Waarom een rieten dak kiezen?
Om je woning een landelijke touch te geven, kan je opteren voor een rieten dakbedekking. Dat is echter niet in elke omgeving een goede optie. Lees hier waarop je moet letten bij de keuze voor een rietdak, welke aandachtspunten er zijn voor de plaatsing en hoe je het onderhoud aanpakt.
Wat is een rietdak?
Open rietdak
Een rietdak is ‘open’ wanneer er een open ruimte is tussen het riet en de onderliggende constructie. Het riet wordt met gegalvaniseerde staven op rietlatten gebonden. Het riet is zo de enige waterdichtingslaag. In principe is het riet dan ook langs binnen (op zolder) zichtbaar, tenzij er een binnenafwerking tegen de kepers of spanten werd aangebracht.
Oorspronkelijk was het binden van bundels riet op rietlatten de enige manier om riet te plaatsen. Eerst werd het riet met koorden rechtstreeks rond de rietlatten (toen nog dikke takken) gebonden. Later drukten rietdekkers het riet tegen de latten aan door het met wissen (flexibele takken) rond de rietlatten te naaien of te binden. Vandaar dat er zich onder het riet een open ruimte moest bevinden. Was die er niet, dan kon de rietdekker het riet niet binden.
Een rietdak met een open constructie is waterdicht, maar niet winddicht. Zo zorgt het wel voor een goede luchtcirculatie in en onder het riet. Het nadeel is wel dat het niet erg brandbestendig is en je veel energie verliest als er veel wind staat. Op het einde van de levensduur, wanneer het rietpakket te dun is geworden, kunnen er bij een open constructie ook waterlekken naar binnen toe ontstaan.
Hoewel de lage isolatiewaarde deels te compenseren valt door extra te isoleren - klassiek isoleren is sowieso een must bij rieten daken - is een open constructie tegenwoordig geen geschikte optie meer voor een woning, maar meer iets voor een carport, tuinhuis of een schuur.
Gesloten rietdak
Door de jaren heen werd bij de plaatsing van rietdaken, de binddraad meer en meer vooraf op schroeven gemonteerd. Via die schroeven kan de rietdekker het riet direct in de rietlatten bevestigen. De noodzaak om ruimte onder de rietlatten te hebben, valt daarmee weg en gesloten constructies zijn een mogelijkheid.
Een gesloten rietdak – of schroefdak – is een rietdak waar het riet niet op een open dakconstructie, maar op een gesloten, massieve ondergrond komt, zoals eiken of grenen planken van 22 mm dik, OSB of multiplex van 18 mm dik. Daarop kan er vervolgens geïsoleerd worden. Verder kan het rieten dak aangebracht worden als een sarkingdak, waarbij het over een bestaand hellend dak wordt gezet.
Dankzij de gesloten constructie, is een schroefdak alvast een brandveiligere en energiezuinigere optie dan een klassiek rietdak. Het is immers te allen tijde water- en winddicht. Ook zonder extra isolatie in de dakconstructie, komt de isolatiewaarde van het riet alvast beter tot uiting. In ieder geval moet er een dampscherm aangebracht worden.
Helling van het dak
Hoe sneller riet kan drogen na regen, hoe beter. Dus geldt ook: hoe steiler een dak, hoe beter, want het water drupt er sneller af. Een helling van minder dan 30° is afgeraden, een helling van 20° of minder kan zorgen voor vochtproblemen in de dakconstructie doordat het regenwater dan naar binnen toe loopt. De rietstengels liggen immers altijd met een hoek van 15 à 20° ten opzichte van het dakoppervlak.
Idealiter helt het dak minstens 40°. Hoe groter de helling, hoe langer het dak meegaat. Bij een helling van 45° stijgt de levensduur tot 20-40 jaar. Helt het rieten dak 50°, dan gaat het 40 jaar of langer mee. Bij een helling van 90° (= rieten wanden of gevels) kan het rieten dak 90 jaar meegaan, afhankelijk van de oriëntatie.
