Elektriciteit in de badkamer: zones en aandachtspunten

De manier waarop je te werk gaat bij het inslijpen van leidingen, aansluiten van schakelaars en stopcontacten of aanbrengen van lichtpunten, is in een badkamer op zich niet anders dan in een andere ruimte. Een vochtig lichaam heeft echter veel minder elektrische weerstand. Daardoor is het dus gevoeliger voor elektrische stroom. In de badkamer moet je dus extra uitkijken bij het plaatsen van stopcontacten, schakelaars en toestellen. In dit artikel zetten we een aantal aandachtspunten op een rij.

 

Aandachtspunten voor de badkamer

Verliesstroomschakelaar

De verliesstroomschakelaar meet het verschil tussen de vertrekkende stroom en de terugkerende stroom. Als die groter is dan 300 mA, dan is er ergens een verlies naar de aarde via de aarding (of door elektrocutie van een persoon, wanneer
er geen goede aarding aanwezig is).

Als zo’n verlies gemeten wordt, treedt de verliesstroomschakelaar in werking, en wordt de elektriciteit voor het ganse circuit onderbroken. Voor alle natte ruimtes - en sinds kort elke verlichtings- en stopcontactenkring - ben je verplicht een extra bescherming aan te brengen door een verliesstroomschakelaar van 30 mA, behalve als het om kringen met ZLVS (zeer lage veiligheidsspanning) gaat. Dit hoort zo voor de badkamer, maar ook wasmachines, sauna’s, droogkasten en boilers hebben die extra zekering nodig.

IP-waarde

In de badkamer hou je ook het best rekening met de IP-waarde van de stopcontacten, schakelaars, verlichtingsarmaturen enz. Die moeten spatwaterdicht zijn. Dit betekent dat ze een vermelding met IPX4 of hoger moeten hebben. Soms vind je ook een driehoekje met daarin een druppel afgebeeld.

De IP-getallen op elektrische toestellen geven een aanduiding van de beschermingsgraad tegen stof en vochtindringing. Ze bestaan steeds uit de letters IP en twee cijfers. De betekenis van die cijfers vind je in de tabel.

Andere aandachtspunten
Een bijkomende equipotentiaalverbinding verbindt alle vreemde geleidende delen en de massa’s van het elektrische materiaal in al deze zones. Met andere woorden: alle grote ijzeren en metalen onderdelen (bad, verwarmingstoestel, ...) moeten geaard zijn. Elektrische weerstanden van vloerverwarming moeten eveneens bedekt zijn met een metalen netwerk, verbonden aan de bijkomende equipotentiale verbinding.

 

Veiligheidszones

De badkamer wordt ingedeeld in verschillende zones, die elk hun beperkingen hebben met betrekking tot het plaatsen van elektrische toestellen, voorzieningen en leidingen.

Zone 0

Zone 0 is de volledige inhoud van het bad of de douche. Deze ruimte is verboden voor alle elektrische toestellen en leidingen, behalve toepassingen die werken op een veiligheidsspanning van 12 V (ZLVS) met een IPX7-label, bijvoorbeeld een klein ledlampje.

Zone 1

Zone 1 heeft dezelfde grootte als het bad of de douche en gaat tot 2,25 meter boven de kuip. In deze ruimte mogen enkel toepassingen die werken op een veiligheidsspanning van 12 V, en een IPX4-label hebben, worden geïnstalleerd (behalve een sanitair warmwaterverwarmer, mits die een IPX4-label heeft).

Zone 1B, de ruimte onder het bad, mag enkel worden gebruikt voor voorzieningen die nodig zijn voor de werking van het bad of de douche, zoals een hydromassage. Dit op voorwaarde dat je niet met een metalen badkuip te maken hebt. 

Let op, de vermelding van Zone 1B is ongebruikelijk in officiële documentatie. De ruimte onder het bad valt doorgaans niet onder een aparte zone, maar wordt beschouwd als een deel van de installatie mits er geen toegang is tot de ruimte zonder het bad te demonteren. 

Zone 2

Zone 2 omvat de gehele omgeving van het bad of de douche, horizontaal tot 0,6 meter van de rand van dat bad of die douche, verticaal tot op 2,25 m van het bad of de douche. Deze zone is geschikt voor sanitaire warmwaterverwarmers en vast opgestelde verwarmingstoestellen of ventilatoren (klasse 2). Verlichting op laagspanning mag, maar wel op minimum 1,6 m boven de vloer.

Voor de voorgenoemde elektrische toepassingen in deze zone is een IPX4-label vereist. Contactdozen moeten individueel beschermd worden door een veiligheidstransformator met een vermogen van maximaal 100 W, en met een differentieelschakelaar met een gevoeligheid van 10 mA. 

Zone 3

Zone 3 wordt begrensd door zone 2 en een afstand van 2,40 meter. De zone is wel beperkt tot de kamer waarin het bad of de douche is opgesteld. In deze zone zorg je ervoor dat het elektrische materiaal druipwaterdicht is (IPX1).

 

Verlichting in de badkamer

Om je comfortabel te kunnen wassen, opmaken en scheren heb je uiteraard goede verlichting nodig in je badkamer. Uiteraard kies je voor ledlampen. Maar waarop moet je nog letten bij de keuze van lampen in de badkamer?

Basis-, accent- en sfeerverlichting

Je hebt in de eerste plaats algemene basisverlichting nodig. Denk hierbij aan een goede plafondlamp of een ledmodule met spots. Het is de bedoeling dat dit het eerste licht is dat wordt ingeschakeld wanneer je de badkamer binnenstapt, die de ruimte meteen goed verlicht.

Daarnaast heb je aan de wastafel, rond de spiegel, ook nood aan functionele accentverlichting. Je hebt tegenwoordig spiegels en spiegelkasten met geïntegreerde verlichting die meteen de juiste specificaties (zie verder) heeft. Ben je niet van plan om een spiegel te installeren met geïntegreerde verlichting? Dan kan je ook kiezen voor passende wandlampen of spots. Idealiter zorg je links, rechts en bovenaan de spiegel voor licht. Kies je voor spots? Ga dan voor kantelbare lampjes, waarmee je zelf kan kiezen naar waar je het licht richt. Om niet in de schaduw te staan, kan je ook zorgen voor verlichting naast de spiegel.

Ben je van plan om vaak een relaxerend badje te nemen? Dan kan zachte sfeerverlichting ook goed van pas komen, bijvoorbeeld met een (dimbare) ledstrip.

Lumen 

In een badkamer is vooral functionele verlichting belangrijk, maar het moet wel gezellig blijven. Ga dus niet té straf verlichten en ga vooral niet verblinden. Vroeger werd hiervoor vooral naar het vermogen of de wattage verwezen, bij fluorescentie- en ledlampen wordt er naar het aantal Lumen gekeken. Dat staat eveneens aangeduid op de verpakking.

Om een richtlijn te geven: 200 Lumen is doorgaans goed voor een schemerlamp. Met 800 Lumen kan je dan weer een kamer voldoende verlichten. In een badkamer zal je doorgaans rekening moeten houden met een totale lichtstroom van 2.000 tot 4.000 Lumen.

Een oude lamp vervangen

Moet je slechts een oude vervangen door een nieuwe ledlamp in de badkamer? Dan doet de wattage er dus niet zozeer toe. Maar om de juiste lamp mee te nemen moet je wel kunnen vergelijken met het wattage van de oude lamp. Vaak wordt de vergelijking al op de verpakking gemaakt. Een overzicht: