Kiezen voor een groene gevel of verticale tuin

In de zoektocht naar ecologische bouwoplossingen zijn groengevels misschien wel de mooiste evolutie. Planten als gevelbekleding bieden immers meer groen en meer biodiversiteit dan een gewone stenen muur. Bovendien werken groene gevels en verticale tuinen ook zowel thermisch als akoestisch isolerend. Maar is zo'n begroeide gevel nu iets voor jouw huis?

 

Wat is een groengevel?

Een groene gevel of verticale tuin is meer dan zomaar een muur of gevel die je met planten laat begroeien. Het is een volledig ecologisch systeem dat niet enkel esthetisch bijdraagt tot meer groen in bebouwde gebieden, maar ook luchtzuiverend werkt, de CO₂-uitstoot helpt terugdringen én je woning nog eens isoleert.

voordelen

Er zijn verschillende redenen waarom je veel voordeel kan halen uit een groene gevel of verticale tuin:

• Isolatie - Begroeiing op gevels werkt als natuurlijke isolatie en helpt de temperatuur in en rondom je huis stabiel te houden. Dit zorgt voor een constante binnentemperatuur waardoor je uiteraard energie zal besparen op koeling of verwarming. Een groengevel is overigens niet enkel goed om temperatuurschommelingen op te vangen, ook geluid wordt er sterk door gedempt. Ideale geluidsisolatie dus als je slaapkamer bijvoorbeeld aan de straatkant ligt. 
• Verbetering van de luchtkwaliteit - Planten filteren luchtvervuiling en fijnstof uit de lucht. Door je woning een verticale tuin of groene gevel te geven, omkapsel je je huis met een grote luchtfilter. Elke vierkante meter groene wand draagt ook bij tot het terugdringen van de CO₂-uitstoot. 
• Waterbuffer - Een groengevel is een waterbuffer. Bij hevige regenval zullen de planten langs je muur het water deels vasthouden en opnemen of vertraagd laten doorsijpelen naar de grond. Goed nieuws voor grondwaterstanden en ideaal voor gebieden met risico op wateroverlast.
• Biodiversiteit - Groene gevels en verticale tuinen kunnen de biodiversiteit in een stedelijke omgeving verhogen. Je kan dus helpen om een ​​thuishaven te creëren voor allerlei vogels, bestuivers, vlinders en insecten. 
• Esthetiek - Meer groen in je leefomgeving creëert rust en een gevoel van welbehagen. Bovendien is het ook gewoon mooi als beton en baksteen speels doorbroken worden met stukjes natuur. 

nadelen

Bij het bepalen van je keuze, houd je ook beter volgende nadelen van een groengevel in gedachten:

• Onderhoud - Net als andere vormen van gevelbekleding vragen groene wanden enig onderhoud. Je wil natuurlijk dat je planten gezond en fris blijven. 
• Constructieproblemen - Ga je ondoordacht te werk, dan kunnen problemen de kop opsteken. Zo kan een groene wand behoorlijk oplopen in gewicht en je wil niet dat je muur omgetrokken wordt. Een grondige structurele analyse op voorhand is dus wel van tel. 
  Ook als de opbouw niet goed is en je beplanting dicht tegen de gevel gepropt zit, kunnen er problemen ontstaan met regenwaterafvoer, wortels die door de muur dringen of planten die afsterven.

• Kostenplaatje - Het installeren en onderhouden van een groengevel kan duur zijn. De prijzen variëren uiteraard afhankelijk van het type planten, gebruikte materialen, het ontwerp enz.
• Tijd - Wanneer je opteert voor een goedkoper systeem met grondgebonden klimplanten, kan het enige tijd duren vooraleer je een weelderige, dichtgegroeide groengevel hebt.

  

de verschillende systemen

Het is belangrijk om vooraf goed na te gaan welk systeem je woning bouwtechnisch gezien aankan. Daarnaast is ook de oriëntatie van je gevel belangrijk, hoeveel begroeibare ruimte er is, of je nog een voortuin hebt of meteen tegen het voetpad aanzit, of je een vergunning moet aanvragen bij de gemeente enz. Vergeet ook je budget niet. 

