Hoe bedek je een hellend dak?
We hebben al uitvoerig gesproken over de opbouw van een hellend dak in een nieuwbouwsituatie. Echter, over dakbedekking waren we beknopt, dus geven we in dit artikel meer uitleg. Uiteraard zullen we het hebben over dakpannen, maar we bespreken ook enkele andere interessante opties.
Dakpannen
Dakpannen blijven populair. Een eerste onderscheid dat je hier kan maken, is op basis van het materiaal: je hebt enerzijds kleidakpannen of keramische dakpannen, anderzijds heb je betonnen dakpannen.
Kiezen voor klei of beton?
De klassieke rode kleidakpannen bestaan uit een natuurlijk product, gebakken klei, dat goed bestand is tegen alle weersomstandigheden. Ze vergen weinig onderhoud en kennen een lange levensduur (50 jaar en meer). Vaak wordt er een extra laag glazuur meegebakken, zodat vuil, mossen en algen zich moeilijker hechten aan de pan. De natuurlijke uitstraling en de charme die kleidakpannen hebben, dragen voorts bij aan een authentieke look.
Het nadeel is dat kleidakpannen duurder zijn dan het alternatief: de betonnen dakpan. Betonnen dakpannen zijn gemaakt van een mengsel van cement, zand en water en worden eveneens voorzien van een weersbestendige beschermlaag bij de fabricage. Ze gaan doorgaans echter iets minder lang mee dan hun keramische tegenhangers (tot 35 jaar), maar met gedegen onderhoud en een beschermende coating kan je die levensduur zeker opkrikken.
Wat beïnvloedt je keuze?
De keuze aan dakpannen is enorm: van plat tot sterk golvend, in allerlei kleuren en schakeringen, met verschillende afwerkmogelijkheden, geglazuurde pannen, bezande pannen, een verweerde look... Een waaier aan mogelijkheden, maar er zijn een aantal zaken die de keuze beperken (en vergemakkelijken).
Size matters
Zoals overal speelt het budget een rol, en dat heeft in de eerste plaats - naast de materiaalkeuze - ook een invloed op het formaat van de dakpannen. Hoe groter de dakpannen die je kiest, hoe sneller ze te plaatsen zijn en dus hoe goedkoper ze zijn. De onderbrekingen die aangepaste stukken vereisen (denk bijvoorbeeld aan een dakkapel), kunnen de prijs ook opdrijven.
Het gewicht
Daarnaast heeft het gewicht dat je dakgebinte kan dragen een grote invloed op de pannen waaruit je kan kiezen. Niet elke dakconstructie kan bijvoorbeeld het gewicht van romaanse dakpannen dragen. Vaak moet er nog bijkomend rekening gehouden worden met het gewicht van zonnepanelen bovenop de dakbedekking.
Bij nieuwbouw wordt daar van in het begin rekening mee gehouden, maar bij renovaties kan dit een sterk beperkende factor zijn. Vaak moet een bestaande dakstructuur verstevigd worden als er voor een zwaardere dakbedekking wordt gekozen dan voorheen.
De hellingsgraad
De minimale vereiste dakhelling wordt altijd weergegeven in de technische specificaties van je dakpannen. Heeft je dak een helling tot 25 graden? Dan zijn holle en zacht golvende dakpannen bijvoorbeeld een voor de hand liggende optie. Bij een helling van 35 graden of meer zijn platte dakpannen meestal een betere keuze.
Tip
Je doet er altijd goed aan om ook eens de gemeentevoorschriften na te gaan. Deze kunnen nog roet in het eten gooien voor bepaalde modellen of kleuren.
Dakpannen in verschillende vormen
Sterke of zachte golving?
De meest typische vorm is de Pottelbergse pan of stormpan. Dit is een dakpan die wordt gekenmerkt door zijn golving. Het waterafvoerende gedeelte van de pannen heeft een gebogen vorm en geeft een golvend uitzicht aan het dak. Door hun golving kunnen ze oneffenheden in het dakvlak makkelijker volgen en onzichtbaar maken. Er zijn varianten met en zonder sluiting.
Een typische sterk golvende dakpan zonder sluiting is mogelijk voor daken met een hellingsgraad van minimaal 25 graden. Heb je een minder schuin dak? Dan heb je een variant met een sluiting nodig. Er bestaan ook pannen met een golving die varieert van licht tot zeer licht voor licht hellende daken (vanaf 20 graden).
Wie een typisch mediterraans uitzicht op het oog heeft met een sterke golving, kan het best kiezen voor een Romaanse pan. Deze is sterk gewelfd en is eveneens voorzien van sluitingen.
Wat zijn sluitingen?
Dakpannen zijn vaak voorzien van sluitingen. Een sluiting bestaat uit kleine verhoogde en verzonken delen die ervoor zorgen dat kleipannen in elkaar vast kunnen haken. Een sluiting kan enkel, dubbel of drievoudig zijn, en bepaalt hoe stormproof een dakpan is. Daken met een lichte hellingsgraad worden beter uitgerust met pannen die over een (drie)dubbele sluiting beschikken. Is een pannendak zonder sluitingen dan niet stormproof? Jawel, maar hier wordt de regen- en winddichtheid bepaald door andere zaken, zoals bijvoorbeeld de overlapping van de dakpannen.