De omgeving
Hoe lang een rietdak meegaat, hangt ook af van de omgevingsfactoren. Hoe meer zon en wind, hoe langer de levensduur, want dan droogt het dak vlotter. Een rieten dak in een bosrijke omgeving kan - in tegenstelling tot wat er vaak wordt beweerd - zolang er voldoende open ruimte is rond het dak. Overhangende bomen zijn echter te vermijden: ze zorgen voor veel schaduw op het rieten dak, vangen de wind op en hun vallende bladeren en takken houden vaak vocht op het riet vast.
Rietdak plaatsen
Dakconstructie
Een open constructie bestaat uit kepers of spanten, met daarop panlatten en uiteraard het riet zelf. Bij een gesloten constructie ligt bovenop de kepers of spanten het massief onderdak en een dampscherm met isolatie met daarop het riet. Een sarkingdak bestaat dan weer uit kepers of spanten/beplanking, met daarboven het dampscherm, PIR-isolatie, latwerk en het riet.
ISOLATIE
Riet beschikt over een officiële lambdawaarde van 0,2 W/mK. Hoe hoger deze waarde, hoe beter het materiaal geleidt en dus hoe minder goed het isoleert. Een rieten dak van 30 cm dik heeft dus een warmteweerstandswaarde R van 1,5 m²K/W. Omdat de huidige EPB-normen echter een R-waarde van minimaal 4,5 m²K/W vereisen, moet een nieuw rieten dak bijkomend geïsoleerd worden.
De isolatie moet dik genoeg worden aangebracht: ongeveer 20 cm rotswol of 10 cm PIR. Dit om temperatuurschommelingen volledig op te vangen in de isolatie. Bij een te dunne isolatie verschuift het dauwpunt en treedt er inwendige condensatie in het riet op, met verrotting tot gevolg.
Soorten nokken
Een rietdak beschikt meestal over een keramische, koperen of aluminium nok. Daarnaast zijn er ook natuurlijkere nokken in stro/riet of cederhout beschikbaar. Meestal worden de nokken in mortel gelegd, maar ze kunnen ook afgedekt worden met graszoden of een soort leem waarin vetplanten worden gezet.
Rietdak onderhouden
Door allerlei weersinvloeden zullen veel algen zich op een rieten dak nestelen. Hierdoor blijft het dak langer vochtig en wordt het riet ernstig aangetast. Een rieten dak dient daarom periodiek gecontroleerd en behandeld te worden.
Algen en mossen
Bij een rieten dak is het vooreerst van groot belang dat het materiaal zuiver gehouden wordt, zonder algen en mossen. Niet alleen omdat bijvoorbeeld te veel mos vocht vasthoudt op het riet, maar ook omdat het dak er zo veel meer verzorgd blijft uitzien. Na de plaatsing wordt er daarom alvast best een preventieve anti-mosbehandeling voorzien door de plaatser. Daarbij wordt een product op het dak gespoten om mosvorming te voorkomen. Deze aanpak werkt prima, zolang het mos niet reeds aanwezig is. Er wordt aangeraden om zo'n antimosbehandeling jaarlijks te herhalen.
Groeit er wel mos op het dak, dan moet het dak uiteraard eerst ontmost worden voor het een behandeling krijgt. Daarbij wordt het mos mechanisch verwijderd, door de toplaag van het dak te halen. Het dak wordt hierdoor wel dunner. Daarom wordt ontmossen maar om de zeven tot tien jaar aanbevolen, zodat het dak niet te dun wordt.
Waarom?
Mossen en algen vormen na verloop van tijd een laag op het riet. Wanneer het regent, zorgt die laag ervoor dat het riet langer nat blijft, wat niet goed is voor de levensduur van je dakbedekking.
Dak kammen
Merk je dat er stukjes riet op de grond vallen? Dat wijst erop dat het dak begint te verweren. Dan moet het 'gekamd' worden. Dat kan met een elektrische heggenschaar. Om ervoor te zorgen dat er niet te veel weggesneden wordt van het dak, doe je hiervoor best een beroep op een professionele rietdekker. Hij zal na het kammen het riet gladstrijken, strak zetten en schoonmaken.