 

DIRECTe OF INDIRECTe hechting

Wanneer de begroeiing rechtstreeks aanhecht aan je (bakstenen) muur, spreken we van directe hechting. Directe begroeiing kan echter voor structurele problemen zorgen doordat wortels van zelfhechters zoals klimop zich door barstjes of kieren kunnen wurmen en met tijd schade kunnen veroorzaken. Zelfhechtende planten vragen dus veel meer supervisie en onderhoud. Ook al zijn ze de goedkoopste optie, je kiest dus beter voor indirecte hechting.

GROENE GEVEL

Grondgebonden

Een grondgebonden systeem werkt via klimhulp (een raster, kabels of lattenstructuur) die de begroeiing vanuit de grond ondersteunt. Klimplanten groeien vanuit de bodem onderaan de gevel of vanuit plantenbakken op de grond. Deze vorm van gevelbegroeiing is traag in ontwikkeling en neemt veel tijd in beslag voordat een volledige dichtgroei ontstaat. Het is echter wel de goedkoopste optie.

MATERIALEN EN PLANTKEUZE

Het is belangrijk dat de klimhulp die je voorziet uit een duurzaam materiaal is gemaakt. Het raster, de kabels of de lattenstructuur zullen aan allerlei weersomstandigheden blootgesteld worden en het is niet de bedoeling dat je na vijf jaar alles moet vervangen. Kies dan ook voor metaal of kunststof. 

BLOEMBAKKEN
Werk je met bloembakken van waaruit de klimplanten kunnen starten, dan kan je een materiaal kiezen dat aansluit bij de rest van je woning. Heb je houten ramen en rode dakpannen? Opteer dan voor houten bloembakken. Aluminium ramen en zwarte leien? Dan oogt een betonnen bloembak mooier. Groeien de planten vanuit de grond? Dan kan je een afboording in beton voorzien, houten balken gebruiken of zelfs cortenstaal toepassen. Let wel, de klimplanten zullen veel sterker en zelfredzamer zijn als ze in volle grond staan!

De plantkeuze zelf hangt af van de bodemsoort die je kan voorzien en de blootstelling aan zonlicht, wind en regen. Ook onderhoud, uitzicht en ecologische waarde zijn cruciale factoren. Populaire planten voor de groene gevel zijn Chinese kamperfoelie, Toscaanse jasmijn, clematis enz. Deze klimmers zijn namelijk groenblijvers en vragen weinig onderhoud. Idealiter voorzie je een combinatie van verschillende soorten zodat je het hele jaar door groen of kleurenpracht van bloemen of bladeren hebt. Door een goede mix kan je de bloei over zoveel mogelijk maanden spreiden zodat je niet enkel een mooie gevel hebt, maar ook voedsel voorziet voor allerlei insecten en bestuivers.

Verticale tuin

niet-grondgebonden

Een dergelijk systeem bestaat uit modules of cassettes met begroeiing die aan de muur gemonteerd worden en onafhankelijk zijn van de ondergrond. De planten vinden hun oorsprong niet op de begane grond, maar in aparte modules voorzien van een groeimedium of substraat. Hierdoor is de keuze niet beperkt tot enkel klimplanten én heb je meteen een volle, groene begroeiing. Let wel, de modules wegen wel wat en je moet vooraf zeker zijn dat je muur het gewicht aankan.

MATERIALEN EN PLANTKEUZE

Bepaalde systemen maken het mogelijk tot 10 plantsoorten per m² aan te planten. Of wat dacht je van een bijvriendelijke gevel? Om te veel onderhoud en onnodige kosten te vermijden, ga je sowieso beter voor planten die tegen een stootje kunnen. De fabrikant zal panelen aanleveren die via een frame aan je gevel bevestigd kunnen worden. Veelal is die structuur uit aluminium gevormd. Omdat je niet-grondgebonden werkt, heb je meer keuze qua beplanting:

• Vetplanten zoals sedum en sempervivum zijn uitermate geschikt omdat ze bestand zijn tegen drogere omstandigheden en weinig onderhoud vereisen.
• Mossen vragen weinig zonlicht en hechten zich weinig invasief vast. Ze hebben amper voedingsbodem nodig dus zijn ze ideaal voor verticale tuinen.
• Kruidachtige planten zoals hosta, varens en grassen vragen eveneens weinig voedingsstoffen of grond.
• Sterkere bloeiende planten zoals bacopa, petunia, lievevrouwebedstro etc. kunnen ook worden gebruikt op een verticale tuin én zorgen voor een spatje kleur.