Platte dakpannen
Je kan ook kiezen voor dakpannen zonder golving. Deze geven je dak een strakkere en modernere uitstraling. Dit is hoofdzakelijk een optie als je dak een helling van minstens 25 graden heeft. Platte dakpannen beschikken veelal ook over een of meerdere sluitingen. Met platte pannen kan je ook een golvend uitzicht verkrijgen als je kiest voor uitvoeringen die uitgerust zijn met ribben. Die zorgen voor extra stevigheid en een hogere breuksterkte.
Een populaire soort onder de platte dakpannen is de tegelpan, ook wel leipan genoemd. Tegelpannen worden kruiselings over elkaar gelegd. Door de grote overlapping is immers slechts één derde van de pan zichtbaar. De pan geeft een vlak uitzicht aan het dak. Ze kan zelfs de moeilijkste dakvormen aan. Voor deze zal je wel meer betalen dan voor doorsnee kleidakpannen.
Keramische leipannen
In het duurdere segment zijn keramische leipannen een populaire keuze, ze maken immers een fijn gedetailleerde dakafwerking mogelijk. Keramische leipannen hebben een ultrafijne voetkant, waardoor het materiaal na de plaatsing het optische effect van een lei heeft, met alle voordelen van keramische pannen.
Dakpannen met een oppervlaktebehandeling
Om dakpannen extra te beschermen tegen slijtage en weersomstandigheden, krijgen ze vaak een oppervlaktebehandeling bij de productie of bij de plaatsing. Die behandeling moet dan na een aantal jaren herhaald worden om het dak te blijven wapenen tegen mossen en algen.
Een oppervlaktebehandeling bij de productie gebeurt vaak ook om, naast een extra beschermingslaag, een bepaalde look te verkrijgen. Denk maar aan geglazuurde dakpannen in een glanzende of matte uitvoering, of een (edel) engobe afwerking waarbij er een kleimateriaal over de pan wordt gegoten voor een specifieke kleur. Je kan ook gaan voor dakpannen met een korrel in de toplaag (bezande dakpannen) of dakpannen met een verweerde look voor een rustieke stijl.
Daklood bij aansluitingen
Bij aansluitingen van pannendaken met muren, dakkapellen of een schoorsteen wordt er gewerkt met bladlood. Om witte strepen te voorkomen, moet het wel gepatineerd worden met patineerolie. In het loodgamma zijn er naast standaardbladlood ondertussen ook verschillende types die wat meer diversiteit bieden.
Zo heeft venuslood min of meer dezelfde waterwerende eigenschappen als bladlood, met dat verschil dat het oppervlak veredeld is. Dat maakt het patineren overbodig, wat dus een snellere plaatsing betekent. De meerprijs voor de veredeling heft zichzelf dus op door de snelle plaatsing.
Ook kleurlood heeft dezelfde eigenschappen als bladlood, maar het is dubbelzijdig gekleurd in kleuren die harmoniëren met de traditionele dak- en gevelkleuren zoals baksteenoranje en leisteengrijs. Bij gebruik van kleurlood is patineren eveneens overbodig.
Ribbellood is vooral ontwikkeld met plaatsingsgemak in het achterhoofd. Ribbellood is bladlood dat voorzien is van een geribbeld oppervlak, wat het beter bestand maakt tegen breuk. Ook temperatuurverschillen met de bijbehorende krimp en uitzetting vormen minder een probleem. Het wordt voornamelijk toegepast onder een dakraam of als noklood.
Dakpanplaten
Wil je de look van een pannendak, maar zijn dakpannen niet haalbaar, bijvoorbeeld door een te lichte helling? Dan kan je nog steeds opteren voor dakpanplaten. Het gaat hier dan meestal om geprefabriceerde stalen dakplaten waarbij de uitstraling van dakpannen, dakleien, tegelpannen enzovoort wordt nagebootst. In sommige gevallen wordt de stalen kern met thermische verzinking voorzien van een bijkomende kunststof beschermcoating om de dakbedekking te wapenen tegen corrosie.
Dakpanplaten vormen vaak een budgetvriendelijke optie, in het bijzonder voor licht hellende daken. De minimale hellingsgraad voor dakpanplaten is 10 à 12 graden.
Dakleien
Dakleien hebben tegenover dakpannen het voordeel dat ze in de gevel geïntegreerd kunnen worden én dat ze lichter zijn. Er zijn ook heel wat keuzes qua kleur en vorm. Leien zijn over het algemeen uitstekend bestand tegen stormweer en zijn zeer duurzaam.
