niveauverschillen in de regel wel opvangen, al moet je ook hier nog steeds goed de voorschriften volgen.

 

HET HELLEND DAK

Er zijn tal van factoren die een invloed hebben op de windbelasting. Zo is er de helling van het dak. Een kleinere helling zal zorgen voor een grotere windzuigkracht, maar ook voor meer weerstand door de oppervlaktemassa van de pannen of de leien. Sowieso is winddichtheid een noodzakelijke voorwaarde. Dat geldt ook voor het onderdak en dus de isolatie en het dampscherm. Niemand wil dat de wind plots onder het dak kan komen om van binnenuit dan schade aan te richten.

BEVESTIGING VAN DAKPANNEN

Bij de bevestiging van dakpannen kun je terugvallen op Buildwise, dat een overzicht heeft gemaakt van de noodzakelijke bevestigingen van de dakpannen, afhankelijk van verschillende zaken:

• nokhoogte: er wordt een onderscheid gemaakt tussen hoogtes boven en onder de 15 m;
• dakhelling: hoe steiler de helling van je dak, hoe groter de nood aan het vastzetten van de dakpannen;
• terreinruwheid: een gebouw aan zee krijgt het anders te verduren dan een gebouw in het stadscentrum, wat gevolgen heeft voor de bevestiging van de pannen.
• positie op het dak: een dakpan centraal op het dak en aan de rand van het dak zijn op een andere manier onderhevig aan de wind. Er zullen namelijk altijd meer bevestigingen nodig zijn aan de rand.

Voor de omgeving rond dakdoorbrekingen (schoorstenen, dakvensters e.d.) moeten alle pannen in een zone van 1 m rondom mechanisch bevestigd worden. De dakpan wordt finaal bevestigd met ofwel een schroef of nagel uit koper of rvs. Haken bestaan dan weer bij voorkeur uit koper, rvs of galva.

 

ZONNEPANELEN

Je kunt zonnepanelen op verschillende manieren op een dak bevestigen. Hier leggen we de klemtoon op platte daken. Je moet rekening houden met diverse zaken.

• Bij een pv-systeem moet de draagconstructie stevig genoeg zijn. Eventueel is een bijkomende structuur nodig om rechtstreeks op het portiek af te steunen. Daarvoor kan een stabiliteitsingenieur soelaas dienen.
• Daarnaast moet je ervoor zorgen om geen zonnepanelen te plaatsen op een slecht dak. Controleer de kwaliteit van de afdichting en de isolatie: hoe is de druksterkte, de puntlast of de verdeelde last?
• Plaats je een pv-systeem op een bestaand dak, dan is op zijn minst een nieuwe dak­afdichting wenselijk – aangezien de panelen zo’n 20 à 25 jaar moeten meegaan.
• Plaats geen panelen nabij de randzone van een dak vanwege de hogere windbelasting.
• Laat wat ruimte tussen de panelen; zo zorg je voor drukvereffening.
• Probeer de helling van de panelen zo klein mogelijk te houden, zodat de wind er minimaal onder kan blazen. Een paneel kan quasi vlak (3°) worden gelegd.