  

onderhoud

We stipten reeds aan dat deze vorm van gevelbekleding uiteraard enig onderhoud vergt - het gaat tenslotte om levende materialen. 

WATER

Zonder water gaan je planten dood en dat is geen fraai zicht. Het is tevens jammer van de investering.

• In de verticale tuin voorzie je dus best een regelmatige bewatering omdat je planten niet grondgebonden zijn. Sommige fabrikanten ondersteunen je daarmee door gebruik te maken van (al dan niet computergestuurde) irrigatie.
• Voor groene gevels (grondgebonden systeem) is enkel watergift nodig tot aan de eerste winter of in extreem droge periodes. De klimplanten halen hun water uit de bodem. 

VOEDINGSSTOFFEN

Hoewel de plantkeuze én substraatvorm al veel kunnen bepalen, zal de voedingsbodem voor je planten uiteindelijk uitgeput geraken. En dan is bemesten aan de orde.

• In verticale tuinen opteer je beter voor een vloeibare, organische meststof die traag aan je planten wordt afgegeven. Verdeel alles gelijkmatig, bijvoorbeeld met een sproeisysteem, zodat er geen dorre of kale plekken in je groengevel ontstaan. Houd goed bij hoe frequent je gekozen gevelgroen bemest moeten worden. Ook hier bieden sommige fabrikanten geautomatiseerde bemesting aan.
• De grondgebonden planten van groene gevels zijn tevreden met een jaarlijkse bemesting door wat mestkorrel te strooien. Wanneer je dat precies doet en hoeveel je geeft, hangt af van de gekozen beplanting. 

SNOEIEN

De groengevel is bekleed met levende materialen, dus je ontsnapt niet aan een snoeibeurt. Gelukkig valt dat werk goed mee. Denk er telkens aan: snoei noch in de blakende zon, noch wanneer het vriest of als het regent! Verwijder ook telkens dode plantdelen - dit is niet enkel om de look van je gevel mooi te houden maar ook om brandgevaar te verminderen. 

• Vetplanten, kruiden en mossen hebben uiteraard weinig tot geen snoei nodig maar je kan ook hier rekenen op de fabrikant om de modules in je verticale tuin te helpen snoeien. 
• Bij de groene gevel bepaalt je klimhulp ook al hoeveel werk je zal hebben. Blijft die ver genoeg van de ramen, dan zal je niet gauw overgroeide vensters hebben bijvoorbeeld. Pak je de snoeiklus zelf aan, dan zal je sowieso telescopisch snoeigereedschap nodig hebben ofwel moeten werken via een stelling. Ga tevens niet te rigoureus te werk om de begroeiing zo weinig mogelijk stress te bezorgen. Zie je die klus zelf niet zitten? Dan is het mogelijk om professionele hulp in te schakelen voor een (half)jaarlijkse onderhoudsbeurt.

 

zelf installeren?

Het is mogelijk om zelf een groene gevel te installeren, maar het kan een uitdagend project zijn, afhankelijk van de grootte en complexiteit van de installatie. Je zal vooraf goed moeten nadenken over de opstelling, het beheren van de waterhuishouding, het berekenen van het gewicht van de totale structuur enz. Ook de omstandigheden voor zowel je klimplanten als je gevel moeten ideaal zijn. Verdorde groengevels of aangetaste muren zijn zonde van het werk én de investering. 

TIP
Realiseer je zelf je groene gevel? Installeer de klimhulp dan zeker 7 cm weg van je gevel en gebruik bevestigingsankers die sterk genoeg zijn om de volwassen planten te kunnen dragen. 

Je kan je altijd laten bijstaan door een vakman zodat je de positieve eigenschappen van groengevels optimaal kan benutten. 

Met medewerking van Ecoworks, Groene Gevels VZW en Vice Verda