Natuurleien
Natuurleien worden volledig gegenereerd uit leisteen en zijn een van de meest duurzame materialen voor hellende daken. Het materiaal is heel vettig en heeft een kleine hoeveelheid poriën. Door die eigenschappen zijn de leien ook gemakkelijk te onderhouden en laten ze geen water door. Het gaat hier over een zacht gesteente, waardoor het materiaal wel gevoelig is voor bepaalde weersinvloeden.
Slechte leien kunnen na verloop van tijd bijvoorbeeld water doorlaten, wat uiteindelijk leidt tot het barsten en breken van de lei. Toch ligt de levensduur van natuurleien in sommige gevallen boven de 75 jaar. Een ander groot voordeel is dat ze bijna niet gevoelig zijn voor mosvorming.
Vezelcementleien
Vezelcementleien worden volledig fabrieksmatig geproduceerd. Dit heeft als voordeel dat fouten of onvolmaaktheden - die wel bij natuurleien voor kunnen komen - bij de bron kunnen worden vermeden. Dit resulteert ook in een vlottere plaatsing van vezelcementleien, wat de kosten drukt. Verder is er een ruim aanbod aan patronen, kleuren en combinaties verkrijgbaar.
Vezelcementleien hebben doorgaans een kortere levensduur dan natuurleien, ongeveer zo'n 40 jaar. Bovendien absorberen ze meer vocht dan gewone natuurleien en zijn ze bijgevolg gevoeliger voor mossen. Om dat tegen te gaan, kan er nog een beschermende, moswerende laag worden toegevoegd. Er zijn innovaties op de markt die bescherming bieden aan de leien tegen schade en verkleuring dankzij een uv-verharde coating.
Bitumenleien
In de volksmond worden bitumenleien ook wel (dak)shingles genoemd. Shingles bestaan uit een stabiele glasvliesdrager met aan beide zijden een duurzame deklaag van bitumen. Ze worden vaak gebruikt als dakbedekking voor tuinhuisjes en blokhutten, en zijn verkrijgbaar in verschillende vormen (rechthoekig, beverstaartvormig en zeshoekig).
Ook bitumenleien zijn, net als kunst- en natuurleien, in verschillende kleuren beschikbaar. Bitumenleien hebben als voordeel dat ze licht, geluidswerend, flexibel en vooral goedkoop zijn. Ze zijn gemakkelijk te versnijden met een haakmes, waardoor ze ideaal zijn voor de doe-het-zelver.
Andere mogelijkheden
Een rietdak
Om je woning een landelijke touch te geven, is een rieten dakbedekking ook een optie. Hier wordt vaak onderscheid gemaakt tussen een open rietdak, waarbij er een open ruimte is tussen het riet en de onderliggende constructie, en een gesloten rietdak. Een open constructie is tegenwoordig, wegens de lage brandbestendigheid en de geringe isolatiewaarde, geen geschikte optie meer voor een woning, maar meer iets voor een carport, tuinhuis of een schuur.
Een gesloten rietdak – of schroefdak – is een rietdak waar het riet niet op een open dakconstructie, maar op een gesloten, massieve ondergrond komt, zoals eiken of grenen planken van 22 mm dik, OSB of multiplex van 18 mm dik. Daarop kan er vervolgens geïsoleerd worden. Verder kan het rieten dak als een sarkingdak aangebracht worden, waarbij het over een bestaand hellend dak wordt gezet.
Dankzij de gesloten constructie, is een schroefdak alvast een brandveiligere en energiezuinigere optie dan een klassiek rietdak. Het is immers te allen tijde water- en winddicht. Ook zonder extra isolatie in de dakconstructie, komt de isolatiewaarde van het riet alvast beter tot uiting. In ieder geval moet er een dampscherm aangebracht worden.
Een dak van metaal
Onder metalen dakbedekking zijn dakpanplaten een populaire optie, maar daarnaast kan je ook kiezen voor zink, koper of aluminium. Metalen dakbedekking wordt overigens vaak gebruikt in de vorm van sandwichpanelen. Dat zijn dakpanelen die uit drie lagen bestaan. Je hebt een weerbestendige buitenlaag (in zink of met decoratieve dakpannen), een binnenplaat (vaak afgestemd op het interieur), en daartussen wordt een isolerende laag ‘gesandwicht’.
Zinken dakbedekking
Zink is een zeer flexibel en, dankzij de patineerlaag, duurzaam materiaal. Naast het feit dat het lang meegaat, kan zink ook gerecycleerd worden. Het is een onderhoudsvriendelijke vorm van dakbedekking die bovendien erg stormbestendig is.
Koperen dakbedekking
Onder de metalen is koper ook een sterke en nagenoeg onderhoudsvrije optie qua dakbedekking. Net als zinken dakbedekking, zijn er voor koperen daken verschillende vormen mogelijk.
Aluminium dakbedekking
Aluminium vindt steeds meer zijn weg binnen de wereld van de dakbedekking. Ook hier zijn er veel mogelijkheden qua vorm. Aluminium dakbedekking krijgt vaak nog een extra beschermlaag met een legering van aluminium en zink.
